حسام‌الدین نراقی، تسهیلگر ریحان‌شهر، از موفقیت طرح ریحان‌شهر می‌گوید؛
فرصتی برای مشارکت اجتماعی افراد دغدغه‌مند
مژگان مهرابی-روزنامه‌نگار
طرح ریحان‌شهر فرصتی است برای افراد دغدغه‌مند تا ایده‌ها و نظرات خود را برای رفاه و آبادانی بیشتر محله‌شان بازگو کنند؛ اتفاقی نیک که اگر درست اجرا شود و به سرانجام برسد می‌توان امیدوار بود تهران در آینده‌ای نه چندان دور به شهری زیبا‌تر و دوست‌داشتنی‌تر تبدیل شود. اینکه اجرای ریحان‌شهر چه چشم‌اندازی دارد و آیا می‌تواند آمال و آرزوهای شهروندان تهرانی را برآورده کند، سؤالی است که حسام‌الدین نراقی، تسهیلگر طرح ریحان‌شهر درباره‌اش توضیح می‌دهد.
از آنجا که مجری طرح ریحان‌شهر اداره کل امور زنان و خانواده شهرداری تهران است، این موضوع استنباط می‌شود که طرح مذکور فقط برای رفاه و آسایش بانوان به اجرا در‌می‌آید. به‌نظر شما در ریحان‌شهر سبک زندگی اسلامی – ایرانی فرهنگسازی شده است؟
اجرای طرح ریحان‌شهر در واقع فرصتی برای کشف استعداد و توانمندی فعالان اجتماعی برای شناساسی مسائل حوزه زنان و خانواده است. دیگر اینکه زمینه مشارکت اجتماعی برای زنان و خانواده شهر را به‌وجود می‌آورد. آنها می‌توانند ایده‌های خوبی راکه در سر می‌پرورانند، در قالب طرح‌های اجتماعی، آموزشی، کارآفرینی و توسعه فرهنگی ارائه دهند. از این‌رو می‌توان گفت چون خود زنان مجری طرح هستند پس نقش مهمی در فرهنگسازی سبک زندگی اسلامی- ایرانی دارند.
برای ایده‌پردازی در طرح ریحان‌شهر آیا فقط افراد خاصی می‌توانند شرکت کنند؟
خیر. علاوه بر بانوان، حتی آقایانی که اهمیت به فضای زندگی شهری می‌دهند و رفاه بانوان و خانواده آنها دغدغه فکری‌شان است هم می‌توانند در زمینه‌های مختلف نظرات خود را ارسال کنند. در کنار شهروندان عادی، افراد صاحب‌نظر و متخصص از سمن‌ها، دانشگاه‌ها، اندیشکده‌ها و کانون‌های محلی، فرهنگی و مذهبی در طرح ریحان‌شهر شرکت کردند. طرح محله محور ریحان‌شهر با توجه به تجربه افراد می‌تواند تغییراتی را در محله‌ها ایجاد کند؛ چرا که این طرح محله‌محور است و افراد با توجه به احساس مسئولیتی که در قبال محل زندگی خود دارند برای بهتر شدن شرایط زیستی همکاری می‌کنند. نکته جالب اینکه اغلب طرح‌های پیشنهاد شده با کمک نظرسنجی از مردم صورت گرفته است.
اجرای هر طرح و ایده‌ای در ابتدای کار با مشکلات و موانعی روبه‌روست. چه دست‌اندازهایی در اجرای اهداف راهبردی ریحان‌شهر وجود دارد؟
قطعا در مسیر ریحان‌شهر موانعی وجود دارد. نخستین موضوعی که می‌توان آن را به‌عنوان دست‌انداز طرح بیان کرد، کمبود دانش و آگاهی فرد پیشنهاد‌دهنده است. اغلب شرکت‌کنندگان دغدغه محله‌شان را داشتند، اما به قدر کافی تجربه لازم برای طراحی و مدیریت پروژه را نداشتند و نتوانستند در نوشتن طرح خیلی موفق باشند. نکته دوم کم‌توجهی به فعالیت تیمی بود. بعضی افراد، طرح خود را به‌صورت انفرادی ارائه می‌دادند. وقتی درباره طرح می‌پرسیدیم، حین صحبت‌هایشان می‌گفتند افراد دیگری هم در این زمینه کار می‌کنند. وقتی یک طرح قرار است در محله اجرا شود چه خوب که اعضای تیم ساکن یک محله باشند. کارگروهی به پخته‌تر شدن طرح کمک می‌کند. چون باعث می‌شود اعضای تیم راهکارهای خوبی برای توانمندسازی، آگاه‌سازی و جلب مشارکت اجتماعی ارائه دهند و دلیل دیگر که نادیده گرفتن آن روند کار را کند می‌کند، مسئله اعتبار مالی است. عدم پیش‌بینی امکانات و تجهیزات و همچنین بودجه، اجرای طرح را تهدید می‌کند.
اداره امور زنان و خانواده شهرداری برای اجرای طرح‌ها بودجه خاصی را درنظر گرفته است؟ آیا هر طرحی ارائه می‌شود باید به آن اعتبار اختصاص داده شود؟
با توجه به فرایند مدیریتی منابع مالی، شهرداری تهران مبلغ مشخصی را در اختیار امور بانوان قرار داده است. از این‌رو نباید انتظار داشت هر طرحی نوشته می‌شود مورد استقبال قرار بگیرد.
به‌عنوان کسی که سال‌ها در زمینه فعالیت‌های اجتماعی تجربه داشته، چه پیشنهادی برای پیشبرد ریحان‌شهر و موفقیت آن دارید؟
کسانی که می‌خواهند کار داوطلبانه کنند و در طرح ریحان‌شهر قدمی بردارند بهتر است در گام اول مشکل محله خود را بشناسند تا بتوانند برای رفع آن بهتر تصمیم بگیرند. از این‌رو با مطالعه شرایط زندگی در محله‌های دیگر و حتی تهران و شهرهای بزرگ و کوچک کشور، تجربه‌های موفق و غیرموفق را ارزیابی کنند و از بین ایده‌های داده شده، بهترین‌ها را انتخاب کنند و با کمک آنها طرح جدیدی را برای محله خود بنویسند. افزایش آگاهی در ارائه طرح نقش بسزایی دارد. گاهی شهروندی طرحی را می‌نویسد اما چون کارشناسی و تخصصی نیست در اجرا موفق نمی‌شود. چه خوب که در پروژه‌نویسی با افراد صاحب‌نظر مشورت شود.
داوری رویداد ریحان‌شهر را چطور دیدید؟
ریحان‌شهر دوم فرایندی تخصصی بود که با حضور استادان و صاحب‌نظران اتفاق افتاد. روند داوری خیلی مهم بود. به همین دلیل فقط بخشی از طرح‌ها، که به دبیرخانه فرستاده شده بود به مرحله داوری راه پیدا کرد. در آنجا همه داورها در کارشان مهارت داشتند طرح‌های ارائه شده را به چالش کشیده و از فرد یا از تیم پیشنهاد‌دهنده خواستند درباره ضرورت اجرای طرح توضیح دهد. طرح ریحان‌شهر یک فرصت برای افراد دغدغه‌مند است و گروه هدفش فقط افراد محلی نیستند. استارت‌آپ‌ها، نهادهای دولتی و غیردولتی همه می‌توانند در ریحان‌شهر شرکت کنند.
