تهرانباز
تهرانی‌ها یا اهالی تهران
علیرضا محمودی | نویسنده و روزنامه‌نگار :
چه چیزی ما را به تهرانی‌بودن مفتخر می‌کند؟ یک شهروند تهرانی از یک شهروند تبریزی یا اصفهانی یا اراکی، با چه ویژگی‌هایی متمایز می‌شود؟ تهرانی‌ها در نسبت با دیگر ایرانیان چه ویژگی مشخصی دارند؟ تهرانی بودن یعنی چه؟ زندگی در شهری که نفس کشیدن در آن سخت اما پول درآوردن ساده است. زندگی در شهری که رفت‌وآمد در آن با مرارت اما دریافت تسهیلات شهری در آن راحت است. اجاره خانه و قیمت مسکن درآن بیداد می‌کند اما خانه‌ها دارای کف سرامیک و شومینه هستند. شهری بزرگ است که یک طرفش نیاوران و یک طرفش ورامین است. بزرگ‌ترین پارکینگ کشور که دیگر جای پارک ندارد. این فهرست را می‌توان همینطور ادامه داد و برای هر مشخصه‌ای در تهران دلیلی برای گریز از آن پیدا کرد. آن شهروندی که در اختیاریه زندگی می‌کند تهرانی است و آن شهروندی که هر روز از کرج برای کار به تهران می‌آید و شب به خانه‌اش در کرج برمی‌گردد هم تهرانی محسوب می‌شود. مشخصه‌های تهرانی بودن وقتی بیشتر مخدوش می‌شود که حساب و کتاب جمعیت بی‌حساب و کتابی را که از چهارگوشه ایران در طول چندین دهه اخیر به تهران اضافه شده‌اند محاسبه کنیم. با یک جمعیت مغشوش روبه‌رو می‌شویم که با هیچ چسبی به هم نمی‌چسبند؛ نه لهجه‌ای، نه محله‌ای، نه نشانه‌ای و نه ویژگی قابل اعتنایی. همه در یک مساحت بزرگ و درندشت جغرافیایی که نامش تهران است، تهرانی محسوب می‌شوند. وقتی تهرانی بودن با جغرافیا و ویژگی‌های امروزی این شهر به تعریف واحدی نمی‌رسد و دستاویز قابل اعتنایی برای تهرانی کردن این جمعیت میلیونی وجود ندارد که آن را بزرگ‌ترین ویژگی تهران به‌حساب بیاوریم، بسیاری دست به دامان تاریخ می‌شوند. وقتی نمی‌توان در این دیگ جوشان از ماشین و آدم چیز دندان‌گیر و همه‌گیر امروزی پیدا کرد، می‌توان با تکیه برگذشته یکسانی که بر این شهر گذشته نمادهای تاریخی پیدا کرد و با کمک آنها به شهر بی‌هویت امروز هویت داد. برجسته کردن همه آن چیز‌هایی است که در تهران از زمانی که توسط سر‌سلسله دودمان قجر به‌عنوان مرکز کشور انتخاب شد، یکی پس از دیگری به وقوع پیوسته است. در این وضعیت مکان‌ها اهمیت فراوانی پیدا می‌کنند، نام‌ها و نشانه‌ها مورد توجه قرار می‌گیرند و زندگی در کنار این مکان‌ها تشخص و هویت خود را پیدا می‌کند. تهرانی بودن یعنی همسایگی با مکان‌ها و نشانه‌هایی که از 200سال پیش تاکنون رد آزادیخواهی ملت ایران را رقم زده است. میدان‌ها و خیابان‌ها هر کدام مکان وقوع رویدادی است که تعریف چهره ایران وامدار آن‌حادثه است. در آن میدان‌ها و خیابان‌ها تهران به شکل گسترده‌ای تعریف واحدی دارد. هر میدانی برای خود تعریفی پیدا می‌کند و برای خود حرمتی. تفاوت و تمایز میدان آزادی با میدان بهارستان از همین چیزها می‌آید وگرنه روی نقشه جغرافیا فرق میدان تازه‌ساز و تاریخ‌ساز فقط یک اسم است.
در همینه زمینه :
