عمل صالح را وایرال کنیم

محمد لسانی*

دین اسلام به‌صورت ویژه به کنش‌های همگانی و جمعی توجه دارد. اسلام، فرصت نمایش دین و دینداری را به مومنان می‌دهد تا عمل صالح خود را در قالب یک پیکره متحد، منسجم و به‌صورت جمعی به معرض نمایش بگذارند. این ویترین منحصر به فرد و جذاب که حول محور مناسک و اعمال دینی شکل می‌گیرد، هم در داخل هم در خارج از پیکره خود، جاذب است و معنا تولید می‌کند. در داخل، مسلمانان را به این باور می‌رساند که از کامل‌ترین دین پیروی می‌کنند و در خارج، ولع تجربه‌های نو و تشنگی برای دستیابی به عمق معارف اسلامی را برای غیرباورمندان و پیروان سایر ادیان فراهم می‌کند.
حج، نماز، روزه و حتی جهاد، جزو واجباتی است که مناسک خاص دارد و لشکری از مسلمانان را در قالب یک جمع، به نمایش می‌گذارد.
امروز که رسانه‌های مدرن، تولید ادبیات و یک سبک زندگی خاص می‌کنند ممکن است برخی فکر کنند در طراحی پیاده شده و پیچیده معماران دنیای نوین، دیگر باور و زیست دینی را باید منسوخ و منقضی به‌ حساب آورد. از همین رو حتی برخی از کشورهای اسلامی با همین پیش فرض، چنان در باتلاق سبک زندگی غربی فرو رفته‌اند که کنسرت‌های پی‌درپی خواننده‌های آمریکایی و فستیوال‌های هالووین و ... باعث شده جز نامی از اسلام، چیزی فراتر را یدک نکشند.
در این میان اما انقلاب اسلامی، به پویش‌های اجتماعی و رسانه‌ای اقدام کرده و می‌کند که باید آنها را تولید عمل صالح از سرمایه معنوی و ایمانی مردم دانست. معمار این طراحی نیز بنیانگذار انقلاب بود.آیت‌الله خامنه‌ای به صراحت می‌گوید: «امام، استاد بی‌نظیر استفاده‌ از ایمان مردم برای تولید عمل صالح بود.» این فناوری نرم را باید هدیه انقلاب اسلامی به جریان اسلامی در دوره معاصر دانست. خلاقیت فرهنگی و نوآوری هنری می‌تواند در یک دستگاه مفهومی از ایمان مردم به تولید عمل صالح برسد. تأکید موکد رهبر انقلاب این است که« ایمان می‌تواند عمل صالح تولید کند» و عمل صالح جمعی و همه‌گیر فراتر از هر کنش و فعالیتی است.
پیاده‌روی اربعین، راهپیمایی جاماندگان اربعین، مهمانی 10 کیلومتری و افطاری ساده خیابانی همگی از برنامه‌هایی است که مفاهیم اسلامی از عشق و ارادت به اهل ‌بیت(ع)، احسان و نیکوکاری و عشق بندگی را به یکدیگر پیوند زده است.
رهبر انقلاب در خطبه‌های نماز عید سعید فطر اما به‌صورت ویژه از تلاوت جمعی قرآن در سراسر کشور به‌عنوان جلوه‌ای درخشان‌تر و زیباتر از این نمایش دینداری اشاره کردند. به راستی، جمع‌خوانی و مشارکت اجتماعی در برپایی محافل قرآنی، یکی از جلوه‌های انس مردم با کلام خدا و دین خداست.
در زمانه‌ای که برخی اندیشکده‌ها و جریان‌سازان بلوک غرب قصد دارند به‌صورت تحمیلی و با انحصار و جبر رسانه‌ای اینگونه القا کنند که دین‌گریزی و خداناباوری یک موج اجتماعی است، اما جریان سرودهای انقلابی همچون سلام فرمانده یا جشن قرآنی امام حسنی‌ها در استادیوم آزادی ثابت می‌کند، ریشه و زیرساخت فکری و فرهنگی جامعه ایران، کاملا مومنانه و معتقد در مسیر فتح قله قرار دارد و ایمان دارد خرمشهرها در پیش است و باید خود را آماده کنند: «جوان‌های مؤمن، حزب‌اللهی و انقلابی کارهای فرهنگی خودجوش را رها نکنند و دنبال بکنند و همه دستگاه‌های فرهنگی کشور را دعوت کردیم و می‌کنیم که در این جهت حرکت کنند، این، بخش فرهنگی این عدم‌تبعیت است، این جهاد بزرگ است، جهاد کبیر است.»
* پژوهشگر فرهنگ و ارتباطات