خوش‌نشینی قالی تهران
موضوع: موزه فرش کاخ گلستان
ویژگی: 342فرش شناسنامه دار و چند فرش منحصر به فرد و خاص تهران در این مجموعه نگهداری می‌شود
مجموعه کاخ گلستان تهران را باید گنجینه بین‌المللی فرش بنامیم؛ گنجینه‌ای که در میان جذاب‌ترین نمونه‌های آن، قالی‌های منحصربه‌فرد تهران هم دیده می‌شود و همین خصیصه، این گنجینه را بسیار نفیس و خاص و بی‌نظیر جلوه می‌دهد. البته به‌دلیل اینکه سابقه تاریخی این مجموعه به دوران صفوی برمی‌گردد، اکثر فرش‌شناسان دنیا تصور می‌کنند در این کاخ و اتاق‌های متعددش قالی‌های صفویه وجود دارد.
تورج ژوله، محقق و پژوهشگر فرش دستباف، در این‌باره می‌گوید: «برخلاف تصور همه، این کاخ مختص فرش‌های صفویه نیست. در این کاخ از مناطق مختلف ایران قالی وجود دارد، از هرجا که فکرش را کنید. از شرقی‌ترین منطقه کشور تا مناطق غربی آن نمونه‌هایی وجود دارد و در میان این مجموعه نفیس ۲ یا ۳ فرش منحصراً با نام قالی تهران وجود دارد که خاص هستند. البته این فرش‌ها در منظر عموم نیستند و در گنجینه قرار دارند.»
گرچه سابقه ساخت بنای این کاخ به دوره صفویه برمی‌گردد، اما در دوره ناصری ساختمان‌های قدیمی تخریب و سازه‌های جدید ساخته شد و این روند تا دوره پهلوی ادامه داشت. برای همین در این مجموعه تنوع جذابی از قالی‌های دوره قاجار و پهلوی می‌بینیم. ژوله درباره انتقال فرش‌های این مجموعه به موزه فرش تهران می‌گوید: «زمانی که قرار شد موزه فرش تاسیس شود، حدود سال‌های ۱۳۵۴ تا 1355، برای غنی شدن گنجینه موزه فرش تصمیم بر این شد که قالی‌هایی از کاخ گلستان به این موزه منتقل شود. دکتر سیروس پرهام، فرش‌شناس و دکتر سیاوش آزادی، محقق و پژوهشگر حوزه فرش، برای این کار انتخاب شدند. در موزه گلستان فرش‌هایی که در نمایش عموم هستند کم است. در کل تعداد فرش‌های این مجموعه چه فرش‌هایی که در نمایش عموم هستند و چه آنهایی که در مخزن قراردارند ۳۴۲ تخته فرش است؛ فرش‌هایی که خودم برایشان شناسنامه صادر کردم.»
او درباره اینکه آیا فرش‌هایی به سفارش شاهان قاجار با نام قالی تهران درمجموعه گلستان وجود دارند، می‌گوید: «هیچ‌چیزی که بخواهد دلالت بر سفارش ناصرالدین‌شاه و مظفرالدین‌شاه برای بافت قالی تهران در این مجموعه باشد وجود ندارد. تنها ۲ یا ۳ قالی که در منظر عموم هم نیستند مربوط به تهران هستند که البته این خود نشان‌دهنده این است که در دوره قاجار به هر جهت بافندگی در پایتخت رونق داشته است. بااین‌حال نباید از فرش‌های گنجینه جهانی کاخ گلستان غافل شد. مثلاً فرش‌های حوزه ملایر به نسبت در این مجموعه زیاد است. از حوزه جنوب خراسان نمونه‌های زیادی در کاخ گلستان داریم و به جرأت می‌توان گفت یک مجموعه فوق‌العاده و استثنایی هستند که در دنیا نظیر ندارند.»
