خانه مداحان در دل عمارت فخرالدوله

    خانه فخرالدوله
    کاربری‌فعلی: خانه مداحان
   قدمت: معاصر
    نشانی: دروازه شمیران، خیابان ابن‌سینا، خیابان محسن مشکی
   مالک: بانو اشرف‌الملوک فخر‌الدوله
   معمار: نیکولای مارکوف

نیکولای مارکوف، معمار معروف روس‌تبار، عمارت فخرالدوله را که یکی از زیباترین خانه‌باغ‌های تهران محسوب می‌شود با سبک معماری نئوکلاسیک طراحی کرد؛ سبکی برگرفته از معماری ایرانی و اروپایی که در دوران حضور این معمار پرکار در پایتخت بسیار رونق گرفته بود. عمارت فخرالدوله برخلاف عموم بناهایی که در دوره قاجار به سبک ایرانی ساخته می‌شد و فضاهای اندرونی و بیرونی از مشخصه‌های بارز آن دوران بود، کمی متفاوت‌تر بنا شد. شاید جذابیت این بنا به همین دلیل باشد. معماری این عمارت بیشتر برون‌گرایی را در بر می‌گیرد؛ عمارتی در دل باغی کوچک با حوض و فواره. این حوض و فواره برای تنظیم خنکا یا گرمای هوای محیط بیرونی این عمارت بسیار اهمیت داشت. چشم‌انداز عمارت هم به‌گونه‌ای است که هنگام ورود به باغ به‌خوبی دیده می‌شود و زیبایی فوق‌العاده‌ای به‌خود می‌گیرد.
ابوالحسن میرعمادی، عضو انجمن مفاخر معماری ایران، درباره سبک معماری نئوکلاسیک که عمارت فخرالدوله هم براساس این سبک ساخته شده است، می‌گوید: «اواخر دوره ناصری سبک خاصی در معماری پایتخت رونق گرفت که به سبک نئوکلاسیک شهره بود؛ سبکی که تلفیقی از معماری ایرانی و فرنگی را با خود همراه داشت. مسلماً رونق این سبک به‌دلیل ورود معماران خارجی به تهران و از همه مهم‌تر سفرهای ناصرالدین‌شاه بود که باعث شد او معماری فرنگی‌ها را به چشم ببیند و خواهان آن شود.»
بیشتر خانه‌های اشراف به این سبک ساخته می‌شد و طرفداران خود را نیز پیدا کرده بود. عمارت فخرالدوله برای اشرف‌الملوک فخرالدوله، یکی از زنان قدرتمند قاجاری که بسیار اهل اقتصاد و سیاست بود، ساخته شد؛ بانویی که واسطه‌ای برای آشتی ایل قاجار با خاندان پهلوی بود.
نیکولای مارکوف سال ۱۳۲۴ ساخت این خانه‌باغ را آغاز کرد. عمارت با مساحتی حدود ۱۳۵۰ مترمربع ساخته‌شده که دوطبقه و یک نیم‌طبقه به شکل کوشک دارد. این بنا با ۳۰ هزار آجر نخودی‌رنگ ساخته شد. زیرزمین وسیعی نیز برای عمارت طراحی شد که در زمستان و تابستان دمای مناسبی برای نگهداری آذوقه فراهم می‌کرد. پنجره‌های بلند و چوبی بنا دیدنی است و باعث شده تا نور مناسبی به اندرون وارد شود.
سال ۱۳۸۳ عمارت فخرالدوله به ثبت میراث ملی رسید و سال ۱۳۸۷ شهرداری این عمارت را مرمت و بازسازی کرد و سال‌هاست به‌عنوان خانه مداحان فعالیت می‌کند.