نصب لرزه‌نگار در عمق 100متری زمین

محمد سرابی-روزنامه‌نگار

تهران همیشه در خطر زلزله قرار دارد. بافت فرسوده این شهر با زلزله7 یا 6 یا حتی 5ریشتری نه فقط فرو می‌ریزد بلکه خیابان‌ها مسدود می‌شود و احتمال انفجار لوله‌های گاز وجود دارد و موش‌ها از زیر زمین بیرون می‌آیند. این تصویر خیالی و اغراق‌شده از تهران زلزله‌زده نیست بلکه نکاتی است که سخنران‌های نهمین همایش بین‌المللی زلزله در روز گذشته بیان کردند و هشدار دادند که شرایط تهران در مقابله با زلزله نگران‌کننده است.

امکان هشدار زلزله در تهران
شهردار تهران در نهمین همایش بین‌المللی زلزله اطلاعات زیادی از وضعیت شهر تهران و برنامه‌ریزی‌های این نهاد برای مقابله با زلزله ارائه کرد. علیرضا زاکانی در این مراسم که در سالن همایش‌های برج میلاد برگزار شد، از نصب لرزه‌نگار‌هایی در عمق 50متری خاک و اقدام برای نصب لرزه‌نگاری در عمق 100متری زمین گفت و امکان اعلام هشدار در فاصله 10 تا 15ثانیه‌ قبل از زلزله را یادآور شد. او گفت: مقابله با مخاطرات چهارگانه زلزله، سیل، توفان و فرونشست در دستور کار ما قرار می‌گیرد. اگرچه موضوعات دیگری هم هست که در بحث‌های جداگانه باید به آنها پرداخته شود اما در این دوره مدیریت شهری، نوع حرکت شورا و شهرداری به سمتی است که برای همه سطوح برنامه داشته باشیم و به جای اینکه درباره خطر زلزله پیام خوفناک صادر کنیم طوری برنامه‌ریزی داشته باشیم که اگر اتفاقی افتاد حداقل آسیب را ببینیم و حداکثر آمادگی را داشته باشیم. زاکانی افزود: باید با دیگر دستگاه‌ها هماهنگ شویم و مردم را آماده کنیم که بهترین پاسخ را بدهیم و این الگو را به دیگر شهر‌ها تسری دهیم. سطح بعدی فعالیت ما بعد از هماهنگی ناظر به تجهیزات و امکانات است که بتوانیم آن را در اختیار دیگر دستگاه‌ها قرار دهیم. کارکرد این امکانات از نیمه امسال عملیاتی خواهد شد. حدود 55- 50سوله خارج از محدوده استفاده برای بحران بود که سال گذشته در اختیار ستاد بحران قرار گرفت. همچنین سال گذشته به 300هزار نفر آموزش اولیه مواجهه با بحران زلزله داده شد. در ادامه بخشی از سخنان شهردار تهران را می‌خوانیم.

اشتراک نظرات و اطلاعات
در مقابله با زلزله همکاری بین‌بخشی و دقت در هم‌افزایی باید صورت بگیرد. در ستاد بحران 15کارگروه تشکیل شده و با توجه به مسئولیت وزیر محترم کشور این امکان فراهم شده است که نظرات همه دستگاه‌ها را در کنار هم و هماهنگ باهم داشته باشیم. این گام اول بود که در 2سال‌و‌نیم گذشته برداشته شد و امروز از اعتبار و همکاری در سازمان مدیریت بحران و مجموعه‌های مرتبط با آن در تهران برخوردار هستیم. دریافت نظرات و اشتراک اطلاعات و برنامه و هماهنگی در بخش‌های مختلف برای ما شرایطی فراهم کرده است که کاملا متفاوت از 2سال و نیم گذشته است.

لرزه‌نگار در عمق 100متری
امکان‌ها و ابزار‌هایی نیاز داشتیم که با استفاده از آنها در کلانشهر تهران پیش‌بینی دقیقی از زلزله داشته باشیم. لرزه‌نگار‌‌های سطحی در گذشته وجود داشت. در 2سال و نیم گذشته و مخصوصا سال گذشته 5لرزه‌نگار در عمق 50متری نصب شد که نوع توجه ما به موضوع زلزله را متفاوت کرد. برخی اوقات داده‌های لرزه‌نگار‌های سطحی ما ممکن بود به عواملی در سطح زمین تعبیر شود اما اکنون با نصب لرزه‌نگار در عمق 50متری امکانی فراهم شده است که داده‌های بهتری برای اندیشمندان فراهم کنیم. امسال به لطف الهی لرزه‌نگاری در عمق 100متر در پارک نهج‌البلاغه خواهیم داشت که برای ما اطلاعات بهتری را هم فراهم می‌کند.

35دستگاه مخاطب شهرداری برای هشدار سریع زلزله
سامانه‌های ما باید هم در زمینه خسارت احتمالی و هم هشدار سریع از امکانات بیشتری برخوردار باشند. در گذشته ژاپنی‌ها در تهران 4سامانه اصلی را مستقر کرده بودند که در گذر زمان نیاز به تعویض داشت. 22سامانه به آن اضافه شد و در نهایت 26سامانه تحویل ما داده شد. امروز 50سامانه نیز در شهرهای پیرامونی تهران وجود دارد که اطلاعات آن در دست ماست. 35دستگاه هم مخاطب ما هستند که بتوانیم با دریافت این اطلاعات، هشدار سریع با فاصله 10تا 15ثانیه برای اقدامات اولیه اعلام کنیم.

پایش ایمنی 19هزار ساختمان
در سال گذشته برای نخستین بار پایش ساختمان‌های در معرض خطر تهران شروع شد. در گذشته آتش‌نشانی این وظیفه را انجام داده بود و از نگاه خود و بعد آتش‌نشانی پایش را انجام شده بود و تعداد 126ساختمان به‌دست آمد که بعضی از آنها ایمن‌سازی‌ را انجام دادند و برخی در حال ایمن‌سازی‌ هستند، در نتیجه اکنون تعداد این ساختمان‌ها از 100عدد کمتر شده است. در پایشی که سال گذشته به شکل جدید شروع شد و در این زمینه هم باید از مجموعه دستگاه‌های مرتبط تشکر کرد، به سراغ 19هزار ساختمانی رفتیم که 7طبقه و بیشتر از آن بودند به‌ویژه ساختمان‌هایی که استفاده عمومی داشتند.

افزایش نوسازی بافت فرسوده
در نگاه کالبدی به موضوع زلزله باید به نوسازی بافت فرسوده و بافت ناکارآمد غیرفرسوده پرداخته شود. 261هزار پلاک از 930هزار پلاک در تهران ناکارآمد است. 93هزار پلاک ناکارآمد در داخل بافت فرسوده قرار دارد. داخل بافت فرسوده تشویق‌هایی داده شده و سال گذشته 280درصد نوسازی بافت فرسوده بیشتر شده است. امسال مصوبه‌ای ناظر به پلاک‌های ناکارآمد خارج از بافت فرسوده داشتیم که حدود 160هزار پلاک است. مصوبات گرفته شده است و اگر بارگذاری شود نوسازی در خارج از بافت فرسوده هم شروع می‌شود.

رشد صدور پروانه ساخت
سال 1400میزان پروانه ساخت صادر شده در شهر تهران 5400عدد بود. کل پلاک‌های تهران 930هزار عدد است. اگر با میزان رشد صدور پروانه در دوره قبل می‌خواستیم حرکت کنیم 146سال طول می‌کشید که شهر تهران یک دور کامل نوسازی شود. عمر یک ساختمان 30 تا 40سال است و حرکت شهر به سمت فرسودگی و زمینه بحران است. در سال‌های 1401و 1402شیب صدور پروانه افزایش پیدا کرد و در سال گذشته 14هزار پروانه صادر کردیم. این تعداد در حال سرعت گرفتن است تا بتوانیم کالبد شهر را مستحکم کنیم.