کاهش ذخایر ماهی خزر

ستاره حجتی| گرگان ـ خبرنگار:

روز جهانی دریاها و اقیانوس‌ها با خبری تکان‌دهنده از سوی سازمان شیلات کشور همراه شد. خبری که برای گلستان اهمیت بسیاری داشت. معاون وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان شیلات ایران در برنامه‌ای که به مناسبت گرامیداشت همین روز برگزار شده بود، گفت: آلودگی رودخانه‌های کشور به حدی رسیده که امکان مهاجرت ماهیان خاویاری برای تخم‌ریزی را از آنها گرفته است. 

براساس خبری که در خبرگزاری ایرنا منعکس شد، صالحی گفته بود: در مورد ماهیان استخوانی هم که برای تخم‌ریزی به رودخانه‌ها مهاجرت می‌کنند، سهم آنها کمتر از 5 درصد است. برای حفظ ذخایر دریایی نیازمند رودخانه‌های زلال و پاک هستیم. رسیدن به این هدف مستلزم همکاری و در کنار هم بودن تمام نهادهای مرتبط است. هیچ‌چیز به اندازه آبزیان و گیاهان دریایی نیازمند پاکیزگی دریاها و اقیانوس‌ها نیست. 


شیلات باید پاسخگو باشد

مدیر کل حفاظت محیط‌زیست گلستان معتقد است که سازمان شیلات کشور با اعلام و بیان چنین مطالبی کاستی‌ها را فرافکنانه بیان می‌کند. «امیر عبدوس» به همشهری می‌گوید: شیلات پس از نابود کردن ذخایر دریای خزر حالا سراغ رودخانه‌ها را می‌گیرد. در مقاطعی شیلات ذخایر کیلکای دریای خزر را از بین برد. بعد از آن هم بر صید پره و مجوزهای صید دریا مدیریت و نظارت درستی نداشت. 

از سوی دیگر دخالت‌هایی در مورد میگوی وانامی و شانه‌دار دریایی داشت که همه از نتایج آن آگاهیم. 
عبدوس ادامه می‌دهد: در کنار این مسائل آلودگی برخی از رودخانه‌ها هم در کاهش ذخایر موثر بوده است، اما به این معنا نیست که فقط آلودگی رودخانه‌ها باعث از بین رفتن ذخایر شده است. 
او معتقد است سازمان شیلات باید بیشترین پاسخگویی را در مورد این کاهش ذخایر چه در مورد ماهیان استخوانی و چه غیراستخوانی داشته باشد. در مورد کاهش آلودگی رودخانه‌ها راهکارهایی وجود دارد که فقط در اختیار یک دستگاه نیست‎؛ موردی که شیلات و حفاظت محیط‌زیست بر آن اتفاق نظر دارند. 


مشکلات فاضلاب

عبدوس ادامه می‌دهد: شرکت‌ آب و فاضلاب شهری در قوانین برنامه‌ای مکرر، مکلف شده‌ است فاضلاب شهرهای شمالی را به صورت تصفیه‌شده در رودخانه‌ها رها کند. پس از آن، شرکت‌های شهرهای صنعتی 3 استان شمالی هستند که باید دقت زیادی بر فاضلاب‌های صنعتی داشته باشند. صنایعی که به صورت منفردند، قابلیت کنترل بیشتر و راحت‌تری دارند. صنایع مستقر در شرکت شهرک‌های صنعتی، قراردادی با این شرکت دارند که بعد از تحویل مدیریت شهرک، آن را با کیفیت قابل تخلیه به محیط تصفیه کند. 
مدیر کل حفاظت محیط‌زیست گلستان اضافه می‌کند: معمولا صنایعی که در شهرک‌های صنعتی قرار گرفته‌اند، حجم فاضلاب تولیدی‌شان از آنچه برای تصفیه‌خانه شهرک‌ها پیش‌بینی شده بیشتر است. تصفیه‌خانه‌های شهرک‌ها گنجایش حجم فاضلاب ایجادشده را ندارد. این گروه از صنایع هم می‌گویند که شرکت شهرک‌ها متولی است و آنها مسئولیتی ندارند. شهرک هم این موضوع را مطرح می‌کند که برای حجم مشخصی فاضلاب قرارداد بسته است. در نهایت با این معضل مواجه می‌شویم که واحد صنعتی در حال فعالیت است، اما شهرک توان تصفیه فاضلاب ایجادشده را ندارد. 

او می‌گوید: ما در انجام وظایف قانونی‌مان که البته جنبه حاکمیتی دارد، گاه مدیر شهرک را به مراجع قضایی معرفی کرده‌ایم و گاه بسته به شرایط مانند عمل نکردن واحد صنعتی مطابق مفاد قرارداد، واحد صنعتی را معرفی کرده‌ایم. ما همچنان در حال پیگیری هستیم تا این مشکلات رفع شود. خوشبختانه در سال‌های اخیر، شرکت شهرک‌های استان طرح‌های توسعه خوبی در این زمینه انجام داده است. طرح توسعه تصفیه‌خانه چند شهرک انجام شده است و چند شهرک هم که تصفیه‌خانه نداشته‌اند احداث کرده‌اند، البته هنوز مشکلاتی وجود دارد. نکته مهمی که نباید فراموش شود این است که این فاصلاب‌های صنعتی به رودخانه‌های منتهی به دریای خزر وارد نمی‌شوند، بلکه معمولا با کیفیتی نزدیک به کیفیت قابل رها شدن در محیط وارد اراضی کشاورزی می‌شوند. 

عبدوس که پیش‌تر در استان گیلان فعالیت می‌کرد و همچنین در گفت‌و‌گوی دیگری با همشهری در زمان ورودش به استان، آلودگی رودخانه‌های گلستان را بسیار اندک و البته کمتر از 2 استان دیگر شمالی، یعنی گیلان و مازندران، ارزیابی کرده بود، یک بار دیگر تأکید می‌کند: مهم‌ترین مشکل در مورد ذخیره آبزیان، مربوط به کنترل نشدن صید در مقطع زمانی مهاجرت آبزیان به رودخانه برای تخم‌ریزی است نه مواردی که عنوان شده است. 
تماس‌های همشهری برای شنیدن پاسخ شیلات به نتیجه‌ای نرسید. با این حال اداره کل شیلات استان می‌تواند پاسخ خود را برای انتشار با همشهری درمیان بگذارد. 


زایش ناممکن ماهیان در رودخانه‌ها

«امیر عبدوس» مدیر کل حفاظت محیط‌زیست گلستان می‌گوید: ما رودخانه‌ای که زایشگاه مهم ماهیان خزر باشد در گلستان نداریم. ما 2 رودخانه گرگان‌رود و قره‌سو را داریم که رودخانه‌های کوچکی‌اند. بزرگ‌ترین رودخانه‌ای که به خزر منتهی می‌شود، سفیدرود در گیلان است. سفیدرود هم از نظر آلودگی در شرایط بحرانی نیست. اگر در زمان مهاجرت ماهیان غضروفی و استخوانی به خوبی حفاظت شود، این زایشگاه طبیعی می‌تواند کارکرد مناسبی داشته باشد.