گزارش
هواداری آتشین برای هویتیابی
بررسی دلایل ابراز احساسات نوجوانان به رونالدو
رابعه تیموری- روزنامه‌نگار
بخش اعظم جمعیتی که اطراف فرودگاه امام خمینی (ره) ساعت‌ها به انتظار ستاره پرتغالی نشستند و با شوق و ذوق او را تا هتل اسپیناس همراهی کردند، نوجوانان و جوانان بودند. در میان این جمعیت عظیم، بزرگسالان و پدر و مادرهای بسیاری هم هواداران خردسال رونالدو را همراهی کردند تا وظیفه خود برای شاد کردن فرزندانشان را تمام و کمال به سرانجام برسانند. فارغ از نظرات مختلفی که درباره ابراز علاقه غلیظ و آتشین هواداران نوجوان ایرانی مطرح شده، دلیل و ریشه این شیوه ابراز علاقه و هواداری یک چهره ورزشی جای اما و اگر دارد. حسین شکیب‌راد، معتقد است؛ تغییر معیارهای هویتیابی نوجوانان سبب این ابراز احساسات اغراق‌شده می‌شود. در گزارش زیر این کارشناس و پژوهشگر حوزه نوجوان به دلایل و چرایی این موضوع پرداخته است. حسین شکیب‌راد به تفاوت شیوه هویتیابی نسل امروز با نسل گذشته اشاره می‌کند و می‌گوید: «نسل گذشته هویت خود را از مهارت‌ها، فعالیت‌ها و مشاغل خود به‌دست می‌آوردند. مثلا ما می‌بینیم که بسیاری از فامیلی‌ها و نام‌های خانوادگی به شغل فرد اشاره می‌کند. مثل کسی که فامیلی‌اش جورابچی، چایچی و... است که نشان می‌دهد او هویت خود را از کسبش گرفته است. این موضوع سبب شده بود نوجوانان هم علاقه‌مند باشند تابستان‌ها و در ایام فراغت خود به یادگیری حرفه‌ای بپردازند و خودشان را به‌عنوان شخصی دارای مهارت به دیگران بشناسانند.» این پژوهشگر حوزه کودک و نوجوان ادامه می‌دهد: «اما نوجوان نسل جدید هویتش را از نوع مصرفش می‌گیرد. مثلا نوجوان در کنار پروفایلش می‌نویسد:من طرفدار موسیقی کره‌ای هستم یا من پرسپولیسی هستم یا من از گوشی اپل استفاده می‌کنم. یعنی مصرف خود را هویت خود می‌داند. این ویژگی در نسل جدید بسیار پررنگ است و طرفداری از یک فرد یا یک محصول، یک فیلم یا یک موسیقی برای آنها هویت ایجاد می‌کند.» او هواداری آتشین نوجوانان از شماره 7باشگاه النصر را هم ناشی از این نیاز به کسب هویت عنوان می‌کند و می‌افزاید: «در این فضا و اتمسفر شخصیت‌های محبوب جهانی و ملی اهمیت زیادی پیدا می‌کنند و نوجوان برای اینکه هویت پیدا کند خود را به افرادی مانند رونالدو متصل می‌کند.»
علایق بدون مرز
شکیب‌راد تغییر مفهوم مرز در پندارهای نوجوانان را از ویژگی‌های این نسل ذکر می‌کند و می‌گوید: «نوجوان امروز خودش را به مرزهای جغرافیایی و سیاسی محدود نمی‌کند. او در فضای مجازی برای خود دوستان خارجی دارد که با هم تعامل برقرار می‌کنند.» رواج داشتن هواداری از نسل‌های گذشته تا امروز، موضوعی است که این پژوهشگر حوزه نوجوان در ادامه صحبتش به آن اشاره می‌کند. او می‌گوید: «هواداری از چهره‌های ورزشی خارجی در نسل‌های پیش هم وجود داشته، اما تفاوت هوادار نوجوان امروزی با نسل گذشته این است که این نسل با یک بازیکن خارجی احساس فاصله نمی‌کند و بین خود و یک چهره خارجی مرزی نمی‌بیند. به همین دلیل اصلا در چهارچوب‌های او نمی‌گنجد که بگوییم فرد باید به انسان‌های فرهیخته‌تری علاقه داشته باشد یا بگوییم علاقه باید محدودیت داشته باشد و نباید تو فردی را بی‌حد و مرز دوست داشته باشی.»
غفلت‌های تأثیرگذار درحوزه فرهنگ
شکیب‌راد کم‌کاری‌ها و غفلت‌های حوزه فرهنگ را در رشد این ویژگی‌های نوجوانان بی‌تأثیر نمی‌داند و می‌گوید:«ما در جهاد تبیین به خوبی کار نکرده‌ایم. یعنی نتوانسته‌ایم فضایی را به‌وجود آوریم که مقهوریت نوجوان در برابر جذابیت کاراکترهای خارجی کاهش پیدا کند. نوعی عدم‌خودباوری هم در این نسل وجود دارد که حتی اگر به یک فرد ایرانی هم علاقه‌مند می‌شود، به فرد ایرانی‌ای علاقه پیدا می‌کند که خارج از کشور زندگی می‌کند و با او متفاوت است.» این پژوهشگر خانواده معتقد است خانواده‌ها باید در مقابل این رفتارهای نوجوانان برخوردهای سنجیده‌ای داشته باشند. او توضیح می‌دهد: «خانواده‌ها نباید به این احساسات پروبال دهند و به رسمیت شناختن بسیاری از این احساسات باعث می‌شود ما دچار تنش شویم.» او گفت‌وگو را محور تعامل خانواده و فرزندان عنوان می‌کند و می‌گوید:«بایدگفت‌وگو در فضایی هم‌سطح و دوستانه صورت بگیرد و در عین به رسمیت شناختن شخصیت نوجوان، نگاه از بالا به پایین به او نداشته باشیم. »
الگوی صحیح ارائه دهیم
شکیب‌راد توجه به جهاد تبیین را برای بهبود رفتار نوجوانان ضروری می‌داند و می‌گوید: «رسانه ما نباید فقط به طرد الگوهای رفتاری غلط بپردازد و باید با ارائه الگوی جذابی که ملاک و معیارهای ارزشمندتری از الگوهای خارجی دارد، به نوجوانان کمک کنیم. در ارائه این الگوها نباید از یاد ببریم که نوجوان به‌دنبال خاص و ویژه بودن است و ما باید به او کمک کنیم فردیت خود را حفظ کند و برای دیده‌شدن به جای اینکه به مصرف روی بیاورد، خودش تولیدکننده باشد.»
در همینه زمینه :
سرمقاله
ترانه شهر
آن سوی مرز