نام برخی از شاعران چنان بر تن پایتخت حک شده که حالا حالاها از یاد نمی‌روند
به‌نام شعر، به یاد شاعر
نیلوفر ذوالفقاری
پاییز شاعرانه‌ترین فصل سال است، عصرهای پاییز جان می‌دهد برای اینکه کتاب شعری در دست بگیریم و روحمان را در آسمان خیال‌های شاعرانه به پرواز دربیاوریم. برای یک گردش پاییزی متفاوت هم، سر زدن به خانه‌موزه‌هایی که روزگاری محل زندگی و کار شاعران نام‌آشنا بوده‌اند، انتخاب متفاوت و جذابی به‌نظر می‌رسد. راه‌های زیادی برای زنده نگه‌داشتن نام و یاد شاعران وجود دارد، از زمزمه شعرهایشان‌گرفته تا قدم‌زدن در خیابان‌هایی که به‌نام آنها آراسته شده است. این روزها هم که شهر پر شده از نام و تصویر و شعر شاعران؛ از گورستان ظهیرالدوله گرفته تا خیابانی در شرقی‌ترین محله تهران، نام شاعران در پایتخت ما ماندگار شده، همانطور که در یادها و قلب‌هایمان.
خانه ابدی چکامه‌سرایان اینجاست
نامشان را که روزی تنها روی جلد کتاب‌ها و مجموعه شعرها بود، حالا روی سنگ‌های سرد گورستان ظهیرالدوله می‌خوانیم. با هر نام، شعری آشنا را زیر لب زمزمه می‌کنیم. گورستان ظهیرالدوله حالا آرامگاه ابدی چهره‌های سرشناسی است که نامشان در تاریخ فرهنگ و ادب این کشور ماندگار شده، از ملک‌الشعرای بهار و رهی معیری گرفته تا ایرج میرزا و فروغ فرخزاد. خانه ابدی بسیاری از این چهره‌های سرشناس، زیر سایه درختان بلندقامت یک باغ قدیمی در محله دربند واقع شده است.
خلوت ظهیرالدوله
این آرامگاه تاریخی را شبیه به آرامگاه پرلاشز فرانسه می‌دانند. اینکه نام ظهیرالدوله چطور بر پیشانی اینجا نشسته هم ماجرای خود را دارد. علی‌خان قاجار دولو (علی‌خان ظهیرالدوله)، داماد و وزیر تشریفات دربار ناصرالدین‌شاه و مؤسس انجمن اخوت و از پیروان خانقاه نعمت‌اللهی صفی‌علی شاه بود. او را پایه‌گذار نمایش و ارکستر ملی ایران هم می‌دانند. او پس از مرگ در خلوت و در قبرستانی مجاور باغ شخصی خود به خاک سپرده شد. علی‌خان ظهیرالدوله جایگاه و احترام زیادی بین مردم داشت. به همین دلیل خیلی از مقامات آن دوره، علما و هنرمندان به وصیت خود یا خواسته توسط بازماندگان در مقبره ظهیرالدوله به خاک سپرده شدند. خانواده ظهیرالدوله هم با این درخواست‌ها موافقت کردند. از آن به بعد این باغ به آرامگاه خیلی از مشاهیر ایران تبدیل شد و نامش را هم گذاشتند آرامستان ظهیرالدوله.
جمع شعرا اینجا جمع است
البته که زنده‌نگه‌داشتن یاد و نام شاعران راه‌های مختلفی دارد، اما اینکه هر روز موقع رد‌شدن از یک خیابان، چشم‌مان به تابلوهای آبی‌رنگ با نام شاعران بخورد و موقع نوشتن نشانی پستی نام شاعران را به‌عنوان نام کوچه و خیابان بنویسیم، یادآوری زیبایی از تلاش شاعران برای زنده نگه‌داشتن شعر و ادبیات فارسی است. جایی در پایتخت میلیونی کشورمان، در منطقه31، حدفاصل بزرگراه شهید باقری و مسیل جاجرود، خیابانی هست که به‌نام شاعران آراسته شده است. فرخی یزدی، صائب تبریزی، حافظ، غزالی، باباطاهر، سنایی، سعدی، مولوی، فردوسی، خاقانی، بهار و بوعلی، نامشان یکی پس از دیگری در امتداد خیابانی دیده می‌شود که بیش از نیم‌قرن پیش در محدوده شرق تهران شکل‌گرفته و این نام‌ها بر کوچه و خیابان‌هایش نقش بسته است و چشم‌نوازی می‌کند. شناسنامه خیابان شاعران در دو سمت هر معبر دیده می‌شود که برخی در گذر زمان رنگ باخته و تعدادی هم انگار نقش و نگار تازه به‌خود گرفته‌اند. خیابان فرخی را از سمت جنوب به‌سوی شمال تا انتها بروید؛ جز 5-4معبر، بقیه به‌نام شاعران ثبت شده‌اند و اگر بزرگراه شهید‌باقری سال‌ها پیش از دل این معابر نمی‌گذشت، هنوز دسترسی‌شان به هم برقرار بود و در راستای یکدیگر قرار داشتند. خیابان‌هایی که از شرق بزرگراه شهید باقری تا مسیل جاجرود امتداد یافته و با وجه تسمیه یکسان، اگر این تکه از پایتخت را «محله شاعران» بنامیم خالی از لطف نیست. جز این خیابان که به دورهمی نام‌های شاعران تبدیل شده، بسیاری از کوچه‌ها و خیابان‌های دیگر در پایتخت هم به‌نام شاعران آراسته شده است.
