گزارش
هر 100ایرانی یک نفر دچار اتیسم
مدارس و خانواده ها در شناسایی کودکان دچار اختلال اُتیسم ناتوان هستند
پروانه بندپی-روزنامه‌نگار
بسیاری از خانواده‌ها حتی یک‌بار هم اسم «اختلال اُتیسم» به گوش‌شان نخورده و خیلی‌ها هم که درباره آن شنیده‌اند، نمی‌دانند علائم آن چیست و آیا کودک‌شان دچار این اختلال هست یا نه؟ واقعیت این است که این اختلال که شامل ۳طیف خفیف، متوسط و شدید می‌شود، در دنیا و ازجمله ایران در حال افزایش است و لازم است جامعه بیشتر درباره آن بداند تا اگر کودکی دارای نشانه‌های اتیسم بود، زودتر شناسایی و درمان شود.شناسایی اتیسم «سن طلایی» دارد و اگر از آن زمان بگذرد و شناسایی نشود، ممکن است فرد در بزرگسالی دچار مشکلات بیشتری شود و حتی اختلالش به سطح‌های بالاتر برسد؛ مثلا از سطح خفیف وارد سطح شدید شود. پس مهم است که بموقع شناسایی و کنترل شود.
اُتیسم چه تعداد از آدم‌ها را درگیر می‌کند؟
اتیسم در جهان و به‌تبع آن در ایران در حال افزایش است. آمار اختلال اتیسم در جهان، یک به ۶۰ و در ایران یک به ۱۰۰ است؛ یعنی از هر ۱۰۰نفر در کشور ما یک نفر - کودک یا بزرگسال - به این اختلال دچار است. این آمار را سیدمحمدعلی میری، مدیر بخش مطالبه‌گری انجمن اتیسم ایران به همشهری داده و می‌گوید: «براساس آمار سازمان ثبت احوال کشور، طی ۲سال گذشته ۲میلیون‌و۲۲۰ نفر متولد شده‌اند که اگر نسبت یک به ۱۰۰ را درنظر بگیریم، یعنی سالانه حدود ۱۰هزار نفر با اختلال اتیسم به جمعیت کشور اضافه می‌شود. البته این عدد با توجه به آمار موالید در سال‌های آینده، ممکن است کمتر یا بیشتر شود.»
اُتیسم علت ژنتیک دارد؟
میری می‌گوید: «دلایل بروز اختلال اتیسم هنوز ناشناخته است، اما هم عوامل ژنتیک در ایجاد آن مؤثر است و هم عوامل محیطی. آلودگی هوا، پارازیت‌ها، مصرف سرب و جیوه موجود در غذا، استرس مادر در دوران بارداری و ارث عوامل اثرگذار در بروز این اختلال هستند.»
اُتیسم ممکن است تا بزرگسالی عیان نشود؟
آیا ممکن است تا بزرگسالی متوجه این اختلال در خود یا اعضای خانواده نشویم؟ میری در پاسخ به این سؤال توضیح می‌دهد: «بله، موارد زیادی داریم که افراد در بزرگسالی با انجمن اتیسم تماس می‌گیرند و علائم خود را بیان می‌کنند و ما آنها را به روانپزشک ارجاع می‌دهیم و درنهایت متوجه می‌شویم که دارای اختلال اتیسم هستند.» مدیر بخش مطالبه‌گری انجمن اتیسم ایران می‌گوید: «البته مواردی که فرد در بزرگسالی متوجه اختلال خود می‌شود، عموما در طیف خفیف قرار می‌گیرد. طیف متوسط و شدید در همان ۳سال اول زندگی قابلیت تشخیص دارند.» از این روانشناس کودک می‌پرسیم ممکن است فرد بزرگسالی به اتیسم مبتلا باشد و خودش متوجه بیماری‌اش نشود؟ وی پاسخ می‌دهد: «ممکن است تعدادی از نشانه‌ها را هر کدام از افراد داشته باشند، اما فرد دارای اختلال باید یک‌سری ویژگی‌ها داشته باشد؛ مثلا بازه زمانی بروز علائم باید درنظر گرفته شود. همچنین باید بررسی شود که نشانه‌ها به‌خاطر مصرف دارو یا بر اثر تروما یا آسیب نبوده نباشد. نکته دیگر اینکه این نشانه‌ها باید حداقل بر 2حوزه از حوزه‌های زندگی فرد - کودک یا بزرگسال - اثرات منفی بگذارد تا بتوانیم بگوییم فرد دچار اختلال اتیسم است.»
چرا اُتیسم همراه با برچسب‌های اجتماعی است؟
از آنجا که اختلال اتیسم هنوز در کشور ما ناشناخته است، مدارس و خانواده‌ها کودک دچار اختلال اتیسم را تشخیص نمی‌دهند و برای همین، برچسب‌های مختلفی مثل کم‌هوشی، بی‌دست‌وپایی، دست‌وپاچلفتی، بیش‌فعالی، بداخلاقی، ضعف در معاشرت ویا برچسب‌های دیگر به آنها می‌زنند.دکتر مرتضی پودینه، متخصص اختلال اتیسم از آمریکا و متخصص کاردرمانی و گفتاردرمانی در این زمینه به همشهری می‌گوید: «دلیل این برچسب زدن‌ها این است که اختلال اتیسم فرد در کودکی تشخیص داده نمی‌شود و اگر در کودکی شناسایی نشود، فرد را در بزرگسالی دچار مشکلات بیشتری خواهد کرد.» او ادامه می‌دهد: «کودک اتیسم در مقایسه با کودک معمولی هم‌سن خودش خیلی پایین‌تر است، یک‌سری مهارت‌های اولیه ذهنی و شناختی را ندارد؛ مثلا غذا خوردن و لباس پوشیدن مستقل را اصلا بلد نیست، هوش کمتری دارد. البته تعداد زیادی از اینها می‌توانند وارد دانشگاه شوند و تحصیلات عالیه داشته باشند، ازدواج کنند و درآمد خوب داشته باشند، اما اکثر اینها از نظر عملکرد هوشی در گروه کم‌توان قرار می‌گیرند.»
اُتیسم چیست؟
اتیسم (Autism)، یک اختلال عصبی - رشدی است که طی آن بخش‌های مختلف مغز در همکاری با یکدیگر دچار مشکل می‌شوند. این اختلال در ۳ سال اول زندگی بروز می‌کند و تا پایان عمر با فرد همراه است؛ درواقع قابل کنترل است، اما قابل درمان نیست.
