هوشمندسازی حمل‌ونقل عمومی

علی‌اصغر قائمی*

در حوزه حمل‌ونقل عمومی در شهرهای دنیا به چند مسئله مهم توجه شده و تجارب جهانی آن موجود است. تهران نیز در همین مسیر در حال حرکت بوده و باید این مسیر دنبال شود. یکی از این مسائل اخذ کرایه به‌صورت الکترونیک است که 10سال است در تهران تجربه شده و روش‌های متعددی دارد؛ در نتیجه ما در این زمینه با مسئله‌ای مواجه نیستیم که لازم باشد از صفر شروع و آن را دوباره اختراع کنیم.
مسئله مهم دیگری که در شهرهای بزرگ دنیا در حوزه حمل‌ونقل مورد توجه ویژه قرار گرفته مسیر بهینه رسیدن به مقصد و سومین موضوع زمان بهینه رسیدن به مقصد است. مسیر بهینه در حوزه ترددهای شخصی است و ربطی به حمل‌ونقل عمومی ندارد چون در حمل‌ونقل عمومی مسیرهای از پیش تعیین شده ملاک عمل قرار می‌گیرد اما زمان بهینه، چیزی است که مردم به آن احتیاج دارند. یکی از تکالیف قانون بودجه و برنامه توسعه برای شهرداری این بوده که برنامه و سرویسی را در اختیار مردم قرار دهد که مشخص کند وقتی در پایتخت می‌خواهند از نقطه «الف» به نقطه «ب» بروند، چه بخشی از مسیر را با اتوبوس و چه بخشی از مسیر را با مترو بروند و چه قسمتی را پیاده طی کنند تا بهترین زمان رسیدن به مقصد را داشته باشند. ما در حال حاضر این چنین خدمتی نداریم درحالی‌که انجام آن به هیچ عنوان کار سختی نیست. در موضوع جمع‌آوری کرایه حمل‌ونقل باید سریع‌تر عمل شود و اگر شهرداری این دو اقدام را برای هوشمندسازی حوزه حمل‌ونقل انجام دهد، بخش عمده‌ای از نیاز مردم را پوشش خواهد داد. ناگفته نماند که ضعف شدید ناوگان حمل‌ونقل عمومی هم در مترو و هم در اتوبوس به این معضل دامن می‌زند. در حال حاضر در این زمینه پیگیری‌هایی انجام و جلساتی برگزار شده است؛ ازجمله سفر به چین که اقدام بسیار خوبی است، اما این پیگیری‌ها تا به مرحله اجرا نرسد و خروجی آن به‌صورت محصول قابل بهره‌برداری در اختیار مردم قرار نگیرد، مشکلی را حل نمی‌کند و ما منتظریم که این اتفاقات هرچه زودتر اجرایی شود.
در زمینه هوشمندسازی تاکسی‌ها نیز باید گفت که متأسفانه در کشور ما به‌طور صحیح از تاکسی استفاده نمی‌شود. در همه جای دنیا تاکسی وسیله نقلیه‌ای دربستی است که از مبدا تا مقصد در اختیار مسافر قرار می‌گیرد و بعد از رسیدن مسافر به مقصد آزاد می‌شود تا مجددا مبدا و مقصد دیگری برای آن تعریف ‌شود.
این تعریف تاکسی در همه کشورهای دنیاست و در هیچ جای دنیا تاکسی به‌صورت اشتراکی وجود ندارد که به‌طور مثال 5مسافر با 5مقصد به سختی به هم مرتبط شوند و با یک تاکسی تردد کنند. این اصل ماجرا و اشتباه بزرگی است که به‌دلیل ضعف سایر مدل‌های حمل‌ونقلی، ناگزیر از استفاده از این مدل هستیم. اگر تاکسی به استانداردی که در دنیا برای آن تعریف شده برگردد، این مشکل مرتفع می‌شود؛ به‌طور مثال در زمینه نرخ کرایه لایحه‌ای در شورا مصوب شد که کرایه تاکسی براساس زمان، مسیر و دیگر اقتضائات مسیر تعیین شود. این امر، شدنی است اما اکنون سرویسی که این خدمت را به مردم ارائه دهد، هنوز ایجاد نشده است؛ درحالی‌که قرار بود این لایحه از همین امسال اجرایی شود، ولی به بعد موکول شده است.