تاریخ طبیعی مراغه 10 میلیون ساله شد

محمد باریکانی-روزنامه‌نگار

فسیل‌های 10میلیون ساله جانداران مهره‌دار از سایت فسیلی آهق مراغه استخراج شد. این کار تاریخ این سایت فسیلی را یک میلیون سال به عقب‌تر برد و عمر گونه‌های جانوری ایران را به 10میلیون سال رساند.
دیرینه‌شناسان در سایت فسیلی آهق مراغه، توانسته‌اند در تازه‌ترین اکتشاف خود 400فسیل باستانی متعلق به 7 تا 10میلیون سال قبل را از زیر لایه‌های خاک بیرون بکشند.
کشف آنها شامل فسیل‌های باارزش اسب، ببر دندان‌شمشیری، گوزن، غزال، زرافه، کرگدن، فیل و گوشتخواران باستانی است.
بنا به گفته‌های شهنام اشتری، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان آذربایجان‌شرقی به خبرگزاری فارس، تراکم بالای فسیل و از آن مهم‌تر سالم بودن جمجمه‌ها و قطعات فسیلی به‌دست آمده از ویژگی‌های محوطه دیرینه‌شناسی آهق است.
شهنام اشتری می‌گوید: مرحله اول این کاوش با تخصیص اعتبار ۳۵۰میلیون تومانی انجام شد و برای مرحله دوم تحقیقات و کاوش فسیلی ۵۰۰میلیون تومان ابلاغ شده است.
دیرینه‌شناسانی که در حال کاوش در سایت فسیلی مراغه هستند، اعلام کرده‌اند که براساس مطالعات و تحقیقات زمین‌شناسی و فسیل‌شناسی، فسیل حیواناتی که از منطقه فسیلی مراغه استخراج شده، به اجداد حیوانات امروزی در آفریقا تعلق دارند.
منطقه فسیلی مراغه، به اعلام دانشمندان دیرینه‌شناس، در مسیرهای مهاجرتی پستانداران دوران سوم زمین‌شناسی یعنی مسیرهای مهاجرتی مابین اروپا، آفریقا و آسیای شرقی قرار دارد و گونه‌زایی جانوران فسیلی (پستانداران) در نوار آذربایجان به‌خصوص در سایت مراغه بر اهمیت این سایت دیرینه‌شناسی افزوده است. سایت دیرینه‌شناسی مراغه 40هکتار وسعت دارد که از شاخصه‌های مهم آن در جهان، تنوع بالای گونه‌های جانوری موجود در حفاری‌های صورت‌گرفته و دسترسی آسان به فسیل‌ها و حفظ‌شدگی مناسب قطعات فسیلی است.

استخراج فسیل‌های10میلیون ساله گوزن
غلامرضا زارع، دیرینه‌شناس و رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست مراغه می‌گوید: فسیل گوزن برای نخستین‌بار از سایت «آهق» که در بخش زیرین منطقه فسیلی مراغه قرار دارد، استخراج شد. این فسیل‌ها شامل قطعات زیادی از شاخ، جمجمه و فک زیرین گوزن است و با استخراج آنها، فصل جدیدی در مطالعات این منطقه آغاز می‌شود. سالم‌بودن قطعات فسیلی، کامل‌بودن اندام‌های حرکتی و استحکام بالای قطعات از ویژگی‌های فسیل‌های سایت «آهق» به شمار می‌رود و تاکنون علاوه بر فسیل گوزن، بیش از ۱۵‌جمجمه کامل و فک‌های متعدد زیرین از این سایت استخراج شده است. طی مرحله نخست از حفاری در این سایت، فسیل ۲‌خانواده با تراکم بالا شامل اسب‌ها و گاوسانان وجود داشت که در کنار آنها فسیل گوشتخواران نیز نسبت به سایر سایت‌های حفاری‌شده از تعدد بالایی برخوردار است. فک فوقانی اسب، لگن گوشتخواران، دنده مربوط به خانواده فیل‌ها و جمجمه مربوط به یک «ایوسراس» نیز از این سایت بیرون کشیده شد. فسیل فک زیرین «آنتلوب» و استخوان پسِ سری «هیپاریون» (اسب‌های باستانی) هم در این سایت به‌دست آمد. همچنین قطعه‌های بزرگ مربوط به اندام‌های حرکتی به وفور در این سایت وجود دارد. در سایت آهق مراغه، تعداد بالای قطعات لگن حیوانات مختلف و اندام‌های حرکتی شامل لگن‌های مربوط به گوزن‌ها و زرافه‌ها نیز مشاهده می‌شود. اخیرا فسیل اندام‌های حرکتی گاوسانان و زرافه‌ها به‌صورت سالم از این سایت بیرون آمد و یک مهره انتهایی مربوط به «تراقوس‌ها» نیز استخراج شد. سایت «آهق» در بخش زیرین سازند مراغه قرار دارد و شناسایی این سایت و استخراج فسیل‌های آن برای تعیین جغرافیایی دیرینه و تعیین سن از اهمیت خاصی برخوردار است.