خوب‌ها و بدها

بررسی نفر به نفر  بازیکنان تیم ملی در جام‌ملت‌های آسیا نشان می‌دهد ستاره‌های تیم در این تورنمنت فراز‌و‌نشیب زیادی داشته‌اند و تقریبا هیچ بازیکنی نداشتیم که در همه بازی‌ها یک ریتم ثابت و قابل‌قبول داشته باشد. اگر امتیازات ثبت‌شده در سایت متریکا را ملاک قضاوت قرار دهیم، سردار و قدوس بالاترین امتیازات را کسب کرده‌اند و بیرانوند ناامیدکننده‌ترین نمایش‌ها را داشته است. دروازه‌بانی که در دوره قبلی رقابت‌ها فقط در یک بازی گل خورد، اما در این دوره فقط در یک بازی گل نخورد!

علیرضا بیرانوند؛ عقاب نسل برتر
یک پنالتی در جریان بازی با امارات و یک پنالتی در پایان بازی با سوریه گرفت تا مهارتش را در این زمینه یک‌بار دیگر به رخ بکشد. اما سوای این درخشش، نقطه روشن دیگری نداشت و نتوانست نقشی در سرنوشت ایران در قطر ایفا کند. او طی 6 مسابقه ‌جز بازی با هنگ‌کنگ هرگز موفق به کلین‌شیت نشد و روی گل‌هایی که در بازی با قطر خورد، مقصر شناخته شد. بیرانوند بعد از بازگشت در یک اظهارنظر پرحاشیه ادعا کرد این برترین نسل تاریخ فوتبال ایران بوده است اما نمایشی که در قطر داشت، درخور دروازه‌بان نسل برتر نبود. میانگین نمرات او در این تورنمنت به 7 نرسید و با 6.84 به کار خودش پایان داد.

سردار آزمون؛ کمتر و بهتر
از میان زوج ثابت خط حمله که در این سال‌ها بازی‌های زیادی در کنار هم داشته‌اند، مهدی طارمی در این مسابقات بیشتر بازی کرد و کمتر امتیاز گرفت، اما سردار آزمون کمتر بازی کرد و بیشتر درخشید. با وجود اخراج طارمی در مقابل سوریه و غیبت او در بازی با ژاپن باز هم دقایق بازی طارمی در این تورنمنت بیشتر از سردار بود، اما سردار با گلزنی در بازی‌های اول و آخر و همچنین با ثبت 3پاس‌گل چهره خوبی در قطر داشت و حتی در جمع برترین پاسورهای جام هم قرار گرفت. میانگین نمرات سردار در سایت متریکا 7.44 بود که او را به‌عنوان بهترین بازیکن ایران در این تورنمنت معرفی می‌کند. سردار بهترین نمره‌اش را در بازی با قطر گرفت اما یکی از درخشان‌ترین بازی‌هایش مقابل ژاپن بود که در غیاب طارمی به‌خوبی خط حمله را رهبری کرد و بارها مدافعان ژاپن را به دردسر انداخت. پاس‌گل او به محمد محبی هم نقطه عطف این مسابقه بود.

سامان قدوس؛ شیب نزولی
نمرات سامان قدوس در این تورنمنت با یک شیب نزولی همراه بوده و بازی به بازی کمتر شده است. او شروع درخشانی داشت و در نخستین بازی ایران مقابل فلسطین 2پاس‌گل داد؛ کاری که در بازی‌های بعدی اصلا تکرار نشد. نمره قدوس در بازی با فلسطین 8.13 بود که بالاترین نمره ثبت‌شده برای یک بازیکن ایران در این تورنمنت بوده است. او در بازی دوم هم نمره7.57 گرفت اما بعد از آن دیگر نمراتش به این سطح نرسید. قدوس درنهایت با میانگین نمرات7.41 دومین بازیکن برتر ایران از لحاظ نمره متریکا بود اما خودش به اندازه نمراتش درخشان ظاهر نشد؛ به‌خصوص در بازی آخر که حکم مرگ و زندگی را برای ایران داشت.

مهدی طارمی؛ گریه‌کن پای تابوت
مهاجم پورتو که لابد از این به بعد باید او را مهاجم اینترمیلان بنامیم، بزرگ‌ترین ستاره تیم ملی است و امید همه به درخشش او در این تورنمنت دوخته شده بود. انتظارات از او به‌قدری بالاست که تصور می‌شد حتی به رکوردهای گلزنی علی دایی در جام‌ملت‌ها هم نزدیک شود. اما از حضور طارمی در جام‌ملت‌های 2023 اخراجش در بازی با سوریه و گریه‌ها و ماجراهای بعد از آن بیشتر در ذهن‌ها خواهد ماند تا درخشش و گلزنی در این رقابت‌ها. طارمی 2گل در پیروزی 2 بر یک مقابل امارات زد و بالاترین امتیازش را در همین مسابقه گرفت. نمره او در این میدان 8.06 بود اما در سایر مسابقات نمره‌اش از 7.25 بالاتر نرفت. در نهایت میانگین نمرات این مهاجم به 7.28 رسید که در حد توقعاتی که از او می‌رفت، نبود. طارمی قرار بود با درخشش در لحظات سرنوشت‌ساز تورنمنت، الهام‌بخش ایران در راه قهرمانی باشد اما چهره‌ای که از خودش نشان داد، بیشتر مناسب مراسم حذف بود تا مراسم قهرمانی.

مهدی قائدی؛ حذف‌شده در حذفی
معمای بزرگ تیم ملی در این رقابت‌ها مهدی قائدی بود که در شروع رقابت‌ها چهره موفقی داشت و یکی از بهترین‌های تیم ملی بود. اما در نخستین بازی دور حذفی از ترکیب ایران خارج شد و دیگر به میدان بازنگشت. قائدی در 2بازی اول 2گل برای ایران زد و گلش در بازی با هنگ‌کنگ 3امتیازی بود. میانگین نمرات او در این دو مسابقه 7.48 بود که عدد قابل‌توجهی است. او در بازی با امارات و سوریه هم در ترکیب اصلی قرار گرفت اما در نیمه دوم بازی با سوریه زمانی که قلعه‌نویی آن دو تعویض معروف را ‌هنگام پنالتی سوریه انجام داد، از بازی خارج شد و دیگر به میدان برنگشت.

جهانبخش مرد پنالتی‌ها
پنالتی‌های حساسی که جهانبخش در این تورنمنت تبدیل به گل کرد، باعث شد بیشتر دیده شود و نمراتش هم به سطح قابل‌قبولی برسد. جهانبخش بهترین نمراتش را در بازی با فلسطین و ژاپن گرفت و در مجموع نیمی از نمراتش بالاتر از 7 بود. او با میانگین 7.25 یکی از برترین‌های تیم ملی در این رقابت‌ها لقب گرفت.

و اما بعد از بقا!
با وجود همه انتقادها، قلعه‌نویی در تیم‌ملی ماندنی شد؛ حالا مأموریت‌های اصلی او چیست؟

هیچ مربی ایرانی دیگری در طول تاریخ فرصت 2‌ناکامی در جام ملت‌های آسیا را نداشته، اما این موقعیت در اختیار امیر قلعه‌نویی قرار داده شد و او حتی بعد از شکست دوم هم روی صندلی‌اش ابقا شده تا به ‌کار ادامه بدهد! در این میان آنچه کمترین اهمیت را دارد، نظر و نگاه مردم است. شاید هم دوستان ترسیده‌اند قلعه‌نویی را بردارند و مثل سال2007، او دوباره 2‌دهه بکوب در اعتراض به این مسئله سخنرانی کند! به هر حال فعلا استاد ماندگار شده و دست‌کم در نگاه اول دو ماموریت برای او در تیم ملی متصور است.

   یک؛ تغییر نسل
تیم ملی ایران دومین تیم پیر جام ملت‌های آسیا بود و شاید اصلا همین استهلاک هم باعث شد ملی‌پوشان در گام‌های آخر کم بیاورند. تیمی که 13‌بازیکن بالای 30‌سال در فهرستش داشت، طبیعتا باید پوست‌اندازی کند و این زیاد ربطی به مربی ندارد. حتی اگر خود قلعه‌نویی هم نخواهد، به‌هرحال یک‌سری بازیکن مسن از تیم ملی می‌روند و یک‌سری جوان باید جانشین آنها شوند. کم و کیف انجام این کار مهم است و می‌تواند نقش مهمی در آینده فوتبال ایران داشته باشد. حقیقت آن است که با توجه به روند سال‌های اخیر قلعه‌نویی در تیم‌های باشگاهی‌اش و نیز رویکردی که او در تیم ملی داشت و مثلا جوانی همچون امین حزباوی را به قطر نبرد، خیلی نمی‌توانیم به سیر مطلوب پروژه نوسازی در تیم ملی خوش‌بین باشیم، اما خب فعلا چاره‌ای جز انتظار کشیدن نیست.

   دو؛ چابک‌سازی کادر
تیم ملی ایران در قطر یکی از مفصل‌ترین کادرهای فنی را داشت که تعداد اعضای آن در برخی روایت‌ها به 26نفر هم رسیده است! پرسش اینجاست که این جماعت چه کمکی به تیم ملی ایران کردند؟ چطور نتوانستند این همه ضعف فنی مشهود را برطرف کنند و از فرصت کم‌نظیر تاریخی برای صعود به فینال استفاده کنند؟ آیا واقعا همه آنهایی که از امیر حکم گرفتند، صلاحیت فنی داشتند؟ اینطور به‌نظر می‌رسد که ملاحظات دوستانه و حتی تلاش برای جلب نظر منتقدان، ازجمله دلایل تشکیل این کادر عظیم بوده و قلعه‌نویی خواسته تعداد «خودی‌ها» را در اطرافش بیشتر کند. ادامه این روند، ناصواب است. کادر تیم ملی باید چابک و کارآمد باشد؛ خالی از مجیزگو و در اختیار کسانی که واقعا به درد بخورند و بتوانند در بزنگاه‌ها مشورت درست و حسابی به سرمربی بدهند.