افزایش نرخ سود بانکی تا 30درصد چه تأثیری بر بورس دارد؟

بهزاد رنجبر؛ روزنامه‌نگار

بانک مرکزی در تازه‌ترین تصمیم خود مجوز انتشار280هزار میلیارد تومان اوراق گواهی سپرده خاص را با نرخ سود 30درصد برای تامین مالی تولید صادر کرد. صدور این بخشنامه نشان می‌دهد، سیاست‌های بانک مرکزی برای مهار تورم، انقباضی‌تر شده و شاید بخشی از این سیاست نیز برای مهار قیمت ارز باشد؛ به بیان دیگر سیاستگذار تصمیم دارد از این طریق بخشی از نقدینگی را که سیالیت بیشتری دارد، جذب بانک‌ها کند. ضمن اینکه به‌نظر می‌رسد بانک مرکزی در تلاش است از یک طرف منابع مالی جدیدی برای بانک‌هایی که با ناترازی مواجهند تامین کند و از طرف دیگر نیاز‌های تولیدکننده‌ها را که به‌شدت نیازمند تامین هزینه‌های جاری و سرمایه درگردش هستند، تامین کند. همه اینها به‌معنای آن است که بانک مرکزی در تلاش است با یک تیر چند نشان بزند. با این حال در سیاست‌های بانک مرکزی مثل همیشه به بازار سرمایه توجه نشده است. به‌طور کلی بین نرخ بهره بانکی و شاخص‌های بورس، همبستگی منفی وجود دارد؛ به بیان دیگر، افزایش نرخ بهره بانکی منجر به کاهش شاخص بورس و کاهش بهره، منجر به افزایش شاخص می‌شود. این همبستگی از طریق نسبت قیمت به درآمد محاسبه می‌شود. اطلاعات موجود نشان می‌دهد با افزایش نرخ بهره بانکی نسبت قیمت به درآمد در بازار بدون ریسک به حوالی 3رسیده است؛ درحالی‌که همین حالا این نسبت در بازار سهام در حدود 9است. بر همین اساس می‌توان گفت اثر این تصمیم دست‌کم درکوتاه‌مدت بر بازار سرمایه مطلوب نیست، چرا که به‌طور طبیعی به‌دلیل ریسک‌های موجود در بازار سهام نسبت قیمت به درآمد بازار سرمایه باید کمتر از بازده بدون ریسک یا نظام بانکی باشد تا خرید سهام جذابیت داشته باشد. در سال‌هایی که نرخ بهره بانکی در حدود 5 بود این نسبت در بازار سرمایه در حدود 4.5 تا 6.5 در نوسان بود. همه اینها به‌معنای این است که در نتیجه تصمیم بانک مرکزی بازار سرمایه می‌تواند دچار تغییراتی شود.
ضمن اینکه انتشار این اوراق راه را برای افزایش بازده صندوق‌های سرمایه‌گذاری باز خواهد کرد. در واقع صندوق‌های با درآمد ثابت قادر به افزایش نرخ بازده به‌صورت رسمی خواهند بود و این موضوع می‌تواند جذابیت سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها را بیشتر کند و منجر شود سهامداران زیان دیده در بورس راهی این صندوق‌ها شوند. با این حال تردید‌هایی نیز در مورد اثر افزایش نرخ سود بر بازار سهام وجود دارد. طبق اعلام بانک‌ها، نرخ شکست این اوراق 12درصد تعیین شده که به ‌معنای آن است که اگر سپرده‌گذار قبل از تاریخ سررسید، این اوراق را بازخرید کند نرخ سود سالانه 12درصد به او سود تعلق خواهد گرفت که همین، عامل جذابیت خرید این اوراق را برای سرمایه‌گذاران کاهش خواهد داد و ممکن است بتواند مانع از خروج نقدینگی از بازار سهام شود. در چنین شرایطی باید دید پس از پایان فروش این اوراق چقدر نقدینگی از دست مردم خارج و به سمت پروژه‌هایی با بازده بالا هدایت خواهد شد.