گزارش
تماشای نواختر در سال1403
هنگامی که درخشندگی به اوج خود برسد، می‌توان این پدیده فضایی را با چشم غیرمسلح دید
ساسان شادمان منفرد-روزنامه‌نگار
اخترشناسان می‌گویند انتظار می‌رود از فروردین ماه تا شهریور1403، یک «نواختر» نادر، آسمان شب را روشن کند. نواختر در سیستم ستاره‌ای دوتایی T CrB فوران می‌کند و نکته جالبش اینجاست که با چشم غیرمسلح قابل مشاهده است.
هر 80سال یک بار
T CrB درصورت فلکی تاج شمالی، در حدود 3هزار سال نوری از زمین واقع شده است. منظومه ستاره‌ای از یک ستاره غول قرمز و یک کوتوله سفید تشکیل شده است که به دور یکدیگر می‌چرخند. غول سرخ به‌طور مداوم با سوخت ستاره‌ای خود یعنی هیدروژن، کوتوله سفید را تغذیه می‌کند. هنگامی که هیدروژن کافی روی کوتوله سفید جمع می‌شود، دچار یک انفجار گرما‌هسته‌ای می‌شود. این باعث می‌شود که ستاره به‌طور چشمگیری درخشنده شود و دانشمندان به آن نواختر می‌گویند. هر 80سال یا کمی بیشتر یا کمتر، این سیستم یک صفحه نمایش خیره‌کننده نواختر را به نمایش می‌گذارد که آخرین فوران آن در سال1946 رخ داد. حالا ستاره‌شناسان پیش‌بینی می‌کنند که طغیان دیگری بین فوریه و سپتامبر2024 قریب‌الوقوع خواهد بود. اینگونه می‌توان گفت که چنین فرصتی برای تماشای نواختر، فقط یک‌بار در زندگی هر شخصی ممکن است رخ دهد.
رویت با چشم غیرمسلح ستاره‌شناسان می‌گویند یک منظومه ستاره‌ای معمولا دارای قدر 10+ است که برای دیدن با چشم غیرمسلح بسیار کم‌نور خواهد بود. با این حال، در طول این رویداد، قدر به 2+ افزایش می‌یابد که درخشندگی‌اش مشابه ستاره قطبی است؛ به عبارتی ساده‌تر پدیده در فاصله نزدیک‌تر رخ می‌دهد. مقامات ناسا در این خصوص می‌گویند: «هنگامی که درخشندگی آن به اوج خود می‌رسد، باید برای چندین روز و کمی بیش از یک هفته قبل از مرگش با چشم غیرمسلح قابل رویت باشد.»
نواختر چیست؟
متولد‌شدن یک ستاره نو در ابر غول‌آسایی که از گاز و غبار ساخته شده است، رخ می‌دهد. این ابر به‌وسیله نیروی گرانش خود با کشش فراوان، گاز و غبار را به درون خود می‌کشد که این شروع فروپاشی آن است. ماحصل این فروپاشی، صدها ستاره جوان هستند. هر ستاره یا پیش‌ستاره جوان با ساخت انرژی هسته‌ای آغاز به درخشش می‌کند. سپس ستاره، میلیاردها سال از سوخت هسته‌ای بهره می‌گیرد و پرتوافشانی می‌کند. ولی سرانجام گازها که به‌عنوان سوخت واکنش هسته‌ای ستاره عمل می‌کنند، پایان می‌یابند. نهایتا اینکه ستاره گرم و گرم‌تر می‌شود تا جایی که به یک غول قرمز تغییر می‌یابد. هنگامی که همه سوخت پایان یافت، ستاره کوچک و تبدیل به یک کوتوله سفید شده که با گذشت زمان کم‌نور و کم‌نورتر می‌شود. برخی از ستاره‌های بزرگ با چنان سرعتی کاهش حجم می‌یابند که به‌گونه یک ابرنواختر درمی‌آیند و متلاشی می‌شوند.