جست‌وجوی‌های تاریخی در بازی‌های رایانه‌ای

مژگان مهرابی-روزنامه‌نگار

سال‌ها پیش البته نه گذشته خیلی دور، تا همین دو، سه‌دهه پیش بچه‌ها فراغت خود را با بازی در کوچه و خیابان یا وقت‌گذرانی با همسالانشان سپری می‌کردند؛ از فوتبال و قایم باشک تا گرگم به هوا و دوچرخه سواری. خوش بودند و سرنشاط؛ نه مشکل اضافه وزن داشتند و نه افسردگی. با روی‌کارآمدن بازی‌های رایانه‌ای آن هم از نوع غیروطنی، روزبه‌روز از میزان علاقه‌شان به بازی در بیرون از خانه کاسته شد و در عوض زمان بیش‌تری به نشستن پای رایانه و گوشی اختصاص داده شد. حالا کار به جایی رسیده که بازی‌های رایانه‌ای جزو لاینفک زندگی نوجوانان شده است. هر پسر یا دختری را می‌بینی خود را با گوشی تلفن همراه سرگرم کرده و علاوه بر گشت زدن در فضای مجازی، فراغت خود را با انجام بازی‌های رایانه‌ای پر می‌کند؛ انواع بازی‌های اکشن و هیجانی که انجامش آن‌ها را به وجد می‌آورد؛ بی‌آنکه بدانند چه صدمه‌ای به جسم و روان آن‌ها می‌زند. «مریم داوردان» دبیر بخش بازی‌های رایانه‌ای کدومو( سرویس ارائه دهنده محتوای چند رسانه‌ای مثل انیمیشن، فیلم، بازی و...  برای کودکان وخانواده) نکات ارزنده‌ای  در این‌باره می‌گوید.

بچه‌ها به‌خصوص نوجوانان علاقه زیادی به بازی‌های رایانه‌ای دارند؛ اغلب بازی‌های خارجی هم خشن و اکشن است. سرگرم‌شدن با آن‌ها در مدت طولانی می‌تواند صدمه‌های جبران‌ناپذیری به سلامت جسم و روان نوجوان بزند. برای جلوگیری از ترویج فرهنگ غربی آیا کارشناسان وطنی اقدامی برای ساخت بازی‌های رایانه‌ای ایرانی انجام داده‌اند؟
بله! بازی‌های رایانه‌ای ایرانی زیادی تولید شده که جای بسی خوشحالی است. بازی‌های ایرانی علاوه بر سرگرم کردن، اطلاعات تاریخی پرباری در اختیار نوجوانان می‌گذارند. در واقع پسر یا دختر نوجوان ما بعد از گذراندن مراحل بازی، با اتفاقات جالبی روبه‌رو خواهد شد. به‌طور مثال بازی «6هزار و410روز بدون آینه» مربوط به دوران اسارت شهید حسین لشکری است. بازیکن هنگام بازی، ترس و امید را تجربه می‌کند و با شهید لشکری همراه می‌شود.

بین بازی‌های رایانه‌ای ایرانی ،نوجوان بیش‌تر به جنبه‌ی مفهومی آن توجه می‌کند یا گرافیک و کیفیت بازی؟  
بچه‌ها به گرافیک و کیفیت بازی خیلی اهمیت می‌دهند. اگر بخواهم منصفانه بگویم بازی‌های ایرانی در مقابل بازی‌های رایانه‌ای خارجی، گرافیک کم کیفیت‌تری دارد. اما به‌نظر من اگر بازی از جذابیت کافی برخوردار باشد، کیفیت آن خیلی به چشم نمی‌آید. به‌طور مثال بازی رایانه‌ای
« شریف بابا»، درباره‌ی پیرمردی است که می‌خواهد در مزرعه‌اش محصول بکارد. بچه‌ها باید به او کمک کنند تا بهترین محصول کشت شود. یا بازی «جالب شو» که با وجود گرافیک ساده تا به حال 600هزار بار دانلود شده است.

آیا برای ترویج فرهنگ دینی و معرفی سیره‌ی اهل‌بیت(ع) هم بازی رایانه‌ای تولید شده است؟ پلتفرمی که مربوط به‌ماه محرم باشد؟  
بله، چند بازی به اسم سفیر عشق، قیام مختار، پیربابا، کودکان اربعین، بهشت کوچک من و حضرت رقیه(س) طراحی و تولید شده است. سفیر عشق درباره‌ی مهران، یکی از یاران باوفای امام حسن مجتبی(ع) است. قیام مختار هم از نامش پیداست که درباره‌ی مبارزات مختار به قصد خونخواهی امام‌حسین(ع) است. اما بازی پیربابا، بازی‌ای است که در کنار سرگرم کردن نوجوان، آداب موکب‌داری را آموزش می‌دهد. علاوه بر آن بچه‌ها با غذاهای نذری شهرهای مختلف آشنا می‌شوند.
 حُسن دیگر این بازی، تکه کلامی است که بین افراد رد و بدل می‌شود. بازی دیگری که با محوریت‌ماه محرم طراحی شده، بازی «کودکان اربعین» است. در این بازی بچه‌ها آداب سفر به کربلا را یاد می‌گیرند. بازی «بهشت کوچک من» درباره‌ی آراسته کردن حسینیه‌هاست. بازیکن به سلیقه خود حسینیه را سیاهپوش می‌کند.

برای طراحی بازی‌های رایانه‌ای مذهبی آیا از کارشناسان مذهبی کمک گرفته می‌شود؟
طراحی بازی، کار انفرادی نیست و یک گروه، برای درست‌کردن آن زحمت می‌کشند. این کار نیاز به حمایت نهادهای فرهنگی دارد. نوجوان ما نیاز به خوراک فرهنگی دارد و باید آن را برای این رده‌ی سنی فراهم کرد. البته ساخت بازی چون اعتبار زیادی می‌خواهد، باید نهادهای فرهنگی و دولتی پای کار بیایند. به‌طور مثل برای ساخت یک بازی رایانه‌ای هزینه‌ای بالغ بر دو میلیارد تومان نیاز است.

چرا بچه‌ها علاقه زیادی به بازی رایانه‌ای دارند؟ آیا ساخت فیلم یا نوشتن کتاب نمی‌تواند فراغت آن‌ها را پرکند؟
کتاب و فیلم ساختار خودشان را دارند. نوجوان، کتاب می‌خواند و فیلم می‌بیند؛ اما نمی‌تواند خود را به‌جای قهرمان فیلم یا کتاب بگذارد. اما در بازی، این اتفاق می‌افتد. نوجوان در نقش قهرمان، مبارزه کرده و مراحل را یکی یکی پشت سر می‌گذارد. در مورد بازی‌های ایرانی موضوع جالبی که پیش آمده این است‌که چون بچه‌ها فیلم مختارنامه را تماشا کرده بودند، خیلی خوب بازی را انجام دادند.

چرا بچه‌ها ‌ ترجیح می‌دهند بازی خارجی کنند؟
در مورد بازی خارجی عواملی هست که دست به‌دست هم می‌دهندتا نوجوانان را جذب کنند. بچه‌ها رقابت می‌کنند، آن‌هایی که کاوشگر هستند بازی‌های‌ اوپن ورد (فضای بازی‌ای که شخصیت اصلی می‌تواند آزادانه در آن حرکت کند)را انتخاب می‌کنند. کاوشگرهای خارجی برای ساخت بازی چهار مورد را مدنظر دارند. آن‌ها به‌گونه‌ای بازی را طراحی می‌کنند که نوجوان وابسته شود. بازی رایانه‌ای در واقع مثل دوپامین (هورمون و عامل لذت و نشاط در انسان)عمل می‌کند. نوجوان روزبه‌روز بیش‌تر وقت می‌گذارد تا بتواند مراحل را دنبال کند. موضوع دیگر این‌که طراحی بازی‌های رایانه‌ای خارجی به‌گونه‌ای است که مراحل اول آسان است و جذب کننده. بازیکن تمایل پیدا می‌کند بیش‌تر ادامه دهد. هر چه پیش می‌رود مرحله، سخت‌تر می‌شود. گاهی اوقات برای ادامه‌ی بازی باید پول پرداخت شود. درصورتی که این موارد در بازی‌های ایرانی دیده نمی‌شود. نوجوان در بازی‌های رایانه‌ای ایرانی هویت تاریخی را یاد می‌گیرد و به اطلاعاتش اضافه می‌شود.

سفیر عشق

بازی «سفیر عشق» یک بازی اکشن شمشیری است که داستان زندگی مهران، یکی از وفادارترین یاران امام‌حسن(ع) را روایت می‌کند. بعد از صلح امام‌حسن(ع) با معاویه، مهران دل شکسته از خیانت بعضی یاران امام حسن(ع) به ری، شهر آبا و اجدادی خود برمی‌گردد. اما در آن‌جا اتفاق‌هایی برای او رخ می‌دهد که باعث می‌شود او از ایران به کوفه هجرت کند. در بازی سفیر عشق، مخاطب همراه با مهران، حوادث تلخ و شیرینی را تجربه می‌کند.

فصل قیام

ماجرای مختار ثقفی از زندان ابن‌زیاد تا سفر به مکه را روایت می‌کند. «فصل قیام» یکی از جدی‌ترین بازی‌های مذهبی،تاریخی کشورمان است که داستان آن با مشورت و نظر کارشناسان مذهبی طراحی شده است. بازیکن فصل قیام، مبارزه را از سال 61هجری شروع می‌کند. او وقایع تاریخی را از ارتباط با مختار و مهران تا دشمنی بنی‌امیه و آل‌زبیر دنبال می‌کند. بازیکن در این بازی از سلاح‌های متنوعی مثل شمشیر، خنجر، سپر  وکمان استفاده می کند هم‌چنین تکنیک‌های رزم مثل اسب سواری و حل معما را انجام می‌دهد تا دشمن را شکست دهد.

اشتیاق نوجوانان به بازی‌های اکشن

بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در گزارشی، شاخص‌ترین اطلاعات مصرف بازی رایانه‌ای را تحلیل و منتشر کرده است. براساس اطلاعات این گزارش، 34میلیون گیمر در ایران فعال هستند که 58درصد آن‌ها به شکل آنلاین بازی می‌کنند. طبق بررسی‌های صورت‌گرفته، نوجوانان بین 12تا 17سال بیش‌تر تمایل به سبک بازی‌های رایانه‌ای بتل رویال،
ورزشی و اکشن دارند.

ارتش‌های فرازمینی


بازی رایانه‌ای  «ارتش‌های فرازمینی»،  یک بازی مهیج و اکشن برای نوجوانان است که داستان تخیلی دارد و اتفاقات آخر الزمانی را به تصویر می‌کشد. بازی روایتگر جنگ‌های بشریت بر سر انرژی است. در خلاصه‌ی رسمی این بازی رایانه‌ای ایرانی آمده است:  «آن هنگام که زمین ویران شده از جنگ، به ناچار به فراموشی سپرده می‌شود تا سیطره‌ی‌ حیات به مرزهایی فراتر گسترش یافته و منابع انرژی جدید،  تقدیری دیگر را رقم زند.»