تهران و معماران ارمنی
تأثیر ارامنه بر شکل‌گیری بناهای مدرن در تهران و تغییر چهره پایتخت در دوره پهلوی اول موضوعی است که در همه منابع مکتوب تاریخی به آن اشاره شده و تهران‌شناس‌ها روی آن صحه گذاشته‌اند.
بسیاری از ساختمان‌های پرزرق و برقی که این روزها به‌عنوان میراث فرهنگی پایتخت شناخته می‌شوند و هر سال هزاران نفر برای بازدید از آنها بلیت تهیه می‌کنند، نتیجه هنرنمایی معماران ارمنی است که به دستور پهلوی اول از اروپا به تهران آمدند تا ساختمان‌های مدرن بسازند و چهره پایتخت را تغییر بدهند.
آندره گدار فرانسوی سرآمد همه معماران ارمنی‌تبار بود که سال 1307به ایران آمد و بناهای مهمی ازجمله موزه ملی ایران را در ابتدای خیابان قوام‌السلطنه و سی‌تیر فعلی ساخت و بسیاری از بناهای تاریخی را که به دوره‌های مختلف تاریخی تعلق داشت ترمیم کرد. حمید ناصری، تهران‌پژوه، می‌گوید: «تأثیر 3 معمار ارمنی‌تبار به‌نام‌های آندره گدار، نیکلای مارکوف و وارطان هاوانسیان روی معماری تهران قابل توجه است. آندره گدار فرانسوی موزه ملی ایران و حافظیه را ساخت، مارکوف روس عمارت‌های باشکوهی مثل دبیرستان البرز، مدرسه دارالفنون و ورزشگاه امجدیه را طراحی و اجرا کرد و هاوانسیان معروف به آرشیتکت وارطان که ایرانی بود بناهای مهمی مثل کاخ سعدآباد و هتل لاله تهران را بنا کرد. این 3 نفر از مهم‌ترین معماران ارمنی بودند که بیشترین تأثیر را روی معماری تهران گذاشتند.»
معماران صاحب سبک ارمنی در کنار ساخت بناهای باشکوه از تربیت شاگردان مستعد غافل نبودند. معماران و طراحان مشهوری مثل هوشنگ سیحون که آرامگاه‌های خیام، نادرشاه افشار، فردوسی، کمال‌الملک و ابن‌سینا را طراحی کرد یا عبدالعظیم فرمانفرمایان که ورزشگاه آزادی، فرودگاه مهرآباد و موزه فرش ایران را طراحی کرد و محسن فروغی، طراح و سازنده ساختمان دانشگاه تهران و طراح آرامگاه سعدی از ممتازترین شاگردان معماران ارمنی به شمار می‌روند.
