پاندمی حواس‌پرتی

یکتا فراهانی-روزنامه‌نگار

سال۹۵، معاون وقت وزارت آموزش و پرورش اعلام کرد میانگین نمره آموزش و پرورش ایران طی 3سال اخیر حدود۱۲ است اما امسال و در امتحانات نهایی خرداد۱۴۰۲ این میانگین(درمجموع 4رشته دبیرستانی) افت بیشتر داشته و به عدد10 رسیده است.آماری که به تازگی اعلام شده وحسابی سرو صدا به پا کرده؛ به خصوص درشبکه‌های اجتماعی برخی از والدین علت این موضوع  را به برنامه‌ریزی آموزش وپرورش ربط ‌می دهند اما بسیاری از متخصصان می‌گویند این روند ناشی از شدت گرفتن بی‌رغبتی به درس خواندن است که بخشی از آن مرتبط با آسیب‌هایی است که به سلامت روان و جسم کودکان وارد شده. متخصصان می‌گویند سلامت روان دانش‌آموز با عملکرد تحصیلی ارتباط دارد و می‌تواند منجر به اختلالات یادگیری، مشکلات رفتاری، افت تحصیلی، غیبت‌های مکرر از مدرسه، ترک تحصیل و... شود. روان‌پزشکان هم عنوان می‌کنند که فرآیند یادگیری بهتر، شامل تدریس و داشتن تمرکز، یکی از عوامل مؤثر در ایجاد رغبت دانش‌آموزان به درس خواندن است، اما دلایل مختلفی باعث شده که تمرکز دانش‌آموزان کمتر شود. به جز موانع اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی دلایلی ازجمله اعتیاد به گوشی و بازی‌های کامپیوتری، تغییر سبک زندگی کودکان، محدود شدن یادگیری به‌دلیل وابستگی به فضای مجازی و دوری از تعاملات واقعی، برقرار نکردن ارتباط با دیگران و... در این افت تحصیلی نقش‌ دارند. هدیه صالحی، روان‌پزشک و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران در گفت‌وگو با همشهری این نکات را تأیید می‌کند و می‌گوید: «استرس و اضطراب عامل بسیار مهمی در بی‌توجهی دانش‌آموزان و نداشتن تمرکز آنها نسبت به درس است و باید به این 2 اختلال مهم توجه شود.»

دلیل کاهش اهمیت درس و مدرسه
«پاندمی کرونا باعث شد بسیاری از دانش‌آموزان انگیزه کمی برای تلاش داشته باشند و دسترسی به گوشی و اینترنت هم این شرایط را پیچیده‌تر کرد.»‌ صالحی با بیان این مطلب توضیح می‌دهد: «آنها می‌توانستند بدون محدودیت لذت و هیجان را تجربه کنند و بدون تلاش ارتباط بگیرند. حتی سیکل خواب نوجوانان هم تغییر کرد. آنها ورزش را هم کنار گذاشتند و خوردن و خوابیدن جایگاه ویژه‌ای در زندگی نوجوانان به‌خود اختصاص داد چون حضور کاملی هم در کلاس‌های آنلاین نداشتند. همه این عوامل باعث شد درس و مدرسه اهمیت خود را نزد کودکان از دست
 بدهد و کم کم به این روند عادت کنند.»‌

کاهش تمرکز
متخصصان تأکید می‌کنند که استرس و اضطراب عامل بسیار مهمی در بی‌توجهی دانش‌آموزان و نداشتن تمرکز نسبت به درس است و این اختلالات در دوران کرونا تشدید شد. عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران در این‌باره توضیح می‌دهد: «در سال‌های شیوع کرونا وضعیت بیماری پیچیده و ترسناک بود و ترس از مرگ در بسیاری از خانواده‌ها باعث ‌شد کودکان هم دورنمایی از زندگی آینده نداشته باشند. 2 سال از مهم‌ترین دوران تحصیل آنها بدون آموزش واقعی و یادگیری و  تمرین و ممارست طی شد. اما پایان پاندمی و بازگشایی مدارس پایان ماجرا نبود و تغییر سبک زندگی، تقویت نشدن‌ مهارت‌ها و شکل‌گیری برخی عادت‌ها در این گروه‌های سنی رخ داده بود که در شرایط آینده تأثیرگذار است.

چه باید کرد؟
«قوانینی ازجمله کاهش زمان مجاز استفاده کمتر از گوشی‌های همراه، اجازه ‌نداشتن برای ورود به سایت‌های ممنوعه، ممنوعیت استفاده از فیلترشکن، دانستن رمز گوشی فرزندان و رمز اکانت‌ها می‌تواند از سوی والدین وضع شود.» صالحی با بیان این مطلب عنوان می‌کند: «آنها نباید هنگام خواب از گوشی همراه استفاده کنند. از سوی دیگر فضای اینترنت بستری برای مورد آزار قرار گرفتن و سوءاستفاده از کودکان و دانش‌آموزان است و باید «مراقبت از خود در فضای مجازی» به آنها آموزش داده شود.» او معتقد است که اعتیاد به گوشی‌های همراه باعث شده کودکان به بهانه‌های مختلف به آن سر بزنند و نمی‌توانند از تمرکز لازم برای درس خواندن برخوردار شوند، به همین دلیل وضع قانون اول انجام تکالیف و کارهای مدرسه و بعد استفاده از گوشی همراه مناسب است.‌