یادداشت
ضرورت تغییر رویکرد برنامه‌ریزی در حکمرانی شهری
نرگس معدنی‌پور؛ رئیس کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران
یکی از پرسش‌های مهم پیش روی مدیریت شهری درخصوص برنامه‌ها و خدمات، چالش کارایی و اثربخشی انبوه برنامه‌هایی است که روزانه در سطح شهر تهران اجرا می‌شود. این مهم است که در مقایسه با هزینه‌هایی که برای طراحی و اجرای برنامه‌های متنوع و گسترده صرف می‌شود، اطمینان پیدا کنیم که از کارایی و اثربخشی لازم برخوردار هستند. این اهمیت، به‌ویژه در مورد برنامه‌ها و خدمات حوزه فرهنگی اجتماعی، دوچندان و مضاعف است. نگاهی به تجارب و پیشینه نشان می‌دهد که چارچوب برنامه‌ریزی ازجمله در مدیریت شهری، ارتباط زیادی با سلایق و رویکردهای رایج مدیریتی و کارشناسی سازمان‌ها و بدنه اجرایی، مدیریتی و حرفه‌ای آنها دارد به‌طوری که این امر موجب می‌شود برنامه‌هایی شروع شوند، ادامه پیدا کنند و یا حتی متوقف شوند.این در حالی است که برنامه‌ها، به‌ویژه در حوزه فرهنگی و اجتماعی، لازم است که از چارچوب و استدلال کافی و معتبر فنی و نظری برای شروع، استمرار و یا توقف، برخوردار باشند.این چارچوب، همان رویکرد «سیاستگذاری و برنامه‌ریزی مبتنی بر شواهد» است. پیش‌فرض‌های این رویکرد عبارتند از:
استفاده از داده‌ها و پژوهش‌ها برای شناسایی و تحلیل درست مسائل: سیاستگذاران و برنامه‌ریزان باید به‌طور مستمر در مورد متغیرهای مربوط به آن برنامه و روابط علی و تحلیل همبستگی بین آنها مطالعه و ضریب وزنی آنها را استخراج کنند تا از این طریق، مسائل را اولویت‌بندی کرده و به‌درستی بشناسند.
ارزیابی نتایج و پیامدها: بررسی و ارزشیابی مستمر نتایج اجرای برنامه‌ها و آثار و پیامدهای آنها برای تصمیم‌گیری در مورد استمرار و یا توقف اجرای برنامه‌های جاری و شروع برنامه‌های مشابه، اهمیت دارد.
استفاده از بهترین تجارب: در مورد چالش‌ها و مسائل فرهنگی اجتماعی، برنامه‌های مختلفی اجرا می‌شوند که با شناسایی نمونه‌های موفق آنها، می‌توان دوباره از آنها حمایت و یا از اجرای برنامه‌های مشابه پرهیز کرد.
توجه به آمایش سرزمین: داده‌های مربوط به آمایش سرزمین، شامل پراکندگی‌های مربوط به متغیرهای جمعیتی، اجتماعی و فرهنگی، موجب افزایش دقت و اعتبار در طراحی و اجرای برنامه‌ها و شاخص‌های ارزیابی آنها می‌شود.
استفاده از فناوری: توجه به قابلیت‌ها و ظرفیت‌های فناوری‌های نوین می‌تواند موجب رصد دقیق فرایند مربوط به برنامه‌ها و ارزیابی شاخص‌های آنها شود.
توسعه و اجرای مداخلات: این اهمیت دارد که توجه داشته باشیم سیاست‌ها و برنامه‌ها باید قادر باشند یک الگوی مداخله‌ای را پیاده کنند. در اینجا، منظور از مداخله این است که مسئله را به درستی هدف بگیرند و مانند یک درمانگر، طرح دقیقی برای بهبود آن مسئله داشته باشند و چگونگی مراقبت و اطمینان از وضعیت متغیرها نیز روشن باشد.
مشارکت ذینفعان: دامنه گسترده‌ای از ذینفعان برنامه‌ها می‌توانند بینش مناسبی در مورد تحلیل مسائل مرتبط با برنامه‌ها، نیازهای مخاطبان و شهروندان و نگرش آنان در این زمینه ارائه کنند.
برای مواجهه مؤثر با چالش‌های کلان فرهنگی و اجتماعی، تغییر رویکردهای سیاستگذاری و برنامه‌ریزی به‌سوی «رویکرد مبتنی بر شواهد» لازم و ضروری‌است.
در همینه زمینه :
