غبار بی‌توجهی بر سیمای ادبیات کودک

پوپک قاسمی| اردبیل- خبرنگار:

ادبیات کودک با وجود اهمیت انکارناشدنی جایگاه واقعی خود را در جامعه پیدا نکرده است و گاه به چشم مینی‌مالی از ادبیات بزرگسال به آن نگریسته می‌شود، در حالی که کارشناسان این حوزه اعتقاد دارند تولید اثر برای کودکان بسیار پیچیده‌تر و دشوارتر از ادبیات بزرگسال است، چراکه باید طرح مسائل در آثار کودک و نوجوان با ظرافت‌های خاصی صورت گیرد تا ضمن برقراری ارتباط باعث ایجاد انگیزه برای تداوم مطالعه نیز بشود.   18 تیرماه «روز ادبیات کودک» نام‌گذاری شده است و ارگان‌های مختلف برنامه‌هایی برای این روز تدارک دیده‌اند اما جلب توجه همگانی به اهمیت ادبیات کودک کاری مستمر و مداوم می‌خواهد و برای چشم‌انداز توسعه استان باید هر روز سال، روز ادبیات کودک نام‌گذاری شود. 


غفلت از حوزه ادبیات کودک

مدیر کل کتابخانه‌های عمومی استان می‌گوید: با وجود نیاز به کتاب‌های کودک نشر کتاب در حوزه ادبیات کودک مورد غفلت واقع شده است. 
 «رباب عزیزخانی» می‌افزاید: بیشتر کودکان و نوجوانان نیز از مطالعه کتاب‌های تألیف‌شده از سوی نویسندگان بومی محروم‌اند. 

وی با اشاره به این که نویسندگان این استان در برخی موضوعات به دفعات زیاد قلم‌فرسایی کرده‌اند، اضافه می‌کند: برخی موضوعات بکر در استان وجود دارد که می‌تواند سوژه خوبی برای نویسندگان و داستان‌نویسان باشد.  عزیزخانی با یادآوری جایگاه کنونی استان در ادبیات کودک و نوجوان کشور می‌گوید: سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی برای ادبیات حوزه کودک موجب تسریع در توسعه اجتماعی و فرهنگی هر جامعه می‌شود و کودکانی که با کتاب، ادبیات، هنر و فرهنگ انس می‌گیرند، در آینده جزو پیشتازان عرصه‌های مختلف زندگی و فعالان اجتماعی، علمی و فرهنگی کشور می‌شوند.  وی با بیان این که تشکیل انجمن ادبیات کودکان و نوجوانان استان به برنامه‌ریزی فرهنگی منسجم‌تر برای این قشر کمک می‌کند، می‌افزاید: در دو دهه گذشته شاهد موفقیت نویسنده‌های ادبیات کودک این استان در سطح ملی بوده‌ایم، اما علی‌رغم حضور این فعالان، تشکیل نشدن انجمن ادبیات کودکان و نوجوانان استان اردبیل موجب شده است این استان نتواند به جایگاه واقعی خود در این عرصه دست یابد.  عزیزخانی، مشارکت ارگان‌های فرهنگی و علمی، سازمان‌های مردم‌نهاد، نویسندگان و مترجمان استان، استادان و پژوهشگران ادبیات را موجب تسریع در تشکیل انجمن ادبیات کودک و نوجوان در استان و فعالیت گسترده‌تر آن دانست و خواستار حمایت از طرح تشکیل این انجمن شد. 


تصور اشتباه

مدیر کل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان می‌گوید: این تصور که ادبیات کودک خردشده ادبیات بزرگسال و نمونه مینیاتوری آن است، درست نیست و با همین تصور اشتباه ادبیات کودک و نوجوان در اردبیل مهجور و مظلوم واقع شده است.  «هاجر جمادیه» اظهار می‌کند: تصور غلطی که برخی دارند این است که ادبیات کودک را کودکانه و سبک می‌انگارند، در حالی که طرائف و ظرایف آن اگر بیشتر از ادبیات بزرگسال نباشد، کمتر هم نیست. 
مدیر کل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان با انتقاد از تولید کم اثر در زمینه ادبیات کودک در اردبیل می‌گوید: نبود تشکل منسجم موجب شده است آثار تولیدی در معرض بررسی و بازبینی قرار نگیرد و نتیجه آن تولید آثاری است که نه‌تنها نیاز مخاطب را تأمین نمی‌کند، بلکه فروش جالب توجهی نیز ندارد. 


نیاز به کارگاه‌های آموزشی  

«حسین قربانزاده»، از نویسندگان توانمند استان، درباره اهمیت ادبیات کودک در بین جامعه و نویسندگان می‌گوید: ادبیات کودک و نوجوان با این تعریف و رویکرد در ایران پیشینه طولانی ندارد و تا چند دهه پیش کتاب‌های مرجع چندانی هم در این حوزه وجود نداشت. با توجه به این موضوع دور از ذهن نخواهد بود گرایش به ادبیات کودک در استان اردبیل نیز چندان پررنگ نباشد؛ هرچند به یمن حضور شاعران و نویسندگانی چون «حمیدرضا بایرامی»، «جعفر ابراهیمی» و مرحوم «امیرحسین فردی» سهم بیشتری در عرصه ادبیات کودک برای اردبیل متصور هستند. با این حال گرایش به ادبیات کودک چه در بعد کارگاهی و آموزش و چه توجه شعرا و نویسندگان به این حوزه کم‌رنگ است. 

وی ادامه می‌دهد: آموزش به شیوه کارگاهی بیشترین کاربرد را در هدایت و ترغیب علاقه‌مندان به خلق اثر برای آنان دارد و می‌توان با برگزاری کارگاه‌ها نویسندگان توانمندی برای ادبیات کودک استان پرورش داد. 


آموزش لذتبخش کودک با ادبیات

 «الهه رستم‌نژاد»، فعال علوم تربیتی و آموزشی، عنوان می‌کند: ادبیات کودک که شامل داستان، قصه و شعر می‌شود، از جمله فنونی است که در آموزش کودکان به کار می‌رود. به عبارتی ادبیات نقش وسیله‌ای را دارد که مطالب و مفاهیم یادگیری را به فراگیر منتقل می‌کند. 
وی با بیان این که شعر متناسب با سن کودک از جمله ابزار یادگیری است، می‌افزاید: این ابزار قوی می‌تواند اهداف یادگیری شامل اهداف شناختی، دانشی و عاطفی را محقق کند. علاوه بر این شعر می‌تواند از نظر عاطفی و افزایش روحیه جمعی و همکاری، افزایش خلاقیت و تخیل کودکان بسیار مفید باشد. آموزش با شعر و آهنگ موجب تسریع یادگیری شده و باعث می‌شود آموزش از حالت رسمی و خشک خود خارج، لذت‌بخش، مهیج و نشاط‌آور شود. 


آماده‌سازی کودکان برای ورود به بزرگسالی

 «جعفر ابراهیمی» (شاهد)، بزرگ‌مرد نوستالژیک ادبیات ایران از دیار استان اردبیل، معتقد است کودکان و نوجوانان به تعالیم و آموزش‌های متنوع و متفاوت و البته مفیدی برای ورود به دوران بزرگسالی نیاز دارند. همین تعالیم و آموزش‌ها هستند که یک فرد را برای زندگی در آینده آماده می‌کند. کسانی که در حوزه ادبیات کودک و نوجوان فعالیت دارند، هرگاه بخواهند به کودکان و نوجوانان آموزش دهند، باید هر آنچه در توان خود دارند به کار گیرند و به اندازه وسعت دانش خود به هر نحوی که می‌توانند در راه اشاعه اصول و فروع تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان بکوشند.