شورا؛ آیینه تحقق حقوق شهروندی

سیدمحمدرحیم مرتضوی؛ شهردار منطقه 9

پیدایش و رشد شهرها نتیجه تصمیمات متعددی است که افراد برای نیازهای خود ازقبیل تعیین محل زندگی، کار، تفریح، تحصیل و... اتخاذ می‌کنند که هریک مستقیم یا غیرمستقیم بر دیگری اثرگذار است. تردیدی نیست که شهرنشینی خود موجب ارتقای استانداردهای زندگی برای بخش مهمی از مردم شده است.  فضاهای شهری به‌عنوان بستر شکل‌گیری روابط اجتماعی و زیست شهری نقش اثرگذاری در کیفیت زندگی ساکنان شهر دارد. با وجود این رشد سریع کالبدی و جمعیتی و در عین حال بی‌برنامه در نهایت منجر به شکل‌گیری شهرهایی با کارایی حداقلی شده و چالش‌هایی همچون نابرابری‌های اجتماعی، قطبی‌شدن و دسترسی نابرابر به امکانات شهری همواره جوامع شهری را تهدید می‌کند. از همین رو مدیریت شهری به‌عنوان یک رویکرد نوین و کارآمد در حل معضلات شهرنشینی به‌وجود آمده است، چراکه در نبود مدیریت و برنامه‌ریزی صحیح فضاهای شهری، زندگی روزانه شهروندان با مشکلات اساسی روبه‌رو خواهد شد. اما در جهان پیچیده معاصر به‌واسطه تحولات بسیار در شیوه زندگی شهری، نقش و کارکرد شهرها در حال تغییر است. لذا مدیریت شهری ناگزیر به استفاده از شیوه‌های جدید مدیریتی در راستای دستیابی به کیفیت مطلوب‌تری از زیست شهری، افزایش کارآمدی و مردم سالاری شده است.
بنابراین توجه به خواسته‌ها و حقوق شهروندان معیاری اساسی در میزان کارایی مدیریت شهری به شمار می‌رود و ارتباط بین مدیریت شهری و شهروندان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. هرچه میزان مشارکت ساکنان یک شهر در برنامه‌ریزی و اجرای طرح‌های شهری بیشتر باشد، شاهد شهری پویاتر خواهیم بود. نیاز امروز جامعه شهری، شناسایی ساختارها و فرایندهایی است که ضمن افزایش حضور و مشارکت شهروندان زمینه برقراری عدالت شهری را نیز فراهم آورد.
نهم اردیبهشت‌ماه، سالروز تشکیل شوراهای اسلامی به‌عنوان رویدادی بزرگ در نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران به شمار می‌رود. امروزه شورا نقطه عطفی است که مشارکت مردم در مدیریت و آبادانی شهری و روستایی را عینیت بخشیده است و به‌عبارتی تبلور تحقق حقوق شهروندی در عرصه مدیریت شهری محسوب می‌شود.
بدون تردید نهاد شورا یکی از اصول مترقی و روشن قانون اساسی است که شالوده آن ریشه در قرآن و مبانی دین مبین اسلامی و سرچشمه‌های زلال آموزه‌های دینی ماست که به یمن استقرار نظام مقدس جمهوری اسلامی جامه عمل پوشیده است و دلالت بر تعمیق مردم‌سالاری دینی در کشور عزیزمان دارد.
شوراها به پشتوانه رأی مردم به‌عنوان سیاستگذاران شهری قلمداد می‌شوند که در واقع تدوین چارچوب‌ها و اهرم‌های اجرایی برای توسعه شهر و حفظ حیات شهری را به‌عهده دارند تا با وضع قوانین در تولید و بازتولید فضاهای شهری و برقراری عدالت شهری ایفای نقش کنند. اعضای شورای شهر با درنظر گرفتن ملاحظات فرهنگی و همخوانی ظرفیت‌های شهری در راستای دستیابی به برنامه‌ریزی مشارکتی و ایجاد فرصت‌های برابر برای همه گروه‌های مختلف شهروندان گام برمی‌دارند تا تعادل و توازن امکانات در سطح شهر را رقم بزنند. به‌واسطه اقدامات مؤثر شوراها، نزاع و ناهنجاری‌های شهری کاهش و کیفیت زندگی شهروندان بهبود خواهد یافت.