توسعه مترو‌های اقماری در ایستگاه آخر

مهدی اسماعیل‌پور-روزنامه‌نگار

احداث و تکمیل خطوط متروی شهر‌های اقماری تهران ازجمله مواردی است که رئیس دولت سیزدهم تأکید و اهتمام ویژه‌ای روی آن دارد. بعد از تکمیل پروژه 18ساله و 50کیلومتری متروی تهران - پرند که شهرداری تهران و شرکت راه‌آهن شهری تهران و حومه مجری و بهره‌بردار آن است و همچنین بهره‌برداری از متروی گلشهر- هشتگرد و سرعت گرفتن پروژه متروی تهران- اسلامشهر که قرار است به ایستگاه آزادگان در خط 3متروی تهران متصل شود، اکنون صحبت از تکمیل و احداث متروی دیگر شهر‌های اقماری پایتخت توسط شهرداری تهران است.

خبر خوش زاکانی برای مردم ورامین
علیرضا زاکانی در جریان مراسم افتتاح متروی پرند درباره تکمیل خطوط اقماری مترو گفت: «آنچه بعد از تکمیل متروی پرند در یک سال گذشته مطرح شد، تکمیل و راه‌اندازی متروی شهر ورامین و پیشواست. در حال حاضر وزارت راه و شهرسازی به‌عنوان متولی پروژه در حال انجام کار است، اما استاندار تهران تأکید به تکمیل این پروژه توسط شهرداری تهران دارد.» شهردار تهران در این رابطه تأکید کرد که درصورت تصویب این موضوع توسط هیأت دولت، عملیات ساخت و راه‌اندازی متروی ورامین نیز به شهرداری تهران واگذار خواهد شد.
غیر از متروی اسلامشهر که توسط شهرداری این شهر و با حمایت ویژه دولت سیزدهم درحال اجراست، موضوع احداث و تکمیل 3خط متروی تهران- ورامین- پیشوا، تهران - پردیس و تهران- پاکدشت- شریف‌آباد نیز مطرح است. از میان این 3خط اقماری، پروژه تهران- ورامین- پیشوا دارای اهمیت و اولویت بیشتری است و همانطور که شهردار تهران هم اشاره کرد، قرار است بعد از تکمیل متروی تهران - شهر جدید پرند اجرای آن به شرکت متروی تهران و حومه واگذار شود.

امضای صورت‌جلسه برای واگذاری خط متروی اقماری به شهرداری تهران
محمدرضا ملکی، مشاور فنی مدیرعامل متروی تهران در توسعه خطوط درباره متروی تهران- ورامین- پیشوا و سیر تحولی آن به همشهری می‌گوید: «متروی تهران- ورامین- پیشوا به 22سال گذشته یعنی سال 1380برمی‌گردد که هیأت دولت اجرای آن را به شهرداری تهران(شرکت متروی تهران) واگذار کرد. مطالعات مربوط به احداث این خط اقماری و همچنین چند مسیر دیگر ازجمله متروی اسلامشهر، پاکدشت از سال 1381تا 1384توسط شرکت متروی تهران انجام شد. در ادامه سال 1385شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران به این موضوع ورود و اعلام کرد که خودش پروژه متروی تهران- پیشوا - ورامین را انجام می‌دهد.»
وی در ادامه افزود: «این رفت‌وآمد پروژه بین شهرداری تهران و شرکت راه‌آهن همچنان ادامه داشت و در سال 1391براساس مصوبه دولت که اجرای پروژه‌های متروی شهر‌های اقماری را به شرکت متروی تهران و حومه واگذار کرده بود، دوباره شهرداری تهران مجری پروژه متروی تهران- ورامین شد. البته این مصوبه هم پایان کار نبود و در سال 1393دوباره هیأت وزیران مصوبه قبلی را ملغی کرد و پروژه باز هم در اختیار شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت. این موضوع تا سال 1401ادامه داشت. در هشتم آبان 1401و در جریان سفر استانی رئیس‌جمهور دولت سیزدهم بود که صورت‌جلسه‌ای به امضای معاون اول رئیس‌جمهور، وزیر راه وقت، رئیس سازمان برنامه و بودجه و شهردار تهران رسید. این صورت‌جلسه‌ 3بند داشت؛ مبنی بر اینکه شهرداری و شرکت متروی تهران مجری و قرارگاه خاتم‌الانبیاء پیمانکار این پروژه باشند. همچنین منابع مالی اجرای پروژه به مبلغ 4260میلیارد تومان از طریق تهاتر نفت تامین شود.»

مکث
نگاهی به سایر متروهای اقماری
اکثر مسافرت‌هایی که توسط شبکه مترو انجام می‌شود، توسط ساکنان شهر‌های اقماری است و با تکمیل و اتصال متروی این شهر‌ها شبکه متروی تهران کارکرد بهتر و بیشتری خواهد داشت. از این رو توسعه این خطوط اهمیت ویژه ای دارد که آخرین وضعیت این متروها را در ادامه بررسی می کنیم.

جزئیات متروی  تهران تا ورامین
مشاور مدیرعامل متروی تهران با تأکید بر این موضوع که با توجه به مسافت زیاد این خط بهترین گزینه برای جابه‌جایی مسافران استفاده از قطارهای متروی دوطبقه است، درباره جزئیات مسیر متروی تهران- ورامین- پیشوا می‌گوید: «این خط مترو از ایستگاه جوانمرد قصاب در خط یک مترو آغاز می‌شود و با طی 26کیلومتر مسیر به ایستگاه قرچک می‌رسد. از آنجا با طی 10کیلومتر مسیر به ایستگاه ورامین می‌رسد و در ادامه با طی 14کیلومتر دیگر به ایستگاه پیشوا می‌رسد. در مجموع این خط 50کیلومتر طول و 4ایستگاه دارد. پس از نهایی شدن کارهای مربوط به واگذاری پروژه به شهرداری تهران و همچنین اختصاص بودجه، اجرای این پروژه آغاز خواهد شد. با توجه به حجم زیاد مسافرانی که از محدوده پیشوا و ورامین به تهران می‌آیند، این پروژه هم توجیه اقتصادی دارد و هم یک نیاز ضروری برای مردم این شهر‌هاست که سال‌هاست یکی از خواسته‌ها و مطالبات اصلی آنها نیز به شمار می‌رود.»

جزئیات متروی تهران- پاکدشت- شریف‌آباد
یکی دیگر از پروژه‌های متروی شهر‌های اقماری که زمان زیادی است معطل مانده و بحث واگذاری اجرای آن به شهرداری و شرکت متروی تهران و حومه مطرح شده، مسیر تهران- پاکدشت- شریف‌آباد است. محمدرضا ملکی در مورد آخرین وضعیت خط متروی تهران- پاکدشت- شریف‌آباد هم می‌گوید: «مطالعات احداث این مسیر توسط شرکت متروی تهران انجام و مقرر شده که این خط به خط8 متروی تهران متصل شود؛ البته هنوز ساخت خط 8متروی تهران هم آغاز نشده است. این پروژه قرار بود توسط دولت اجرا شود و طول این خط براساس مطالعات سال 1387که تا سال 1390هم اعتبار داشت، 44کیلومتر بود.» ملکی در ادامه گفت: «طی مطالعات صورت گرفته توسط متروی تهران طول این مسیر که از میدان بسیج به قیام‌دشت و از آنجا به پاکدشت و شریف‌آباد می‌رسد به حدود 49تا 50کیلومتر می‌رسد. با توجه به بیمارستان‌ها و دانشگاه‌هایی که در پاکدشت وجود دارد، درخواست سفر به این منطقه زیاد است و اجرای این پروژه هم به لحاظ اقتصادی و هم فنی توجیه دارد. این پروژه هم قرار است توسط شهرداری تهران اجرا شود، اما در ابتدا باید بودجه موردنیاز آن اختصاص پیدا کند و تامین شود. البته درصورت تشکیل استان جدید تهران غربی که بحث آن مطرح است، این موضوع پیچیده‌تر خواهد شد.»

از متروی تهران- پردیس چه خبر؟
مشاور فنی مدیرعامل متروی تهران در توسعه خطوط در مورد سرانجام متروی تهران - پردیس که بحث واگذاری آن به شهرداری و شرکت متروی تهران و حومه مطرح بود هم توضیح داده و می‌گوید: «قرار بود شروع خط متروی تهران - پردیس که طول آن به 25کیلومتر می‌رسد از ترمینال جدید شرق باشد و حتی مطالعات اولیه احداث این خط انجام شده است، اما در ادامه شرکت مادر تخصصی عمران شهر‌های جدید وظیفه احداث خط متروی تهران -پردیس را برعهده شرکت عمران شهر جدید پردیس قرار داده و اجرای این خط مترو دیگر در اختیار شهرداری تهران نیست؛ هرچند شرکت عمران شهر جدید نیز هنوز هیچ اقدام عملیاتی را برای اجرای این خط مترو آغاز نکرده است؛ البته هنوز بودجه‌ای هم برای این پروژه اختصاص داده نشده است.»
وی با بیان اینکه یکی از خطوط متروی شهر‌های اقماری تهران که توسط دولت اجرا شد، خط متروی گلشهر به هشتگرد به طول ۲۶کیلومتر بود، در این رابطه می‌گوید: «از سال‌ها پیش ایجاد خط متروی تهران به شهر قدس -شهریار -اندیشه و ملارد در دستور کار قرار گرفت و مطالعات آن انجام شد، اما به‌علت تداخل موضوع با مسئله 4خطه شدن قطار تهران-تبریز، متأسفانه این موضوع، یعنی ایجاد خط متروی تهران به شهرقدس -شهریار- اندیشه و ملارد به محاق رفت.»

آمار
آخرین وضعیت مترو‌های شهر‌های اقماری