چرا افزایش آمار صدور پروانه اتفاق مهمی است؟

محمد آزادی؛ کارشناس حوزه شهرسازی

1400بدترین سال صنعت ساختمان در یک دهه اخیر بود. سالی که آمار صدور پروانه ساخت به کمترین میزان یعنی تنها 5600 مورد رسید. این در حالی است که اوایل دهه90، سالانه بالغ بر 30هزار پروانه ساخت در پایتخت صادر می‌شد. روند کاهشی در یک دهه اخیر اما در واپسین سال دولت اعتدال به قهقرا سقوط کرد. حالا شهرداری تهران اعلام کرده برای دومین سال پیاپی، آمار صدور پروانه ساخت افزایش یافته است. در سال1401 این آمار با رشدی بالغ بر 60درصد به 9هزار پروانه رسید، در 6ماه نخست سال‌جاری هم از مرز 7هزار پروانه عبور کرده است. باتوجه به ذائقه سازندگان انتظار می‌رود در ماه‌های پایانی سال این آمار تصاعدی روبه‌افزایش باشد. بنابراین عبور از حد نصاب سال گذشته کاملا قابل پیش‌بینی است اما این آمار چرا حائز اهمیت است؟
اول اینکه نیاز طبیعی شهروندان تهرانی به مسکن قابل سرکوب نیست. آنطور‌که آمارها خبر می‌دهند سالانه بالغ بر 70هزار عنوان ازدواج جدید در تهران ثبت می‌شود. بگذریم از اینکه پس از برخی طلاق‌ها نیز زوجین به منزل والدین مراجعت نکرده و آنها هم به دنبال خرید یا اجاره واحد مسکونی جدید هستند. همچنین روند استهلاک ساختمان‌ها در شهر را نیز نباید فراموش کرد. مرکز تحقیقات راه‌وشهرسازی از عمر مفید کوتاه بناهای شهری (حدود 20سال) خبر می‌دهد. یعنی تعداد قابل توجهی از سازه‌ها ناگزیر می‌باید برای جلوگیری از هرچه فرسوده‌تر شدن شهر، تخریب و نوسازی شوند. تهران بالغ بر 950هزار پارسل مسکونی دارد. تصور کنید تنها 5درصد از این ساختمان‌ها در حالت خوش‌بینانه در سال نیاز به تخریب و نوسازی داشته باشند. بنابراین برای مجموع نیاز مربوط به نوسازی و تشکیل خانواده‌های جدید، پیش‌بینی سالی 150هزار واحد مسکونی جدید در پایتخت ضروری است. هر پروانه ساختمانی میانگین 4تا5واحد جدید آپارتمان را ایجاد می‌کند. یعنی برای پاسخ به نیاز طبیعی سالانه شهر، دست‌کم صدور بیش از 20هزار پروانه ساختمانی الزامی است.
دوم اینکه نباید از مخاطرات طبیعی شهر غافل شد؛ زلزله، سیل، فرونشست و حریق. دست‌کم 12هزار هکتار از مساحت ساختمان‌های شهر در شرایط «ناپایدار» از منظر سازه‌ای قرار دارند. 4200هکتار از آنها علاوه بر ناپایداری، کوچک‌مقیاس هستند و در کوچه‌های تنگ و غیرقابل دسترسی درون بافت «فرسوده» قرار دارند.
سوم اینکه صنعت ساختمان از صنایع پیشران اقتصاد ایران است. به‌علاوه آنکه های‌تک نیز هست یعنی بالاترین تکنولوژی‌های ساخت امروز در کشورمان کاملا بومی‌سازی شده است. همچنین نباید فراموش کرد که تقریبا 100درصد مصالح موردنیاز نیز از طریق منابع داخلی قابل استحصال است. گفته می‌شود رونق حدود 300صنعت دیگر وابسته به صنعت ساختمان است علاوه بر آنکه می‌تواند تا 30درصد روی مجموع اشتغال اثرگذار باشد. درواقع صنعت ساختمان نخستین صنعت اشتغال‌زای ایران است.
در پی افتخارات دولتی که به ساختمان‌نسازی افتخار می‌کرد (اظهارات عباس آخوندی را در جلسه تودیع ملاحظه کنید) بهای خرید یا اجاره املاک سر به آسمان گذاشت. امروز خرید یا حتی رهن یک واحد آپارتمان برای جوان‌ترها تقریبا از آرزوهای محال شده است. قفل‌شدن طرف عرضه، در مقابل تقاضایی که روزانه در حال تلمبارشدن بود، مسکن را به یک کالای دست‌نیافتنی بدل کرده است. رونق صنعت ساختمان‌سازی به‌ویژه اگر در بافت فرسوده و مناطق کمتربرخوردار شهر باشد، می‌تواند تا حدود مناسبی به کنترل بازار اجاره یا خرید کمک کند. بنابراین می‌توان امیدوار بود که با افزوده‌شدن ساختمان‌هایی که در یک‌سال‌ونیم گذشته پروانه ساخت گرفته‌اند به بازار، دست‌کم شاهد کنترل قیمت‌ها باشیم.
از مجموع موارد فوق می‌توان به این جمع‌بندی رسید که هر مداخله‌ای از جانب دولت یا شهرداری تهران که موجب رونق صنعت ساختمان‌سازی شود، اتفاق مهم و مبارکی است.