سفر‌به شهر زغال‌سنگ

محمود مولایی-روزنامه‌نگار

شهرستان طبس در خراسان جنوبی به‌دلیل داشتن ذخایر زغال‌سنگ به شهر زغالی شهرت دارد. اقتصاد این شهرستان به‌طور مستقیم به استخراج زغال‌سنگ از معادن متعدد وابسته است؛ شهر زغالی که به‌ گفته رئیس شورای شهرستان طبس، به لحاظ ذخایر ارزشمند زغال‌سنگ، تنوع زغال و تولید زغال جایگاه ممتاز و بدون رقیبی در کشور دارد.
غلامحسین طاهری به همشهری می‌گوید: «نخستین و تنها معدن تمام مکانیزه کشور در طبس قرار دارد. علاوه بر خط تولید استخراج مکانیزه، استخراج سنتی زغال‌سنگ هم صورت می‌گیرد.»  احمد پروین، نایب‌رئیس خانه معدن خراسان ‌جنوبی نیز تأکید می‌کند که معادن زغال ‌سنگ طبس جزو قدیمی‌ترین معادن کشور محسوب می‌شود.

تأمین 100درصد ی
با اینکه معادن زغال‌ سنگ طبس ظرفیت تامین 100درصد زغال ‌سنگ را در کشور دارند، اما بخشی از زغال‌ سنگ به کشور وارد می‌شود. طاهری می‌گوید: «76درصد زغال ‌سنگ کشور در طبس تولید می‌شود. البته هنوز هم بخشی از زغال ‌سنگ از طریق واردات تأمین می‌شود.»
 او ادامه می‌دهد: «ظرفیت تولید زغال ‌سنگ طبس بسیار بالاست و معادن شناخته شده و تثبیت شده‌ای دارد. برای همین، باید تعیین تکلیف شود تا ببینیم از چند نقطه تولید زغال سنگ صورت بگیرد.»
به‌گفته رئیس شورای شهرستان طبس، در 2 دهه اخیر به درصد سهم تولید زغال‌سنگ برای مصارف کشوری اضافه شده و این ظرفیت وجود دارد که 100درصد تامین زغال کشور در طبس انجام شود. طاهری یادآور می‌شود: «در حال حاضر نیز عمده نیاز زغال‌سنگ کشور توسط شهرستان طبس تامین می‌شود.» ‌

  نرخ بیکاری
گرچه کار در معدن دشوار است، اما طبس جزو شهرستان‌هایی در کشور است که نرخ بیکاری در آن تقریبا صفر است. به‌ گفته طاهری، شاید نیمی از این مشاغل در اختیار نیروهای غیربومی باشد. او می‌گوید: «از استان خراسان رضوی (به‌ویژه کاشمر)، مازندران، آزادشهر، گلستان، گیلان و حتی از استان مرکزی نیروی کار در طبس فعال هستند. البته عمدتا نیروی انسانی غیربومی از استان خراسان رضوی هستند و بعد استان‌های شمالی کشور را در بر می‌گیرد.»
نایب‌رئیس خانه معدن خراسان جنوبی به همشهری می‌گوید:‌ «شهرستان طبس و روستاهای اطراف آن عملا کمترین نرخ بیکاری را در کشور دارند. اشتغال مستقیم و غیرمستقیم معادن در کاهش نرخ بیکاری تأثیرگذار است. البته در خود شهر طبس نیروی بیکار وجود ندارد.» احمد پروین ادامه می‌دهد: «نیروی کار قابل توجهی از شمال کشور سال‌های زیادی است که در معادن شهرستان طبس کار می‌کنند. از بخش شمالی سیستان و بلوچستان یعنی بخش سیستان کارگران بسیاری در طبس مشغول به‌کار هستند.» ‌

  کارگران غیربومی  بیکاری
کارگرانی که از استان‌های دور ‌ به شهرستان طبس آمده‌اند و به‌ کار معدن مشغول هستند، اغلب در خوابگاه می‌مانند. رئیس شورای طبس در این‌باره می‌گوید: «نیروی انسانی که از استان‌های دورتر به خراسان جنوبی سفر می‌کنند، اغلب شیفتی کار می‌کنند؛ یعنی 15روز طبس حضور دارند و 5روز به شهر خود برمی‌گردند. در اینجا هم خوابگاه برای استراحت کارگران وجود دارد و از این حیث مشکلی وجود ندارد. اغلب کارگران غیربومی در معادنی فعالیت می‌کنند که استخراج زغال‌سنگ به‌صورت سنتی انجام می‌شود.» ‌طاهری همچنین اضافه می‌کند: «آرزوی ما این است که کشور برای بی‌نیاز شدن از واردات زغال‌سنگ به سمت توسعه استخراج زغال‌سنگ حرکت کند. مهم‌ترین معادن زغال‌سنگ نیز در شهرستان طبس قرار دارد و به‌دلیل کمبود نیروی کار بهتر است استخراج مکانیزه مورد توجه مسئولان قرار بگیرد.»‌