ردپای ورزش‌های جهانی در کوچه‌های تهران
غزاله رادمان-مدیر و کارشناس ارشد تربیت بدنی
بازی‌های محلی که اغلب در کوچه‌ها و گذرهای تهران قدیم انجام می‌شد همگی تمرینی برای جسم و ذهن بودند. البته این ویژگی ناخودآگاهانه در این بازی‌ها نمود داشت؛ بازی‌هایی که برگرفته از حس خوب باهم بودن و شور و شوق همکاری و رقابت شکل گرفته بودند. در گذشته کودکان بیشتر از هر جایی در بازی‌هایشان فعالیت‌های بدنی را تجربه می‌کردند. تحرک و پویایی در اغلب بازی‌ها حرف اول را می‌زد و محیط خارج از خانه و کوی و برزن پر بود از صدای شور و هیجان بازی بچه‌ها.
کسی نمی‌داند دقیقا این بازی‌ها چگونه ابداع شد، ولی هرچه بود این بازی‌ها رابطه مستقیم با سلامت روح و جسم کودکان قدیم داشت. پریدن، دویدن، پرتاب کردن، چرخیدن، تمرکز کردن و بسیاری از فعالیت‌های بدنی و ذهنی جزو جداناشدنی این بازی‌ها بوده است. بازی‌های قدیمی خود به‌نوعی ورزش و تربیت‌بدنی بودند. تحقیقات و مطالعات زیادی نیز در این زمینه انجام و نتایج علمی و کاربردی از آنها استخراج شده است. همین مهم باعث شده است تا احیای این بازی‌ها در سازمان‌ها و ارگان‌هایی که به‌نوعی با سلامت مردم در ارتباط هستند مورد توجه قرار گیرد.
با یک مرور ساده می‌توان ظرفیت‌های ورزشی بازی‌های قدیمی را درک کرد. بازی‌هایی همچون آسیاب بچرخ، آسیاب بشین، الک‌دولک، دوزبازی، زوو، لی‌لی، هفت‌سنگ، واژبال، شمع، گل، پروانه و... نمونه‌ای از این بازی‌ها هستند. مثلا بازی شمع، گل، پروانه چیزی شبیه به همان ورزش طناب‌زنی امروزی است. بازی واژبال یا همان وسطی چند سالی است که به‌طورحرفه‌ای در کشور دنبال می‌شود و انجمن ورزش واژبال هم داریم. بازی زوو با نام کبدی یکی از ورزش‌های پرطرفدار بین جوان‌هاست و هرسال مسابقات جذابی در این زمینه برگزار می‌شود.
تحقیقات دانشگاهی نشان می‌دهد که بازی‌های محلی، ضمن ایجاد نشاط و آمادگی عصبی، موجب برانگیختگی و تعامل بخش‌های حسی و ادراکی و تصمیم‌گیری می‌شود و به‌طورکلی زمینه نوعی یکپارچگی حسی و حرکتی را فراهم می‌کند. برمبنای این پژوهش، با کمی دقت در بازی‌های بومی و محلی می‌توان پی برد که این فعالیت‌های جسمانی با به‌کارگیری مناسب دست‌ها و پاها و دیگر اعضای بدن، موقعیت‌های مناسبی را برای اجرای حرکت‌های فیزیکی فراهم می‌سازند و بدین‌ترتیب سوخت‌وساز کلی بدن را افزایش می‌دهند.
در شهرداری تهران از سال گذشته طرحی به نام «قهرمان شهر» در سطح محلات پایتخت در حال برگزاری است که بر پایه احیای همین بازی‌های بومی و محلی شکل گرفته است؛ طرحی که بازی و ورزش را به کوچه‌ها و بوستان‌ها می‌کشاند و می‌تواند بهانه‌ای برای شور و نشاط شهروندی باشد. ورزش در قالب بازی، همیشه جذاب و سودمند بوده است.
