فرزند سنگلج؛ تصویرساز چیره‌دست روزگار سپری‌شده
ناصر نجمی (1382– 1297)
کارویژه: گردآوری اطلاعات هویتی تهران
ناصر نجمی، تهران‌شناس معاصر، در محله سنگلج تهران به دنیا آمد. رشته دانشگاهی او، تاریخ و جغرافیا بود، اما مرحوم نجمی به واسطه تعلق‌خاطر و عرق بسیار به تهران از میان ده‌ها جلد کتابی که از خود به یادگار گذاشته است، 5 جلد آن را به تهران با عناوینی چون دارالخلافه طهران، طهران عهد ناصری، ایران قدیم و طهران قدیم، طهران در یک قرن پیش و طهران در گذر زمان اختصاص داد.
حمید ناصری، تهران پژوه، با بیان این تعریف اجمالی می‌گوید: «فعالیت و کتاب‌های نجمی درباره تهران از چندین جنبه اهمیت دارد. در مرحله نخست نجمی درگیر تحولات سیاسی دوره پهلوی اول بود. او در اتفاقات شهریور 1320و تصرف تهران به‌دست متفقین 23-22 سال بیشتر نداشت خیلی راحت و با دید باز جامعه آن روز را می‌بیند و بعدها در نوشته‌ها و خاطرات خودش منتشر می‌کند و مخاطب با خواندن آن کتاب و خاطرات سیاسی، گوشه‌گوشه همه محله‌های تهران را بعینه می‌بیند؛ از بهارستان و توپخانه گرفته تا سنگلج و بازار.»
حمید ناصری ادامه می‌دهد: «او در کتاب‌هایش همچنین رویدادها و اتفاقاتی را که از سال1320تا کودتای 28مرداد1332رخ داده تشریح می‌کند. برای مثال، در کتاب سیاسی با « مصدق و دکتر فاطمی» چنین تصاویری آمده است:«اینجا میدان توپخانه است. از میدان توپخانه وارد خیابان علاءالدوله یا خیابان فردوسی کنونی می‌شویم. نرسیده به فلان‌جا، فلان کوچه بود و نظامیانی که دنبال نیروهای ملی‌گرا و مردمی بودند، کسانی که در ملی کردن نفت، تظاهرات و راهپیمایی‌هایی راه انداختند، درست همین‌جا جمع شده بودند...» این فضای سیاسی که ناصر نجمی در دوران جوانی برای خودش درست می‌کند، سیمای تهران آن دوران را برای ما متصور می‌سازد.»
به اعتقاد این تهران‌پژوه، ناصر نجمی با قدرت قلمی که داشت اگر در دوره مشروطیت بود، می‌توانست تأثیرگذارترین کتاب را در مورد انقلاب مشروطیت در تهران به یادگار بگذارد: «من سندی پیدا کردم که سال 1327وقتی آیت‌الله طالقانی را دعوت می‌کنند که به تهران بیاید، جامعه روشنفکری آن موقع، مثل دانشجوهای دانشگاه تهران و دانشکده فنی دانشگاه تهران، کانون‌های مذهبی را تشکیل می‌دهند. آیت‌الله طالقانی در این کانون قرآن تفسیر می‌کرد و یکی از کسانی که در آن جلسه حضور داشت، ناصر نجمی بود. به‌خاطر همین هم گرایش‌های ملی‌گرایانه پیدا کرد و این گرایش اتفاقات مهمی را در زندگی او رقم زد.»
