ساماندهی مؤثر معتادان و کودکان کار

عبدالمجید رحمانی؛ دبیر مرکز رصد، پایش و مدیریت آسیب‌های اجتماعی تهران

ساماندهی معتادان متجاهر، طرح جامع شهرداری است که تقریبا تمام اجزای شهرداری در آن فعال هستند. این طرح توسط مناطق ۲۲گانه و ۱۲۴ناحیه شهرداری تهران در حال انجام است. معاونت‌های امور مناطق، اجتماعی و فرهنگی و خدمات شهری شهرداری تهران نیز در این طرح با سایر بخش‌ها همکاری می‌کنند تا کار به نتیجه برسد.
از مجموعه اموری که در این طرح دنبال می‌شود، ساماندهی مشاغل و زباله‌گردها با معاونت خدمات شهری است. بحث متکدیان، معتادان متجاهر، کودکان کار و خیابان و ساماندهی بی‌خانمان‌ها هم با سازمان خدمات اجتماعی است که ذیل معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران باید کار را دنبال کنند. اکیپ‌های این طرح اکیپ‌های تخصصی هستند و بنابراین است که سازمان خدمات اجتماعی درخصوص مددکار و نیروهای دیگری که نیاز است، هماهنگی ‌کند و در اکیپ‌هایی که با ظرفیت خود و مناطق مشخص می‌شود، حضور داشته باشد تا پروتکل‌های اجرایی رعایت شوند. این طرح با پیشینه تمام دستگاه‌هایی که مستقیم و غیرمستقیم در حوزه آسیب‌های اجتماعی فعال هستند و در قرارگاه اجتماعی عضو هستند و کارها با آنها پیش رفته است، ادامه دارد. مجموعه شهرداری تهران کار جمع‌آوری در سطح شهر را پیگیری می‌کند.برای نیروهای پسماند نیز که در مناطق و نواحی مختلف پای‌کار هستند، درخصوص نحوه برخورد با زباله‌گردها برنامه‌ریزی صورت گرفته است.
برخی از دستگاه‌های حمایتی در طرح جمع‌آوری مستقیم درگیر هستند و برخی بلافاصله پس از جمع‌آوری وظایفی را بر عهده دارند. پس از جمع‌آوری، نهادهای حمایتی و مجموعه‌هایی مثل وزارت بهداشت، بیمه سلامت، کمیته امداد، بهزیستی، سازمان فنی و حرفه‌ای و... درخصوص ساماندهی، آموزش و حمایت از این افراد مسئولیت پیدا خواهند کرد. سازمان امور اتباع، فراجا و دستگاه قضا نیز از مجموعه‌هایی هستند که در اجرای این طرح همکاری می‌کنند.
با اجرای این طرح تعداد زباله‌گردها، متکدیان، معتادان متجاهر و... کاهش قابل ملاحظه‌ای داشته است، بنابراین طرح ساماندهی آسیب‌های اجتماعی ادامه خواهد داشت تا بتوانیم پاکسازی اولیه از چند آسیب را داشته باشیم و پس از آن با تداوم و استمرار بتوانیم محله‌هاو مناطق شهرداری تهران را پاک نگه‌داریم. از ظرفیت مردم هم استفاده خواهیم کرد. به این شکل که پس از یک مقطع زمانی که تقریبا پاکسازی اولیه صورت خواهد گرفت، مردم گزارش آسیب‌های اجتماعی مدنظر را بدهند تا بتوانیم برخورد لازم را انجام دهیم.
پس از جمع‌آوری این افراد، با همکاری شهرداری تهران و مجموعه دستگاه‌هایی که در قرارگاه اجتماعی عضویت دارند و با مرکز رصد، پایش و مدیریت آسیب‌های اجتماعی کلانشهر تهران در ارتباط هستند؛ به آنهایی که نیاز به مراقبت، حمایت و خدمات دارند، خدمات شایسته و مناسبی را ارائه خواهیم داد. فعالیت‌های زیادی در زمینه آموزش کودکان کار در حال انجام است، مجموعه‌های مردمی و دستگاه‌های مرتبط در این زمینه آمادگی‌هایی دارند که می‌توان با پیوند این دو، مشکل آموزش این کودکان را تا حد زیادی حل و فصل کرد.
نکته اصلی‌ این است تا جایی که امکان دارد خانواده این کودکان با حمایت و هماهنگی همه مجموعه‌ها شناسایی شده و زمینه توانمند‌سازی‌ و آموزش توامان کودکان و خانواده آنها فراهم شود. استعدادیابی کودکان کار و خیابان در مرحله بعدی توجه است تا هریک از این کودکان متناسب با استعدادی که دارند به توانمندی لازم دست یابد و زمینه رشد و تعالی کودکان فراهم شود. موضوع حمایت از این کودکان نیز از مباحث طرح شده در نشست هم‌اندیشی با سمن‌ها بود تا کودکان کار و خانواده‌های آنها به درآمد قابل‌قبول برسند. این مباحث قرار است در مدل‌های کوتاه‌مدت برای رفع نیازهای حیاتی و میان‌مدت و بلندمدت برای توانمندسازی و حمایت از کودکان کار وخیابان دنبال شود.