10شهر بحرانی جهان از منظر آلودگی نوری و جایگاه کلانشهرهای ایرانی!
محمد درویش
کارشناس محیط‌زیست
مقدار نور مصنوعی سالانه به‌طور پیوسته و یکنواخت در سراسر دنیا در حال افزایش است. موضوعی که شاید برای مردم ساکن در برخی مناطق کشورهایی چون افغانستان یا روستاهایی دورافتاده در آفریقا و شبه‌قاره هند که اخیراً برای نخستین‌بار به برق دسترسی پیدا کردهاند، دلیلی برای جشن و شادی باشد؛ اما به همین اندازه نیز می‌تواند خبری ناگوار برای اغلب مردم ساکن در سکونتگاه‌های شهری تلقی شود! چرا که همزمان و متناسب با افزایش شدت نور مصنوعی، به شادابی و سلامتی ساکنان کلانشهرها آسیب بیشتری وارد می‌شود. درحقیقت، عواقب این نور شدید مصنوعی می‌تواند مشکلاتی جدی از اختلال در خواب و افسردگی تا سرطان را سبب شده یا تشدید کند.
یک تأثیر محسوس و نگران‌کننده دیگر آنکه ٨٠درصد از مردمان کره خاکی به‌دلیل تابش شدید نورهای مصنوعی، دید خود به آسمان طبیعی در شب را از دست داده‌اند؛ واقعیتی که به‌ویژه برای کودکان و شناخت آنها از محیط پیرامونی‌شان می‌تواند بسیار نگران‌کننده باشد. در همین زمینه، نشریه آنلاین the Revelator سطح آلودگی نور در سراسر دنیا را ارزیابی و شهرهایی را که دچار بالاترین سطح این آلودگی هستند و همچنین کلانشهرهایی با کمترین آلودگی را شناسایی کرده است.
مناطقی که در سیاهه نورانی‌ترین شهرهای جهان قرار دارند، جملگی از حد متوسط جهانی برخورداری از نور، بسیار فراتر رفته و نعمت روشنایی را بدل به نقمت آلودگی نوری کردهاند. مناطقی در آمریکا مانند پیتسبورگ- فیلادلفیا و رالی- کارولینای شمالی ازجمله این زون‌های آلوده به‌شمار می‌روند. البته برخی از نتایج در سیاهه نورانی‌ترین شهرها، ممکن است شما خواننده عزیز ستون قلم سبز را شگفت زده کند! چراکه میزان نور فقط به جمعیت و گستردگی صنعتی بودن سکونتگاه‌‌ها مرتبط نیست بلکه تحت‌تأثیر فرهنگ، جغرافیا و اقلیم هم قرار دارد. به‌طور مثال، شهرهای موجود در عرض‌های جغرافیایی نزدیک شمالگان یا جنوبگان در نیمکره‌شمالی و جنوبی، به‌دلیل استقرار در جایی که نور خورشید کمتری در شبانه‌روز دارند یا در کشورهای خشک و بیابانی و گرم، آنجا که نور خورشید در روز سبب می‌شود تا فعالیت‌ها بیشتر در شب انجام شوند، اغلب نورانی‌‌تر هستند. این بدان معناست که چنین مناطقی می‌توانند از شهرهایی مانند نیویورک و توکیو با آلودگی نور بالا سبقت بگیرند.
چنین است که 10 کلانشهر آلوده جهان از منظر تولید نور مصنوعی در سال۲۰۱۸ عبارتند از: ١-مسکو/روسیه 1/8 برابر روشن‌تر از حد متوسط جهانی ٢-ریاض/ عربستان سعودی 7/6 برابر ٣-مونترال/ کانادا 8/4 برابر ٤-شیکاگو/ آمریکا 5/4 برابر ٥-تورنتو/ کانادا 6/3 برابر ٦- بوئنس آیرس/ آرژانتین 5/3 برابر ٧-دیترویت/ آمریکا 9/2 برابر ٨- مکزیکوسیتی/ مکزیک 8/2 برابر ٩- دِنوِر-آئرورا/ آمریکا 7/2 برابر١٠- میامی/ آمریکا 6/2 برابر.
همانطور که مشاهده می‌شود، خوشبختانه هنوز هیچ‌یک از کلانشهرهای ایران در این سیاهه نگران‌کننده وارد نشده‌اند، اما روندها نشان‌دهنده افزایش محسوس تولید نور مصنوعی در تهران، مشهد، اصفهان، شیراز، اهواز و تبریز است و ممکن است به‌زودی یک یا چند شهر ایران هم به جمع 10شهر آلوده جهان از منظر نورمصنوعی بپیوندند. خلاصه اینکه شاید دیگر لازم نباشد وقتی که برق می‌آید، صلوات فرستاد و همان بهتر که برق برود تا بیاید!
فارغ از این پرانتز طنازانه، امید که رسانه‌ها، شهرداری‌ها و وزارت نیرو بکوشند به کمک وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، تمهیدات لازم برای کاهش تولید نور مصنوعی را در کلانشهرها به همراه ظرفیت‌سازی لازم در اذهان عمومی فراهم کرده و اعمال کنند.
