جشنواره‌ای برای همه سلیقه‌ها

ناصر احدی-روزنامه‌نگار

در سینمای امروز ایران که فیلم‌های کمدی حرف اول و آخر را در گیشه می‌زنند و هیچ ژانری در فروش به گرد پای آنها هم نمی‌رسد، شاید اینطور به‌نظر برسد فیلم کوتاه که منفعت اقتصادی ندارد، در معادلات و مناسبات سینمایی تعیین‌کننده نیست؛ اما واقعیت چیز دیگری است. محمد خزاعی از زمانی که به‌عنوان رئیس سازمان سینمایی منصوب شده، تأکید ویژه‌ای بر استفاده از ظرفیت‌های فیلم کوتاه و فیلم‌کوتاه‌سازان و نقش انجمن سینمای جوانان ایران در دگرگونی اتمسفر سینمای ایران داشته است.
با نگاهی به حضور پررنگ فیلم‌اولی‌ها در جشنواره فیلم فجر 2 سال اخیر می‌توان گفت تغییر نسل فیلم‌سازان و ورود کارگردانان جوان و تازه‌نفس به سینمای ایران مهم‌ترین خواسته‌ای است که رئیس سازمان سینمایی از انجمن سینمای جوان و حوزه فیلم کوتاه دارد. با چنین نگرشی بهتر می‌توان به اهمیت جشنواره فیلم کوتاه تهران پی برد که پنجشنبه گذشته چهلمین دوره آن در پردیس سینمایی ملت آغاز به‌کار کرد. برخلاف دوره گذشته، در این دوره موضع‌گیری و اعتراضی بابت شرکت در جشنواره نشد.‌

تربیت فیلم‌ساز
همچون دوره گذشته این جشنواره که به دبیری مهدی آذرپندار برگزار شد، در این دوره نیز سیاست جشنواره توجه به تنوع و تکثر ژانری فیلم‌های کوتاه است. توجه به تنوع ژانری در انتخاب آثار، 5برنامه نمایش فیلم‌های کوتاه ژانر که حاصل اردوهای فیلم‌سازی در بوشهر، همدان، اردبیل، مشهد و کاشان است و همچنین 5نشست گفت‌وگو درباره این فیلم‌ها با حضور حسن حسینی‌، نویسنده و منتقدی که به‌کار روی مفهوم ژانر در سینمای ایران شهره است‌ و کارگردانانی همچون رسول صدرعاملی، کمال تبریزی، همایون اسعدیان و امیرشهاب رضویان از عزم جزم دست‌اندرکاران جشنواره و انجمن سینمای جوان برای تنوع بخشیدن به تولیدات فیلم کوتاه و تربیت فیلم‌سازانی خبر می‌دهد که در حیطه فیلم‌های غیرکمدی صرفا به‌دنبال ساخت درام‌های اجتماعی نباشند و توانایی کار در سایر ژانرها را داشته باشند. ‌

تجربه‌گری یا نیاز بازار؟
در جایی از کتاب «هنر فیلم کوتاه داستانی» نوشته ریچارد راسکین که اتفاقا انجمن سینمای جوان منتشرش کرده، آمده: «خالقان فیلم کوتاه همچون شاعران هستند. نگاه آنها به بازارهای تجاری بزرگ نیست. آنها باید فیلم‌هایشان را همانگونه بسازند که یک شاعر باید شعرش را بنویسد...».
اگر با این تعبیر از فیلم کوتاه موافق باشیم، در این صورت باید آزادی عمل بیشتری برای فیلم‌کوتاه‌سازان قائل بود و نباید آنها را به فیلم‌سازی در ژانرها و قالب‌های خاصی محدود کرد.
 فیلم کوتاه، از یک سو، عرصه‌ای برای بروز خلاقیت بدون نگرانی از بایدها و نبایدهای سینمای تجاری است، عرصه آزمایش و تجربه‌گری و سوق‌دادن آن به سمت‌وسویی خاص با روح آزاد و ماجراجو و تجربه‌گرای این فرم چندان همخوانی ندارد.
از سوی دیگر، امروز اغلب ما در طول روز مصرف‌کننده محتواهای کوتاه تصویری هستیم؛ تبلیغات، گزارش، خبر، سرگرمی و حتی خاطره و نوستالژی در قالب فیلم کوتاه عرضه می‌شود و با توجه به این نکته، خط‌مشی‌جشنواره فیلم کوتاه تهران در ترویج تنوع ژانری قابل توجیه به‌نظر می‌رسد‌.

استقبال از جشنواره  چهلم
درباره استقبال از چهلمین جشنواره فیلم کوتاه، روابط‌عمومی جشنواره گزارش داده: «در نخستین روز از جشنواره چهلم ‌ میزان استقبال از فیلم‌ها به حدی بود که برخی از اعضای قدیمی انجمن سینمای جوانان ایران را به یاد روزهای شیرین و صمیمانه جشنواره تهران در سال‌های دور انداخت و این نکته را تداعی کرد که جشنواره بعد از سال‌های درگیری با کرونا و حوادث سال گذشته دوباره به روزهای اوج و گرم خود بازگشته است.» حتی اگر گزارش روابط‌عمومی جشنواره را نپذیریم، واقعیت این است که اگر سری به پردیس ملت بزنید می‎بینید که از  جشنواره چهلم نسبت به سال گذشته بیشتر استقبال شده و حال‌وهوای پرشورتری دارد.