آتش غفلت

دستور حسن روحانی و اسحاق جهانگیری به استاندار کردستان:
علت وقوع حادثه در اسرع ‌وقت اطلاع‌رسانی شود

  عقب‌ماندگی توسعه راه‌ها، حضور تانکرهای ترانزیتی عراق در جاده‌ها و نبود راه‌آهن از دلایل خطرآفرینی محورهای استان کردستان است

  معاون عملیات آتش‌نشانی:‌ 
بعد از تصادف، تانکر از تریلی جدا شد 
و جاری شدن سوخت در جاده آتشی
به طول 150 متر به‌وجود آورد


  دادستان سنندج:
پارگی شیلنگ ترمز تانکر حمل سوخت علت اولیه حادثه گزارش شده است 
با این حال پرونده قضایی تشکیل شد

شکیب ناصری | خبرنگار

تانکر سوخت، تصادف، مرگ. انگار قرار نیست این واژه‌ها از اخبار حوادث حذف شوند. حوادثی که تانکرهای حمل سوخت در نقاط مختلف کشور رقم‌ زده‌اند تا حالا جان افراد زیادی را گرفته است و حالا در تازه‌ترین حادثه، تصادف آتشین تانکر سوخت و اتوبوس مسافربری در شهرستان سنندج جان دست‌کم 11نفر را گرفته است. حادثه‌ای هولناک که نه‌تنها دل مردم سنندج که دل همه مردم ایران را به درد آورده و خانواده‌های زیادی را داغدار مرگ عزیزانشان کرده است. اما این حادثه چطور رقم خورد و در نیمه‌شب مرگبار سنندج چه اتفاقی رخ داد؟ 

ساعت 23:30، ترمینال سنندج
اتوبوس اسکانیای شرکت دیدار سیر گیتی در حال سوار کردن مسافران سنندج-تهران است. مسافرانی که مقصد برخی از آنها پایتخت و برخی دیگر شهرهای شمالی کشور است. ترمینال سنندج در نیمه‌شب سه‌شنبه تقریبا خلوت است و پس از سوار شدن آخرین مسافر، اتوبوس به طرف در خروجی ترمینال شروع به حرکت می‌کند. پیش از خروج اما راننده برای زدن مهر عوارض، پیاده می‌شود و شاگرد راننده سراغ بسته‌های خوراکی می‌رود تا آنها را بین مسافران پخش کند. حالا همه‌‌چیز برای شروع سفر مهیاست و اتوبوس از در خروجی ترمینال عبور می‌کند اما چند متر جلوتر و کنار اتوبان، مسافری دست تکان می‌دهد و از راننده می‌خواهد توقف کند. راننده پایش را روی ترمز می‌گذارد و درست زمانی که او و کمک‌راننده در حال صحبت با مسافر هستند، حادثه‌ای هولناک رخ می‌دهد. در آن لحظات هیچ‌کس نمی‌دانست تریلی حامل تانکر سوخت که از عراق به سمت کرمانشاه در حرکت است، دچار نقص فنی شده و قرار است تا لحظاتی دیگر فاجعه‌ای هولناک رقم بزند.

تصادف آتشین
ناصر-م، کارمند یکی از تعاونی‌های ترمینال سنندج که آن شب شاهد حادثه بود، در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: «ساعت از نیمه‌شب گذشته بود. در دفتر تعاونی نشسته بودم که صدای وحشتناکی شنیدم. بیرون که آمدم، متوجه فاجعه شدم. تریلی حامل سوخت از پشت سر به اتوبوس ساعت11:30 سنندج -تهران که در حال ترک ترمینال بود برخورد کرده بود. پس از این برخورد تریلی واژگون شد و آتش گرفت. از طرفی شدت برخورد به حدی بود که اتوبوس هم از مسیر منحرف شد و به یک وانت که کنار ترمینال پارک بود، برخورد کرد و بر اثر منفجر شدن باکش، آتش گرفت.»  شعله‌های آتش در چشم‌بر‌هم‌زدنی اتوبوس و تانکر سوخت را دربرگرفت. ناصر ادامه می‌دهد: «اتوبوس اسکانیا جدید و از نوع درسا بود. بدنه آن فایبرگلاس بود  و همین باعث شد که به سرعت شعله‌ور شود. وقتی حادثه اتفاق افتاد، هنوز درهای اتوبوس باز بود و راننده و کمک‌راننده موفق شدند خودشان را به بیرون پرت کنند و زنده بمانند، اما شاگرد راننده که در حال توزیع بسته‌های خوراکی بود، نتوانست خودش را نجات دهد و همراه مسافرانی که داخل اتوبوس بودند، در آتش سوختند.» 

به گفته این شاهد عینی، «اتوبان کمربندی دکتر حسینی که کنار ترمینال است، در حقیقت برای عبور کامیون‌ها و ماشین‌های سنگین ساخته شده است. قبلا ماشین‌های سنگین، مخصوصا تانکرهای حمل سوخت از داخل شهر سنندج عبور می‌کردند و برای اینکه خطرساز نشوند این کمربندی را ساختند تا مسیر عبور کامیون‌ها و ماشین‌های سنگین باشد، اما متأسفانه در ساخت آن نکات اصولی رعایت نشده است. اتوبان از سمت مریوان به سنندج و درست در نزدیکی ترمینال باریک می‌شود. این در حالی است که تا قبل از ترمینال جاده دارای شیب زیادی است و باریک شدن ناگهانی آن بدون اینکه تجهیزات هشدار دهنده‌ای در محل نصب شده باشد، این محل را خطرساز کرده است. احتمالا تریلی حمل سوخت به‌دلیل شیب جاده و ترمز گرفتن زیاد دچار نقص فنی شده و ترمزش از کار افتاده و راننده نتوانسته آن را متوقف کند.»

جدال با حریق 
به‌دنبال این حادثه، ماجرا به آتش‌نشانی و هلال‌احمر گزارش شد و تیم‌های امدادی راهی محل حادثه شدند. مسافرانی که داخل اتوبوس گرفتار شده بودند، راهی برای فرار نداشتند و حریق گسترده کار را برای آتش‌نشانان سخت کرده بود. 
صالح زندی، معاون عملیات سازمان آتش‌نشانی سنندج به همشهری می‌گوید: ساعت حدود 4دقیقه بامداد بود که این حادثه به آتش‌نشانی گزارش شد. نخستین تیم از ایستگاه آتش‌نشانی داخل ترمینال به محل حادثه اعزام شد و پس از آن 30 آتش‌نشان با 5دستگاه خودروی سنگین راهی محل شدند. او ادامه می‌دهد: شدت تصادف به حدی بود که اتوبوس به سمت مخالف برگشته بود. از طرفی پس از واژگون‌شدن تریلی، تانکر جدا شده و به سمت اتوبوس رفته و شیب جاده باعث شده بود که مایع سوختی داخل آن به سمت اتوبوس و پایین جاده سرازیر شود. ما در محل حادثه با آتشی به طول 100‌تا‌150متر روبه‌رو بودیم و حرارت بسیار زیاد آن باعث شده بود که عملیات اطفای حریق سخت شود. با این حال با تلاش بی‌وقفه موفق شدیم حدود ساعت 1:10 بامداد حریق را مهار کنیم. زندی ادامه می‌دهد: بعد از مهار حریق، وقتی وارد اتوبوس شدم، هولناک‌ترین صحنه عمرم را دیدم. اجساد کاملا سوخته بودند و جدا کردن آنها از بقایای اتوبوس مشکل بود. در این حادثه راننده تریلی که تنها بود و 10نفر داخل اتوبوس جانشان را از دست دادند.

به‌دنبال کار 
صبح روز پس‌از حادثه راهروی پزشکی قانونی سنندج پر از خانواد‌ه‌هایی است که یک چشم‌شان خون است و یک چشم‌شان اشک. همه آنها آمده‌اند تا خبری از عزیزشان بگیرند و مدام فهرست مسافران اتوبوس را چک می‌کنند. یکی از آنها پسرعموی پارسا اصلانی است. هق‌هق‌کنان می‌گوید: پارسا مدت‌ها بود که دنبال کار می‌گشت. کاری در یکی از شرکت‌های لبنیاتی در شمال کشور پیدا کرده و قرار بود به آنجا برود. مجرد بود و می‌خواست دستش توی جیب خودش باشد و دلش نمی‌خواست سربار خانواده‌اش باشد. اگر اینجا کار بود، دیگر لازم نبود راهی شهر دیگری شود. هنوز 23سالش تمام نشده بود. می‌خواست به تهران و از آنجا به شمال کشور برود که این اتفاق رخ داد. ‌ای‌کاش مجبور نمی‌شد برای کار شهرش را ترک کند.

اجساد قابل شناسایی نیستند
خانواده‌های قربانیان حال و روز خوبی ندارند و حتی قادر نیستند حرف بزنند. آنها می‌خواهند جسد عزیزشان را تحویل بگیرند اما به‌نظر می‌رسد تحویل اجساد چند روزی طول بکشد. یکی از کارکنان پزشکی قانونی که نمی‌خواهد نامش فاش شود، می‌گوید: بعد از حادثه 11کاور حامل جسد به پزشکی قانونی آوردند؛ جسد 9مرد و یک مادر و یک کودک. هم‌اکنون فقط اجساد مادر و کودکش قابل شناسایی هستند و از بقیه اجساد چیزی باقی نمانده است. باید آزمایش دی‌ان‌ای انجام شود تا اجساد شناسایی و به خانواده‌هایشان تحویل داده شوند و این کار ممکن است چند روز طول بکشد.

تانکر از کجا آمده بود؟
سخنگوی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران در پاسخ به این سؤال به تسنیم می‌گوید: تانکر نفتکش، حامل نفت کرکوک عراق بود که به سمت پالایشگاه کرمانشاه در حرکت بود. فاطمه کاهی ادامه می‌دهد: این تانکر متعلق به مجموعه شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی نبوده است. عملیات انتقال نفت خام کرکوک به سمت پالایشگاه کرمانشاه در قالب قرارداد سوآپ نفت خام انجام می‌شود اما اخیرا برخی از منابع خبری و حتی وزیر نفت عراق اعلام کرده بودند به‌دلیل مسائل امنیتی ممکن است دیگر این کار صورت نپذیرد.

تخلف تانکر به‌خاطر رانندگی در شب
تردد تانکر سوخت آن هم در ساعات اولیه بامداد در حالی است که طبق مقررات تانکرهای سوخت تنها در ساعت‌های روشنایی اجازه تردد دارند. یکی از مقامات انتظامی استان کردستان در این‌باره به خبرگزاری صدا و سیما گفت: این کامیون ساعت 4:20دقیقه بعدازظهر در پلیس‌راه مریوان - سنندج ثبت ساعت کرده است و حدود 4ساعت فرصت داشته تا پیش از تاریک شدن هوا از محور عبور کند اما به دلایل نامعلومی در مسیر توقف کرده و بعد از تاریک شدن هوا به مسیرش ادامه داده است که این اقدام تخلف بوده و او مجاز به عبور از محور در تاریکی نبوده است.

حادثه به روایت اورژانس
پس از وقوع این حادثه دلخراش صفحه‌های اجتماعی لحظه به لحظه خبرهای تازه‌تری از این ماجرا منتشر می‌کردند و در این بین گاهی آمار ضد‌ونقیضی نیز از شمار قربانیان و مصدومان حادثه منتشر می‌شد. سخنگوی اورژانس کشور اما آمار رسمی قربانیان و مصدومان را اینطور اعلام کرد: 11کشته و 9مصدوم. مجتبی خالدی در این‌باره گفت: حوالی ساعت ۱۰ دقیقه بامداد چهارشنبه حادثه‌ تصادف اتوبوس با تانکر حامل مواد نفتی و وانت اعلام شد که موجب حریق این 3خودرو شده بود و بلافاصله نیروهای اورژانس به محل اعزام شدند. متأسفانه در این حادثه ۱۱ نفر فوت کردند و ۹ نفر مصدوم و به مراکز درمانی اعزام شدند. وی درباره احتمال افزایش آمار قربانیان حادثه نیز گفت: این تصادف موجب آتش‌گرفتن خودروها شده بود که آتش‌با حضور عوامل آتش‌نشانی اطفا شد و عملیات جست‌وجو برای یافتن مفقودان احتمالی ادامه دارد.

علت حادثه چه بود؟ 
از همان دقایق اولیه پس از وقوع حادثه گمانه‌زنی‌ها درباره علت وقوع حادثه آغاز شده بود. همه منتظر بودند تا معلوم شود چطور ده‌ها خانواده داغدار عزیزان‌شان شده‌اند. اکبر جوهری، دادستان استان کردستان علت وقوع این حادثه را نقص در تانکر حمل سوخت اعلام کرد و به میزان گفت: پارگی شیلنگ ترمز تانکر حمل سوخت علت اولیه حادثه گزارش شده است با این حال پرونده قضایی در این‌باره تشکیل شده و باید منتظر گزارش نهایی مراجع ذیصلاح باشیم. یکی از شایعه‌هایی که بعد از وقوع این حادثه منتشر شد، عراقی‌بودن این تانکر بود؛ شایعه‌ای که از سوی دادستان تکذیب شد. او در این‌باره گفت: تانکر حمل سوخت مربوط به ایران بود و اینکه گفته می‌شود تانکر و راننده آن از کشور عراق بوده‌اند، صحت ندارد. در این حادثه راننده و کمک راننده اتوبوس زنده مانده‌اند، اما راننده تانکر و تعداد زیادی از مسافران اتوبوس فوت شده‌اند.

مأموریت ناتمام

شهرام پیک، فیلمبردار صداوسیمای مرکز سنندج وقتی برای فیلمبرداری از این حادثه مرگبار راهی ترمینال سنندج شده بود، حتی تصورش را هم نمی‌کرد که یکی از قربانیان پسردایی‌اش است. او به همشهری می‌گوید: ساعت از نیمه‌شب گذشته بود که از اداره تماس گرفتند و گفتند حادثه‌ای مقابل ترمینال رخ داده و خواستند برای تصویربرداری راهی آنجا شوم. بلافاصله به راه افتادم و وقتی رسیدم صحنه هولناکی را مقابلم دیدم. از اتوبوس مسافربری چیزی جز اسکلت باقی نمانده بود. دوربین‌ به‌دست وارد اتوبوس شدم. اجساد مسافران اصلا قابل شناسایی نبود. وقتی چشمم به جسد مادری افتاد که کودکش را در آغوش گرفته و در همان حال سوخته بودند، اشکم سرازیر شد. پس از پایان فیلمبرداری به خانه رفتم و تا صبح خواب به چشمم نرفت. صبح که به اداره رفتم، از اداره برق تماس گرفتند و گفتند پسردایی‌ات فواد سیفی قرار بوده برای ماموریت راهی شهرستان گرگان شود اما تلفنش خاموش است. فواد، هم پسردایی‌ام بود و هم برادر همسرم و رابطه‌مان خیلی صمیمی بود. او در اداره برق سنندج کار می‌کرد و قرار بود برای ماموریت راهی گرگان شود. وقتی همکارش گفت که قرار بوده سه‌شنبه شب با اتوبوس به تهران و از آنجا به گرگان برود، عرق سردی روی پیشانی‌ام نشست. سراسیمه خودم را به پزشکی قانونی رساندم. اسم مسافران اتوبوس را که چک کردم نام فواد را دیدم و دنیا روی سرم خراب شد. او هم یکی از مسافران اتوبوس بود که در این حادثه در آتش سوخت و من زمانی که با چشمانی اشکبار از داخل اتوبوس فیلم می‌گرفتم خبر نداشتم که یکی از اجسادی که مقابلم است، جسد پسردایی‌ام است. فواد یک پسر 8‌ساله و یک دختر 2ماهه داشت که این حادثه برایش رخ داد.