هنر
سوخت‌نگاری در حال فراموشی است
«سیف‌الله مجیدی» هنرمند اراکی: هنر سوخت‌نگاری با وجود بازار خوبی که دارد، مهجور مانده است
مریم جباری| اراک- خبرنگار:
هنر «سوخته‌کاری» یا «سوخت‌نگاری» روی چوب یکی از هنرهای اصیل و چندصدساله در کشور است که امروزه مانند بسیاری از هنرهای اصیل ایرانی به درستی به نسل جوان معرفی نشده و در حال فراموشی است.
مهجوریت این هنر در چند دهه گذشته باعث شده هنرمندان بسیار کمی مشغول به فعالیت در این عرصه باشند. با این حال «سیف‌الله مجیدی» یکی از هنرمندان استان است که در چند سال اخیر با ذوق سرشار و با تکنیک منحصربه‌فرد هنر سوخت‌نگاری را با نگارگری تلفیق کرده و به خلق آثار زیبایی روی چوب پرداخته است.
مجیدی متولد سال 1351 و کارشناس هنرهای تجسمی است و حدود یک دهه است که با استفاده از هنر سوخت‌نگاری روی نی به خلق چهره هنرمندان شاخص خوشنویسی می‌پردازد. وی این روزها سعی دارد تصویر استاد فرشچیان را روی چوب حک کند. مجیدی حدود 30 سال نیز در زمینه خوشنویسی، تذهیب و نگارگری فعالیت داشته است. با این هنرمند گفت‌وگویی انجام دادیم که در ادامه می‌خوانید.
کمی در مورد هنر سوخت‌کاری روی چوب توضیح دهید.
هنر سوخته کاری روی چوب در گذشته روی چرم نیز انجام می‌شد. امروزه این هنر تبدیل به صنعت شده و با استفاده از دستگاه و لیزر انجام می‌شود و دیگر خبری از هنرمندان این رشته در بازار اراک و استان نیست.
کاری که من انجام می‌دهم شامل پردازش طرح روی چوب با تکنیک نگارگری و چیزی شبیه نقطه و خط است. اما در اثر نهایی نقاط و خطوط دیده نمی‌شوند که این یکی از ویژگی‌های هنرم است.
این هنر به نوعی یک نقطه جهت‌دار است که وقتی به تعداد زیادی کنار یکدیگر قرار می‌گیرند سیاهی ایجاد می‌کنند. حین کار، هر چه این سیاهی‌ها کمتر باشد، اثر به سمت روشنایی می‌رود و این اصطلاحاً همان سایه‌روشنی است که در کار نقاشی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این هنر با تلفیق نگارگری و با سوزاندن روی نی انجام می‌شود. نی یک روکش شیشه‌ای و یک حالت لعابی دارد و زمانی که حرارت می‌بیند تغییر رنگ می‌دهد. من این کار را با کمی تفاوت و با استفاده از نگارگری یا تکنیک پردازش انجام می‌دهم و به جای اینکه با قلم‌موی ریز نگارگری کار کنم، با هویه کار می‌کنم.
هنر سوخته کاری روی چوب چه تفاوتی با نگارگری دارد؟
در هنر نگارگری و نقاشی، چون طرح با قلم‌مو و رنگ شکل می‌گیرد، اگر در بخشی از کار مشکل یا ایرادی به وجود بیاید، آن مشکل با رنگ پوشش داده می‌شود. اما سختی کار یا به عبارتی هنر سوخت‌کاری که من انجام می‌دهم و برای آن نشان ملی گرفته‌ام، قابلیت پاک کردن ندارد و نمی‌توان در آن اشتباه کرد. با توجه به اینکه بیشتر به دنبال خلق چهره‌های استادان ایران با استفاده از سوخت روی چوب هستم، کار باید حرفه‌ای و چهره شبیه خود فرد باشد. بنابراین دقت در این کار بسیار مهم است.
به جز فعالیت در زمینه سوخته‌کاری روی چوب، در چه زمینه‌های دیگر هنری فعالیت دارید؟
علاوه بر فعالیت در این زمینه، در بخش تذهیب، نگارگری و خوشنویسی نیز مشغول فعالیت هستم. البته انجام سوخت روی چوب یا همان نی یکی از ظریف‌ترین هنرهاست که در صورت احیای مجدد آن می‌تواند به عنوان یک شغل مناسب برای علاقه‌مندان کاربرد داشته باشد.
تا به حال چند نمایشگاه برگزار کرده‌اید؟
تاکنون یک نمایشگاه انفرادی برگزار کرده‌ام، اما در تمامی نمایشگاه‌های گروهی داخلی شرکت داشته‌ام. برگزاری نمایشگاه‌های مربوط به این هنر می‌تواند در معرفی و شناسایی هنر سوخته‌کاری روی چوب و احیای مجدد آن دارای اهمیت بسیاری باشد. بنابراین مسئولان مربوطه باید در این زمینه بیشتر برنامه‌ریزی کنند.
استقبال مردم از این آثار هنری چگونه است؟
بیشتر هنرمندان استان در زمینه هنرهای تجسمی و صنایع دستی با مشکلات مالی بسیار زیادی مواجه هستند، زیرا آثاری که به سختی تولید می‌کنند بسیار گران‌قیمت است و با توجه به شرایط اقتصادی مردم، این گونه هنرها در سبد خرید خانواده‌ها جایگاهی ندارد.
تاکنون بازار کاری را در مورد هنر سوخته‌کاری روی چوب ندیده‌ام، در حالی که مسئولان در بسیاری از جشنواره‌ها برای تجلیل از هنرمندان و استادان بزرگ می‌توانند از آثار این رشته هنری (که می‌تواند خلق چهره تجلیل‌شوندگان باشد) استفاده کنند.
این پیشنهاد را چندین بار داده‌ام، اما متأسفانه هیچ استقبالی از آن نشده و بیشتر در این مراسم‌ها از هدایای دیگر برای تجلیل استفاده می‌شود.
سخن پایانی؟
این هنر ظرافت بسیار زیادی دارد و بسیار ماندگار است. اگر چینی‌ها با این هنر آشنا شوند قطعاً بازار این کار را تصاحب خواهند کرد. معرفی این هنر باید از طریق رسانه‌ها و نمایشگاه‌ها انجام شود و باید برای معرفی این هنر ایرانی به جهانیان در نمایشگاه‌های مختلف حضور پیدا کنیم.
آموزش هنر سوخت‌نگاری روی چوب
برای این هنر آموزش خاصی نیاز نیست. اما فردی که قرار است این کار را انجام دهد باید با نقاشی ایرانی آشنایی داشته و حتماً تکنیک پرداخت با قلم‌مو را انجام داده باشد. اینکه فردی بدون داشتن این توانایی بیاید و بخواهد این کار را انجام دهد، نمی‌تواند، زیرا کار پیچیده و بسیار دشواری است. فرم کار به گونه‌ای است که نی روی استوانه قرار می‌گیرد و با حرارت روی آن کار می‌شود. سطح کار نیز بسیار لغزنده است. به همین دلیل نیاز به دقت و توجه ویژه دارد و افراد باید از حوصله و دقت کافی نیز برخوردار باشند تا بتوانند آثار زیبایی خلق کنند. در این هنر دقت از جایگاه بالایی برخوردار است، چرا که کوچک‌ترین بی‌دقتی باعث از بین رفتن اثر خواهد شد.
در همینه زمینه :
