برنامه‌‌ریزی برای پیشگیری از مهاجرت زلزله‌زدگان

 علیرضا قاسمی| جامعه شناس:

مهاجرت از پیامدهای حوادث مختلف طبیعی و انسانی زلزله است که ابعاد وسیعی دارد. زلزله می‌تواند بر جوانب مختلف اقتصادی و اجتماعی آسیبدیدگان تاثیر گذارد. زلزلهای که در شهرهای غربی و مرزی استان روی داد ابعاد بزرگی داشت. مدت زمان زیادی هم از وقوع زلزله گذشته و امکانات کافی برای آسیبدیدگان فراهم نشده است. آنان ناچار برای ادامه زندگی، امرار معاش و احتمال وقوع زلزلههای مجدد به کرمانشاه آمده‌اند که نزدیکترین شهر به آنان است و ممکن است برای آنان امکانات بیشتری مهیا کند. شهرهای نزدیکتر، قصر شیرین و اسلام آباد مثل زیستگاه خودشان است و امکانات زیادی ندارند که نیاز مهاجران را فراهم کنند. کرمانشاه، مرکز استان است و جمعیت بیشتری دارد و احتمال همراهی مردم و مسئولان بیشتر است. به این خاطر زلزله‌زدگان، کرمانشاه را انتخاب کرده اند. 

     اگر به شهر کرمانشاه با این میزان بیکاری، چند هزار نفر هم اضافه کنیم، این جمعیت به گروه بیکاران شهر اضافه می‌شود. شهر کرمانشاه هم مشکل بیکاری و هم حاشیه نشینی دارد و مهاجرت این گروه مشکلی به مشکلات شهر اضافه خواهد کرد. از نگاهی دیگر اکثر مهاجران به دلیل تعلق خاطری که به زادگاه خود دارند، سعی میکنند بمانند. اما اگر امیدی در زادگاه خود نداشته باشند به جای دیگری میروند. مهاجرت وقتی اتفاق می‌افتد که ساکنان از امکانات منطقه خود بهره‌مند نشوند. 
در این نوع مهاجرت پیام‌هایی نهفته است: برای زلزلهزدگان زمینه رسیدگی و ایجاد امکانات، تسهیلات اولیه و ابتدایی فراهم نشده است و ناچار مهاجرت میکنند. روشن است این روند، دست کمی از بحران زلزله ندارد و خود یک زلزله است. یعنی شرایط مهاجرانی که به اینجا می‌آیند با شرایط زادگاهشان، سرپل ذهاب زیاد فرق ندارد. مشکل مهم این جا، این است که در ایران و در استانهای دیگر که زلزله آمده است، زلزله‌زدگان چنین پیامدهای دشوار و ادامهداری را تحمل نکرده‌اند.

برنامه‌‌ریزی جدی برای جلوگیری از مهاجرت زلزله زدگان باید در اولویت کارهای مسئولان و برنامه‌ریزان قرار بگیرد. نباید این مشکل آن قدر ادامه پیدا کند که مشکلات حادتری ایجاد شود تا مردم مجبور به ترک زادگاهشان شوند. نباید هر مدیر بدون دانش مدیریتی در این مناطق حضور یابد. باید با برنامه‌‌ریزی و مدیریت مدون برای رفع مشکلات اولیه زلزله‌زدگان صورت گیرد و بعد به دنبال امور دیگر رفت.

از سوی دیگر غافل شدن از جمعیتی که امکان مهاجرت در میان آنان هست نگران‌کننده است. چرا که در شهر کرمانشاه هم بسیاری از نظر معیشت و بیکاری وضعی شبیه زلزله‌زدگان دارند و این مشکلات را نمیشود به دست زمان سپرد. یک برنامه فوری و انسانی و اخلاقی می‌طلبد که برای همه این موارد اجرای عملی در نظر گرفته شود. باید از همه نهادها کمک گرفته شود. با وجود این آسیب دیدگان، جامعه مستعد مشکلات مختلفی خواهدشد. برای امیدوار کردن مردم باید کاری کرد. چراکه این مسائل بهانه‌ای خواهد شد که جامعه آمادگی اعتراضی جمعی برای این مشکل خاص پیدا کنند.