دیپلماسی بدون رودربایستی ایران در احقاق حقوق قانونی

سیدرضا صدرالحسینی؛ کارشناس مسائل منطقه

در ۷ اردیبهشت(۲۷آوریل) بود که نیروی دریایی سپاه پاسداران یک نفتکش آمریکایی به نام «ادوتیج سوییت» را با پرچم جزایر مارشال در خلیج عمان توقیف کرد  و علت این توقیف تخلفاتی بود که از سوی این نفتکش در آب‌های عمان رخ داده بود.
چند‌ماه پیش از آن در پاییز سال1400 و در واکنش به جنایت آمریکا مبنی بر ممانعت از فروش داروهای مربوط به بیماران پروانه‌ای تعدادی از بیماران پروانه‌ای و خانواده‌های این بیماران در دادگاه صالحه در ایران شکایتی را علیه دولت آمریکا تنظیم کردند که در آن درخواست خسارت از آمریکا بابت این اقدام ضدبشری داشتند.
این روشی است که معمولا توسط کشورها و ازجمله خود آمریکا برای اخذ غرامت و خسارت انجام می‌شود و بنا به مقدار خسارت وارد‌شده، غرامت دریافت می‌کنند. به‌طور مثال آمریکا از کشوری شکایت می‌کرد تا بتواند از طریق حقوقی بر آن کشور فشار بیاورد و از طریق حکم دادگاه، اموال کشوری که از آن شکایت کرده را توقیف کند؛ حال این اموال یا در خود آمریکا بود یا اینکه اموال را با توقیف در آب‌های آزاد بین‌المللی تصاحب می‌کرد تا بتواند از این طریق غرامتی از آن کشور کسب کند. حتی این موضوع در 45سال گذشته برای ایران و جمهوری اسلامی به کرات اتفاق افتاده بود و ایران از احکام صادره از دادگاه‌های آمریکا متضرر شده و حتی در برخی از موارد وکیلی از سوی جمهوری اسلامی نبود تا در برابر شکایت صورت گرفته از ایران و جمهوری اسلامی دفاع کند.
حال دادگاه صالحه بنا به شکایت بیماران پروانه‌ای مبنی بر اخذ خسارت از اقدام آمریکا حکمی را صادر کرد که اموال آمریکا در کشتی توقیف‌شده توسط ضابطین قوه قضاییه که در این مورد نیروی دریایی سپاه پاسداران باشد به‌عنوان خسارت و غرامت به نفع بیماران پروانه‌ای توقیف و ضبط شود تا از این طریق روند قانونی و حقوقی شکایت به نقطه سرانجام خود برسد.
 این اقدام صورت‌گرفته از سوی ایران دارای چند پیام جدی بود؛ اول اینکه قوه قضاییه به‌عنوان یک نهاد مستقل و به‌دور از سیاسی‌بازی دست به اقدام در راستای شکایت شکات می‌زند و از بعد حقوقی مسائل را پیگیری می‌کند.
دوم اینکه قوه قضاییه با اقتدار تمام در احکام صادره که یک طرف آن کشورهای خارجی هستند با استفاده از حقوق بین‌الملل حکم صادر می‌کند و در این مسیر اغماض و تعارفی ندارد.
و مورد سوم هم به این ترتیب است که ضابطین قوه قضاییه در جهت احقاق حق و بنا به حکم صادره اقدام کرده و در این مورد کوچک‌ترین کوتاهی از آنان سر نخواهد زد.
گفتنی است که این نخستین‌بار نیست که ایران از طریق روند حقوقی و قانونی چنین اقداماتی را در جهت برخورد با کشورهای متخاصم انجام می‌دهد. در نزاع‌های بین ایران و آمریکا، چندین‌بار دولت آمریکا یا شرکت‌های آمریکایی متهم شناخته شدند و ایران از آنان خسارت دریافت کرده است.