سال بعد، چقدر عوارض شهری می‌دهیم؟

زینب زینال‌زاده-روزنامه‌نگار

عوارض، بخشی از درآمدهای پایدار شهرداری تهران را تأمین می‌کند و ازاین‌رو شورای شهر به‌عنوان سیاستگذار محلی و در راستای استیفای حقوق شهر از یک‌سو و توجه به شرایط اقتصادی و توان مالی شهروندان از سوی دیگر، وظیفه تعیین و تصویب عوارض را بر‌عهده دارد. میزان عوارض هر سال تغییر می‌کند و پس از تصویب در صحن پارلمان شهری، اجرایی و اخذ می‌شود. امسال هم شورای شهر ششم لوایح عوارض را بررسی و آنها را تصویب کرد که از ابتدای سال 1403اجرایی می‌شوند. در ادامه گزارش و در راستای شفاف‌سازی‌ اشاره‌ای به اهم موارد مطرح شده در مصوبات عوارض شورای شهر تهران خواهیم داشت.

عوارض ساختمانی
بخشی از منابع و درآمدهای پایدار شهرداری از عوارض ساختمانی و ارزش‌افزوده ناشی از اجرای طرح‌های توسعه شهری و بهای خدمات حوزه شهرسازی شهرداری تهران و ارزش معاملاتی ساختمان، تأمین می‌شود. براساس موافقت اعضای شورا، سال آینده عوارض ساختمانی تا سقف 19درصد افزایش خواهد داشت؛ البته برای نوسازی بافت‌های فرسوده 50درصد و تجمیع املاک 100درصد تخفیف برای صدور پروانه پیش‌بینی‌شده است.
اهم‌موارد
 عوارض صدور پروانه: این عوارض شامل زیربنای مسکونی و غیرمسکونی می‌شود. زیربنای ناخالص مسکونی که فضاهای مشاعی طبقات دارای کاربرد ازجمله راه‌پله آسانسور و فضای انتظار طبقه در آن محاسبه می‌شود. در بناهای غیرمسکونی هم زیربنای ناخالص کاربردهای تجاری، اداری، صنعتی، خدماتی و... که فضاهای مشاعی طبقات دارای کاربرد ازجمله راه‌پله آسانسور و فضای انتظار طبقه مورد محاسبه قرار می‌گیرد.
  عوارض ارزش‌افزوده ناشی از اجرای طرح‌های توسعه شهری: این عوارض شامل ارزش‌افزوده ایجاد شده ناشی از تعیین و تغییر در طرح‌های توسعه شهری می‌شود. عوارض تعیین کاربری عرصه که براساس کاربری‌ها در پهنه‌های مسکونی، تجاری و مختلط قرار می‌گیرند، عوارض تغییر پهنه‌ها براساس مصوبات کمیسیون ماده 5و شورای‌عالی شهرسازی و معماری و عوارض بابت ایجاد ارزش‌افزوده در تمام اراضی و املاکی مانند اصلاح معابر و زیرگذر و... در این دسته‌بندی قرار می‌گیرند.
 عوارض دیوارکشی و حصارکشی: عوارضی است که در قبال صدور پروانه حصارکشی و دیوارکشی برای اراضی فاقد مستحدثات براساس طرح‌های توسعه شهری محاسبه می‌شود.
 عوارض زیربنای خدماتی: این نوع عوارض شامل صدور پروانه ساختمانی برای احداث کاربری‌های خدماتی از قبیل مراکز آموزشی و آموزش عالی، بهداشتی، درمانی، مراکز اجتماعی، مراکز فرهنگی، اماکن ورزشی، پست‌های امداد و تأسیسات و تجهیزات شهری، جایگاه‌های سوخت‌رسانی، پارکینگ‌های عمومی ‌و... است.

عوارض طرح ترافیک
شهرداری تهران در راستای عمل به قانون هوای پاک و کاهش ذرات آلاینده وظیفه مدیریت تردد در محدودهای پررفت‌وآمد را برعهده دارد؛ ازاین‌رو لایحه تعیین عوارض تردد برای مدیریت ترافیک و تقاضای سفر (سال 1403) را به شورا ارائه داد و در نهایت هم این لایحه با نرخ پایه 100هزار تومان به تصویب رسید. البته در تعیین عوارض نهایی شاخص‌هایی چون میزان آلایندگی وسیله نقلیه، ساعت تردد و محدوده تردد (کنترل ترافیک یا کنترل آلودگی هوا) پیش‌بینی شده است.
اهم‌موارد
وسیله نقلیه‌ای مجاز به تردد در محدوده‌های طرح می‌شود که از طریق سامانه «تهران‌من» ثبت‌نام و مجوزهای ورودی روزانه را رزرو کند.
شهرداری تهران مجاز است به‌ازای هر پلاک ثبتی، عوارض تردد یک خودروی متعلق به ساکنان محدوده‌های طرح و ترافیک و کنترل آلودگی هوا که در سامانه «تهران من» ثبت‌نام و عوارض سالانه خودرو و بدهی عوارض تردد در محدوده طرح ترافیک و کنترل آلودگی هوا مربوط به خودروی خود را در تهران پرداخت کرده‌اند، مجوز ورود را با 5/0درصد محاسبه کند.
شهرداری تهران (سازمان حمل‌ونقل و ترافیک) مکلف است به‌محض تکمیل ظرفیت، نسبت به اطلاع‌رسانی به شهروندان از طریق سامانه و نرم‌افزار «تهران من» اقدام کند.
عوارض تردد وسایل نقلیه بیماران خاص و افراد دارای معلولیت جسمی و حرکتی که انجام فعالیت‌ها، وظایف شغلی و امور درمانی‌شان مستلزم ورود به محدوده‌ها‌ی طرح ترافیک و کاهش آلودگی هواست، مجوز ورود با اعمال ضریب یک‌دهم (1/0) تعیین و محاسبه می‌شود.
ضریب تردد در محدوده طرح ترافیک (حلقه اول) ۱.۵ درصد، محدوده کنترل آلودگی هوا (حلقه دوم) در روزهای غیرمجاز ۰.۷۵ درصد و هر دو محدوده طرح ترافیک (حلقه‌اول) و کنترل آلودگی هوا (حلقه دوم) ۱.۵ درصد پیش‌بینی شده است.

عوارض مشاغل سیار و بی‌کانون
این روزها به‌دلیل شرایط اقتصادی بخش زیادی از شهروندان به دستفروشی و به‌عبارت‌دیگر کسب‌وکارهای سیار روی آورده‌اند. اشغال فضاهای شهری از سوی این افراد قطعا مواردی در حوزه عبور و مرور را برای شهر و شهروندان ایجاد می‌کند و مدیریت شهری برای ساماندهی این موضوع عوارضی را پیش‌بینی کرده است.
اهم‌موارد
براساس موافقت اعضای شورای شهر تهران سال آینده این عوارض 22درصد افزایش خواهد داشت.
نرخ پایه هر مترمربع فضای اختصاصی مشاغل سیار موتوری در هر شبانه‌روز 18هزار تومان است.
نرخ پایه هر مترمربع فضای اختصاصی مشاغل سیار غیرموتوری به‌طور روزانه 11هزار تومان تعیین شده است.
البته شاخص‌هایی چون موقعیت جغرافیایی و مکان استقرار هم در تعیین میزان عوارض اثرگذار خواهد بود.

عوارض حفظ و گسترش فضای سبز
این عوارض در راستای صیانت و توسعه و گسترش فضای سبز شهر تهران تعیین شده است. البته قیمت پایه عوارض براساس محیط بن درخت از 580هزار تومان (بن 15تا 19سانتی‌متر) تا 140میلیون تومان (بن بیش از 250سانتی متر) خواهد بود. ضرایبی چون اکولوژیک، تعدیل مکان و کاربری، آفت و بیماری و... هم در عوارض لحاظ می‌شود.

اهم‌موارد
1 در املاکی که قطع درختان به‌صورت قانونی صورت می‌پذیرد، علاوه بر عوارض مطرح شده باید غرس درخت جایگزین (حداقل به محیط بن 20سانتی‌متر) به اندازه دوبرابر مجموع محیط بن درختان قطع شده در همان محل یا محدوده ملک صورت گیرد.
2 درصورت قطع درختان به‌صورت غیرقانونی، عوارض به میزان 3برابر تعلق گرفته و غرس جایگزین دوبرابر مجموع محیط بن درختانی که قطع شده است درهمان محل یا محدوده ملک لازم‌الاجراست.
3  شهرداری تهران (مناطق 22گانه) موظف است تمام (100درصد) عوارض وصولی این مصوبه را تخصیص یافته قلمداد و به‌حساب خاص سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران واریز کند. سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران هم موظف است تمام مبلغ وصولی را صرفاً برای احیای باغ‌ها و تملک برای ایجاد باغ‌های جدید در مناطق دارای کمبود فضای سبز اختصاص دهد.
4 درصورت موافقت کمیسیون ماده 7(کمیسیون باغات) مبنی بر جابه‌جایی درختان در داخل ملک، عوارض جابه‌جایی درخت، اخذ نمی‌شود.
5 مطابق آیین‌نامه اجرایی قانون اصلاح قانون حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها حفظ و نگهداری درختان واقع در معابر میادین و بوستان‌ها برعهده شهرداری تهران است. درصورت خشک و قطع شدن درختان در این مکان‌ها که بر اثر قصور پیمانکار نگهداشت و توسعه فضای سبز صورت گرفته باشد، عوارض از پیمانکار مربوطه اخذ می‌شود و اخذ عوارض از مالکان صورت نمی‌پذیرد.
6 شهرداری تهران موظف است برای اصلاح رویه کارشناسی و ایجاد وحدت رویه و تعیین‌تکلیف غرس درختان و سایر موارد اجرایی حداکثر ظرف مدت یک‌ماه شیوه‌نامه اجرایی را به‌روزرسانی و پس از تأیید کمیسیون ماده ۷ نسبت به اجرای آیین‌نامه قانون اصلاح قانون حفظ و گسترش فضای سبز اقدام کند.
7 درصورتی که مالکان براساس تشخیص کمیسیون ماده 7آیین‌نامه اجرایی قانون اصلاح لایحه قانون حفظ و گسترش فضای سبز، موظف به غرس درختان جایگزین شوند، اما امکان کاشت درختان در داخل ملک وجود نداشته باشد، تحویل درختان به فضای سبز مناطق ممنوع است و باید هزینه آنها به‌حساب سازمان بوستان‌ها و فضای سبز واریز و درختان خریداری و در بوستان‌ها و فضاهای عمومی غرس شوند.

عوارض نصب دکل
احداث و نصب تأسیسات شهر ازجمله آنتن‌ها و دکل‌ها، مشمول عوارض هستند. براساس قانون شهرداری‌ها، شهرداری تهران اجازه اخذ عوارض صدور مجوز احداث و نصب تأسیسات شهری از تمام بهره‌برداران اعم از حقوقی و حقیقی (وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و تمامی دستگاه‌های اجرایی) که اقدام به احداث، نصب و بهره‌برداری از انواع تأسیسات شهری می‌کنند را دارد. اعضای شورای شهر تهران افزایش 35تا 40درصدی برای این عوارض پیش‌بینی کرده‌اند که در پارلمان شهری هم تصویب شده است. در محاسبه این عوارض، شاخص‌هایی چون ارتفاع دکل به متر، نوع کاربری و قیمت آخرین ارزش معاملاتی املاک منطقه مشخص شده برای نصب دکل و... لحاظ می‌شود.

اهم‌موارد
مدت اعتبار مجوزها برای احداث و نصب تأسیسات شهری (دکل‌ها، آنتن‌های مخابراتی و نظایر آن) یک‌ساله بوده و پس از پایان مدت اعتبار مجوز، صدور مجدد مجوز منوط به رعایت ضوابط نصب خواهد بود.
ارتفاع منصوبات و مستحدثات نصب شده روی زمین و زیرزمین حداقل برابر یک متر است.
شهرداری تهران موظف است پس از اعلام بهره‌برداران برای تمدید مجوز در زمان انقضای مدت اعتبار مجوزها در مدت 3‌ماه نسبت به بررسی و کنترل تجهیزات و آنتن‌های مربوطه اقدام و درصورت عدم‌تغییر شرایط، نسبت به صدور مجدد مجوز به‌مدت یک سال اقدام کند.
شهرداری تهران وظیفه نظارت دوره‌ای کنترل نصب و بهره‌برداری از دکل‌ها، تجهیزات و آنتن‌های مخابراتی موضوع را عهده‌دار است.
به شهرداری تهران (شرکت ارتباط مشترک شهر) اجازه داده می‌شود به‌ازای هر مورد درخواست صدور یا تمدید مجوز مبلغ50میلیون تومان بابت بهای خدمات کارشناسی، فنی و بازدید و نظارت دوره‌ای دریافت کند و پس از واریز به‌حساب خزانه به‌صورت صددرصد به شرکت ارتباط مشترک شهر تعلق می‌گیرد.
تمام درآمدهای حاصل از اجرای این مصوبه (به جز ماده چهارم) باید به‌حساب خزانه‌داری واریز و 5درصد از درآمد حاصل به‌عنوان حق کارگزاری به شرکت ارتباط مشترک شهر پرداخت شود.

عوارض پارک حاشیه‌ای
پارک خودرو در بخشی از خیابان به معنای اشغال فضای شهر است؛ ازاین‌رو مالکان خودرو باید عوارض پرداخت کنند. شهرداری تهران قصد دارد با تعیین این عوارض، موضوع پارک حاشیه‌ای را ساماندهی کند و از ایجاد بی‌نظمی و هرج‌ومرج و اختلال در عبور و مرور جلوگیری کند. سال آینده عوارض پارک حاشیه‌ای 32درصد افزایش خواهد داشت. اعضای شورای شهر تهران هم با این میزان افزایش موافقت کرده‌اند. البته در تعیین نرخ نهایی عوامل و شاخص‌های دیگری مانند مدت زمان و نوع خودرو و... هم اثرگذار هستند.
اهم‌موارد
کسانی که سامانه «تهران من» فضای پارک را رزرو کنند از 10درصد تخفیف بهره‌مند می‌شوند.
اگر مبلغ پارک حاشیه‌ای تا ۱۰روز پرداخت نشود، ماهانه 2درصد به مبلغ پارک حاشیه‌ای اضافه می‌شود.
پارک خودروهای جانبازان و معلولان با پلاک ویژه این افراد در معابر پارک حاشیه‌ای رایگان خواهد بود.
خودروهای سواری و وانت به‌ازای هر ۳۰‌دقیقه تا ۲ ساعت اول، 3هزار تومان و برای بعد از 2ساعت به ازای هر ۳۰ دقیقه 3هزار و ۹۰۰تومان می‌پردازند.
خودروی کامیونت و مینی‌بوس به‌ازای هر ۳۰ دقیقه تا ۲ ساعت اول، ۶ هزار و ۱۰۰تومان و برای بعد از 2ساعت به ازای هر 30دقیقه، 7هزار و 500تومان پرداخت می‌کنند.