وکالت در ایران و جهان

محمدرضا گیوکی- وکیل دادگستری

قضاوت و وکالت ازجمله حساس‌ترین و ارزشمند‌ترین حرفه‌ها در جامعه محسوب می‌شود که می‌توان گفت قاضی و وکیل به مثابه دو بال فرشته عدالت هستند. وکیل در ایران به معنی شخصی است که به‌عنوان نماینده شخصی حقیقی مثل انسان یا نماینده شخصی حقوقی مثل سازمان یا اداره یا شرکت رفتار می‌کند. متقاضیان وکالت دادگستری در ایران از چند راه گزینش می‌شوند:
الف)  متقاضیان عادی: دارندگان مدرک کارشناسی پس از طی مراحل آزمون و اختیار و تأیید صلاحیت
ب) مشمولان بند د ماده 8لایحه استقلال کانون
ج) مشمولان تبصره یک ماده 8لایحه استقلال که بند(ج) شامل قضات با داشتن حداقل ۵ سال سابقه قضایی نیز می‌شود.
در کشور انگلستان برخلاف ایران، قضات از بین وکلا انتخاب می‌شوند. در این کشور در کنار دادگاه‌ها دستگاهی به نام دادسرا که نماینده قانون و قوه مجریه باشد وجود ندارد. در نظام قضایی انگلستان وجود دادسرا مغایر با اصل تساوی بین شاکی و مشتکی عنه در پیشگاه عدالت تلقی می‌شود. افزون بر آن در انگلستان مقامی به نام وزیر دادگستری وجود ندارد. تشکیلات قضایی زیرنظر مُهردار سلطنتی یا قاضی‌القضات است که به منزله رئیس قوه قضاییه است. قضات تحت شرایطی از میان وکلای دادگستری توسط قاضی‌القضات تعیین و منصوب می‌شوند و قاضی تا زمانی که از سلامتی جسمی برخوردار است می‌تواند به خدمت خود ادامه دهد. در ایران نیز در مورد جایگاه وکیل گفته شده است: «وکیل هنگام دفاع، هم‌شأن قاضی است.» پس از انقلاب اسلامی طی ماده واحده‌ای درخصوص انتخاب وکیل توسط اصحاب دعوی به تصویب رسید که تبصره 3ماده واحده مذکور صراحتا اعلام می‌دارد «وکیل در موضع دعوی از احترام و تأمینات شاغلان شغل قضا برخوردار است.»