موادفروشانی که دوچرخه‌ساز شدند

فتانه احدی- روزنامه‌نگار

روزگار زندانیان در زندان به طرز عجیبی می‌گذرد. برای برخی از آنها گذراندن دوران حبس حضور در بند است و حرف‌زدن و گذراندن وقت با هم بندی‌ها و بی‌حوصله دراز کشیدن روی تخت، اما برای برخی دیگر امید به آینده‌ و ساختن زندگی بهتر است و صبح زود بیدارشدن و لباس کار بر تن‌کردن و حرفه‌ای مشغول‌بودن برای تولید یک محصول. این همان اتفاقی است که روزها در زندان قزل‌حصار کرج رخ می‌دهد و برای خیلی از زندانیان فرصتی شده برای تغییر مسیر زندگی. شاید باورتان نشود اما همین حالا که این گزارش را می‌خوانید، عده‌ای از زندانیان در خط تولید دوچرخه مشغول کارند تا با انگیزه بیشتری روزهای اسارت خود را سپری کنند و البته محصولی را با دستان شان تولید کنند که شادی بخش دل‌های دختران و پسران خردسال و جوانان و نوجوانان در آن سوی دیوارهای اسارت است. دیروز آیین افتتاح رسمی این کارخانه با مشارکت شرکت مهندسی چرخ صنعت اشراق و بنیاد تعاون زندانیان استان البرز برگزار شد و حالا تعداد زیادی از زندانیان در این خط تولید مشغول کارند. آیین افتتاح‌ رسمی این کارخانه با حضور حجت‌الاسلام محمد مصدق، معاون اول قوه قضاییه؛ غلامعلی محمدی، رئیس سازمان زندان‌ها؛ رحیم مطهرنژاد، مدیرعامل بنیاد تعاون زندانیان کشور؛ حسین فاضلی هریکندی، رئیس‌کل دادگستری استان البرز و حشمت‌الله حیات الغیب، مدیرکل سازمان زندان‌های استان تهران برگزار شد.
به گزارش همشهری، کارخانه تولید دوچرخه در سوله‎ای به مساحت 7هزار مترمربع با اشتغال‌زایی برای ۳۰۰مددجو در زندان قزل‌حصار کرج راه‌اندازی شده است. بنیاد تعاون زندانیان کشور که متولی اشتغال‌زایی برای زندانیان و حمایت از آنهاست از 5‌ماه قبل کاراحداث و راه‌اندازی این کارخانه را آغاز کرده و حالا در خط تولید آن 300زندانی مشغول به‌کار هستند و تا‌کنون 400دوچرخه نیز تولید شده است؛ اتفاقی که قرار است گسترده‌تر شود و تعداد زندانیان مشغول به‌کار در این کارخانه به 500نفر افزایش یابد.

دستمزد زندانیان چقدر است؟
معاون اول قوه قضاییه در این مراسم با بیان اینکه اجتماعی‌سازی‌ و بازپروری زندانیان شرط اول است تا آنها را به آغوش جامعه بازگردانند، گفت: براساس سند تحول و تعالی قوه قضاییه، حرفه آموزی و اشتغال زندانیان نیاز به برنامه مدون علمی و عملیاتی دارد که بنیاد تعاون و سازمان زندان‌ها این کار را انجام می‌دهند.
محمد مصدق افزود: اگر مددجویان در زندان حرفه‌ای بیاموزند، بعد از بازگشت به اجتماع مسیر زندگی‌شان تغییر می‌کند که این برای ما اهمیت زیاد دارد و باید در این موضوع سرمایه‌گذاری کنیم. او درباره دستمزد زندانیان شاغل نیز گفت: برای تعیین دستمزد زندانیان جلسات زیادی برگزار شده که بررسی‌ها نشان می‌دهد، میزان دستمزد زندانیان افزایش یافته است. به‌گفته وی، اگر بتوانیم براساس یک برنامه دقیق و منسجم، سالانه بین ۲۰ تا ۳۰درصد اشتغال زندانیان را افزایش دهیم، به موفقیت های زیادی در عرصه اشتغال زندانیان دست پیدا خواهیم کرد که البته همکاران سازمان زندان‌ها و بنیاد تعاون در این مسیر در حال حرکت هستند.
معاون اول قوه قضاییه تأکید کرد: امیدواریم برنامه مدونی در زمینه اشتغال زندانیان، برای سال آینده تدوین و از فروردین‌ ماه اجرایی شود و هر سه ماه یک‌بار پس از اجرا، آسیب‌شناسی شود تا شاخص‌های موفقیت در این زمینه افزایش یابد.

راهبرد کارگاه - خوابگاه
رئیس سازمان زندان‌ها نیز در این مراسم گفت: توسعه اشتغال زندانیان به‌عنوان رویکرد اساسی در حال پیگیری ‌ است.
غلامعلی محمدی، قزل‌حصار را یکی از پرجمعیت‌ترین زندان‌های کشور دانست که عمدتا محل نگهداری مجرمین مرتبط با مواد‌مخدر است و افزود: اعتیاد به مواد‌مخدر از مهم‌ترین آسیب‌های اجتماعی است و حرفه‎آموزی، توسعه و اشتغال در بین این دسته از زندانیان شیوه مناسبی برای کاهش این آسیب اجتماعی است. او ادامه داد: این سوله با مساحت 7هزار مترمربع سال‌ها متروکه بوده و اکنون تبدیل به محل کار و اشتغال زندانیان شده است. محمدی با اشاره به رویکرد جدید سازمان زندان‌های کشور گفت: گسترش اشتغال صنعت محور، رویکرد جدید سازمان در اشتغال زندانی‌هاست. نکته دیگر اینکه به‌دنبال راهبرد کارگاه - خوابگاه هستیم و درصددیم تا
حتی المقدور کارگاه‌ها در مجاورت محل اسکان زندانیان باشد و تحقق کارگاه - خوابگاه حداقل در زندان‌های مرکز هر استان شکل بگیرد.

مددجویان می‌توانند برای خانواده‌های خود پول بفرستند
رئیس بنیاد تعاون زندانیان کشور هم با اشاره به راه‌اندازی کارگاه‌های مختلف در ندامتگاه‌ها و مکان‌های دیگر برای زندانیان گفت: اکنون 5هزار نوع محصول توسط زندانیان در این کارگاه‌ها تولید می‌شود. رحیم مطهرنژاد افزود: روزانه ۱۸ هزار مددجو از زندان ها به محیط های کار از قبیل واحدهای تولیدی، شهرک‌های صنعتی و شهرداری‌ها اعزام می‌شوند.
او اضافه کرد: اکنون ۱۵ هزار زندانی در حوزه صنعت فعالیت دارند و بنیاد تعاون زندانیان کشور با مشارکت سازمان زندان ها یک هزار واحد تولیدی را اداره می‌کند.
مطهرنژاد اضافه کرد: زندانیان در ۲ مقطع نیاز به شغل دارند؛ یک‌ مقطع دوران محکومیت است که تدابیر لازم با همراهی کارآفرینان انجام شده و دیگری مقطع پس از آزادی است که اگر مشکل اشتغال آنان حل نشود بازگشت به زندان افزایش می‌یابد. او گفت: اکنون متوسط بازگشت به زندان 15درصد است. افرادی که اشتغال آنان مدیریت شده میزان برگشت‌شان به زندان ۲ تا3درصد کاهش یافته است. مطهرنژاد در پاسخ به این سؤال که آیا زندانیان می‌توانند، برای خانواده‌هایشان از دستمزد دریافتی خود مبالغی را بفرستند، گفت: این اقدام حتما صورت خواهد گرفت. آنها می‌توانند شماره کارتی از خانواده‌های خود در اختیار زندان قرار دهند تا ماهانه مبالغی برایشان واریز شود. او درباره این ابهام که به زندانیان قزل‌حصار اجازه پرداخت پول به خانواده‌هایشان داده نمی‌شود، افزود: این مسئله برای همه زندانیان انجام می‌شود، در قزل‌حصار هم اگر تا‌کنون صورت نگرفته است، بعد از این با برنامه‌ریزی و هماهنگی صورت خواهد گرفت.

گفت و گو 1
می‌خواهم یک فن یاد بگیرم
یکی از کارگران کارخانه تولید دوچرخه زندان قزل‌حصار کرج مردی 40ساله است که می‌گوید به تحمل 7سال حبس محکوم شده و کار کردن در کارخانه تحمل حبس را برایش راحت‌تر کرده است.

به چه اتهامی زندانی شده‌ای؟
به خاطر نگهداری حشیش دستگیر شده‌ام.
باید چند سال در زندان باشی؟
به 7سال زندان محکوم شده‌ام که  3سال از دوره محکومیتم گذشته و باید حدود 4سال دیگر در زندان باشم.
در این مدت در زندان چه کار می‌کردی؟
3‌ماه است که در این کارخانه شروع به‌کار کرده‌ام.
در چه قسمتی کار می‌کنی؟
در قسمت مونتاژ. لاستیک، زین و سیم و بقیه اجزای دوچرخه را روی هم سوار می‌کنیم.
در این قسمت راحت هستی؟
دوست دارم غیراز مونتاژ در بقیه جاها هم کار کنم تا یک فن یاد بگیرم که بعد از آزادی بتوانم از آن استفاده کنم، چون تنها مونتاژ به دردم نمی‌خورد.

گفت و گو 2
جایزه‌ای برای فرزندان
یکی از مددجویان که مردی 45ساله است از زندان تهران بزرگ به قزل‌حصار منتقل شده که جایزه فرزندان دوقلویش را تحویل بگیرد. جایزه آنها دوچرخه است و او آنقدر خوشحال است که با هیجان درباره موفقیت فرزندانش می‌گوید.

به چه اتهامی در زندان هستی؟
سال 1400به‌خاطر درگیری به زندان افتادم و باید چند سال دیگر نیز زندان را تحمل کنم.
چرا به بچه‌های شما جایزه دادند؟
بعد از دستگیری من، بچه‌هایم مجبور شدند ترک تحصیل کنند و در این مدت ناچار در خانه درس می‌خواندند. امسال که خواستند برای رفتن به مدرسه ثبت‌نام کنند، آنها را به‌خاطر شرایط سنی در کلاس اول ثبت نام نکردند. بنابراین در آذر‌ماه یک امتحان دادند و یک ضرب وارد کلاس چهارم شدند و از بهمن‌ماه هم سرکلاس رفتند.
چه حسی دارید؟
از اینکه با وضعیت من بچه‌هایم موفق هستند و اکنون نیز به همین دلیل جایزه گرفته‌اند در پوست خود نمی‌گنجم.


گفت و گو 3
موادفروشی برکت ندارد
جوان 30ساله به خاطرداشتن مواد‌مخدر دستگیر شده است. اما با تلاش و پشتکاری که از خود در کارخانه تولید دوچرخه نشان داده است، در مراسم افتتاح کارخانه دوچرخه‌سازی‌ زندان قزل‌حصار از او به‌عنوان کارگر برتر تقدیر شد.

به چه اتهامی دستگیر و زندانی شدی؟
به اتهام نگهداری شیشه و هروئین دستگیر و به 8سال حبس محکوم شدم. حالا 2سال است که زندانی‌ام و باید حدود 6سال دیگر در زندان بمانم.
چه شد که به‌عنوان کارگر نمونه انتخاب شدی؟
از روز اول کار کردم. 6‌ماه است که روزی 14تا 15ساعت بدون یک روز غیبت کار می‌کنم. روزهای اول شرایط خیلی سخت بود، شاید 3تا 4روز یک‌بار آب‌داشتیم و با روزی یک بسته سیگار باید سر می‌کردیم.
چقدر حقوق می‌گیری؟
متغیر است،‌4میلیون تومان،‌3میلیون تومان، حتی یک میلیون تومان هم شده که گرفته‌ام. بستگی به کارم دارد.
خواسته‌ات چیست؟
این امکان فراهم شود تا بتوانیم برای بیرون از زندان پول بفرستیم.
اکنون از کارت راضی هستی؟
کار را همین‌جا یاد گرفتم و از اینکه این کارخانه برای زندانیان راه‌اندازی شده راضی‌ام. دست‌کم روزها را در بند نیستیم و در اینجا کار می‌کنیم و سرگرم هستیم.
بعد از آزادی می‌خواهی چه ‌کنی؟
بعد از آزادی دیگر به سراغ کارهای قبلی‌ام نمی‌روم و حتما سعی می‌کنم که در راه درست قدم بردارم. اگر بشود وام می‌گیرم و یک کاسبی درست برای خود راه‌اندازی می‌کنم، چون موادفروشی برکت ندارد.‌