مطالبه برخورد با پلتفرم‌های هنجارشکن

علیرضا احمدی-روزنامه‌نگار

هنجارشکنی برخی پلتفرم‌ها در روزهای اخیر بازتاب گسترده‌ای در افکارعمومی به‌دنبال داشت و برخورد با رویه‌های ضدحجاب آنها، به مطالبه‌ای از دستگاه‌های مسئول تبدیل شد؛ رویه‌ای که البته در ماه‌های اخیر مسبوق به سابقه بوده و درجریان اغتشاشات پاییز1401، شاهد تحرکاتی باهدف دامن‌زدن به ناآرامی‌ها ازسوی برخی از این پلتفرم‌ها بودیم.در روزهای اخیر اما فاز تازه‌ای از تحرکات ضدحجاب برخی پلتفرم‌ها مانند طاقچه، ازکی، دیجی‌کالا و... رقم خورد؛ پروژه‌ای که در آستانه سالگرد آشوب‌های پاییز1401، به‌نظر می‌رسد پشت‌پرده‌هایی دارد و با اقدام‌هایی هماهنگ، می‌کوشند با قبح‌زدایی از ارزش‌های دینی فراگیر در جامعه، همچنان پروژه ضدامنیتی کشف‌حجاب را زنده نگه دارند.این‌درحالی ‌است که برخی معتقدند «کسب‌وکار اقتصادی» بیش‌از هر چیز، پوششی برای فعالیت‌های هنجارشکنانه برخی پلتفرم‌ها به‌حساب می‌آید و آنها درحال پیشبرد اقدام‌های ضدحجاب و هنجارشکنانه خود، آن‌هم در لایه‌های متکثر و با ابزارهای گوناگون هستند.

پشت‌پرده‌های قبح‌زدایی از کشف‌حجاب
ماجرای هنجارشکنی تعدادی از کارمندان پلتفرم آنلاین طاقچه در شرایطی است که به‌نظر می‌رسد این موضوع از ابعاد پشت‌پرده دیگری نیز برخوردار است. بررسی‌ها نشان می‌دهد طاقچه یکی از زیرمجموعه‌های هلدینگ «حصین» به‌شمار می‌رود؛ هلدینگی که چند پلتفرم دیگر، ازجمله «مایکت» را نیز زیرپوشش دارد. بررسی فعالیت‌های برخی کارمندان مایکت در شبکه‌های‌اجتماعی نشان می‌دهد تشویق مخاطبان به کشف حجاب و انتشار مطالب کنایه‌آمیز درباره ارزش‌های دینی، از رویکردهای مدنظر آنها بوده و هنجارشکنی رویه‌ای مسبوق‌ به سابقه در این شرکت به‌حساب می‌آید.

کسب‌وکار یا حفظ ارزش‌ها؟
یکی از نکات مهمی که در جریان انتقادهای اخیر به پلتفرم آنلاین طاقچه مطرح شد، بازخوانی جریان مدیریتی حاکم براین شرکت اینترنتی بود. برهمین اساس هم بود که سینا کلهر، معاون وزیر ورزش و جوانان، در حساب کاربری خود در فضای‌مجازی نوشت: «مسئله طاقچه، مسئله مصرف ارزش‌های دینی در بازار اقتصادی و منافع مادی است؛ جایی که بچه حزب‌اللهی دیروز و فعال اقتصادی امروز باید میان حفظ ارزش‌ها یا حفظ کسب‌وکارش، یکی را انتخاب کند و همچون بسیاری دیگر، کسب‌وکارش را انتخاب
می‌کند».

همدلی با هنجارشکنان
اقدام‌های هنجارشکنانه برخی پلتفرم‌های آنلاین در روزهای اخیر در شرایطی است که بازخوانی نقش برخی از این استارت‌آپ‌ها در حوادث پاییز1401، از همدلی آنان با آشوبگران حکایت دارد. یکی از انتقادها به پلتفرم‌های فعال در حوزه نمایش خانگی طی ماه‌های اخیر بر این محور متمرکز بوده که برخی سریال‌های منتشر شده ازسوی این سکوها حاوی محتوای همدلانه با اغتشاشگران بوده ‌است. برخی کارشناسان در این زمینه معتقدند تحلیل جزء به جزء برخی سریال‌ها نشان می‌هد محتوای برخی از تولیدات منتشر شده نقش قطعه‌ای از پازل بزرگ‌تر آشوب‌های اخیر در کشور را ایفا کرده ‌است.

در انتظار برخورد  بازدارنده
برخورد مناسب و بازدارنده با هنجارشکنی‌ها در فضای‌مجازی، یکی از مطالبه‌های مهمی است که در روزهای اخیر، پررنگ‌تر از گذشته در افکارعمومی مطرح شده‌است؛ مطالبه‌ای که به‌نظر می‌رسد با به ‌سرانجام رسیدن لایحه عفاف‌وحجاب شاهد تحقق بخش مهمی از آن خواهیم بود. محمدسعید احدیان، دستیار رئیس مجلس در این زمینه معتقد است که «ماجرای طاقچه نشان داد، نه می‌توان در قبال هنجارشکنی سکوت کرد و نه مواجهه صورت‌گرفته بازدارنده بود، اما درصورت نهایی شدن لایحه جدید حجاب، حکم جریمه 3ماه سود کاملا بازدارنده است». براساس ماده۴۱ لایحه حجاب که درمجلس در دست بررسی ‌است، صاحبان حرف، مشاغل و کسب‌وکارهای مجازی و غیرمجازی درصورتی که در محل کسب یا حرفه یا شغل، به هر ترتیب برهنگی، بی‌عفتی، بی‌حجابی یا بدپوششی را ترویج کنند، در مرتبه اول به جزای نقدی درجه 3 یا پرداخت 3 ماه سود ناشی از درآمد آن شغل (هر کدام بیشتر باشد) محکوم می‌شوند.

اگر لازم باشد برای قانون‌شکنی استارت‌آپ‌ها قانون می‌نویسیم

سیدکاظم دلخوش اباتری، سخنگوی کمیسیون حقوقی و قضایی
اعتقاد ما در مجلس و کمیسیون حقوقی و قضایی بر این موضوع است که همه‌‌چیز در کشور باید به شکل قانونمند انجام شود. متأسفانه در روزهای اخیر شاهد قانون‌شکنی و هنجارشکنی از سوی عوامل برخی اپلیکیشن‌های ایرانی مثل طاقچه، دیجی‌کالا و از کی بودیم که زندگی مردم جامعه را تحت‌تأثیر خود قرار دادند و موجب آزرده‌خاطری آنان شدند. پس لازم است تا توجه بیشتری بر عملکرد کارکنان این برنامه‌ها داشته باشیم و از فضای مجازی سالم حمایت کنیم. متأسفانه پیش‌تر از سوی دولت و دستگاه‌های قضایی مربوطه حمایت‌های خوبی برای گسترش و کنترل اپلیکیشن‌های داخلی نمی‌شد. در حال حاضر نیز ایرادهایی در حمایت و جلوگیری از قانون‌شکنی در فضای مجازی از سوی دستگاه‌های اجرایی وجود دارد که امیدواریم خیلی زود این اقدامات سازماندهی شود. ایجاد وحدت بین مردم در فضاهای مجازی و فراهم کردن بسترهای مناسب در این فضا به‌گونه‌ای که کمترین نگرانی برای فعالیت در آن وجود داشته باشد، ازجمله کارهایی است که باید ازسوی دستگاه‌های مربوطه انجام شود. همچنین لازم است عوامل و کارمندان اپلیکیشن‌ها برای فعالیت و اشتغال در جمهوری اسلامی مطابق قوانین و مقررات رفتار کنند؛ چراکه در این صورت از ادامه فعالیت آنها جلوگیری خواهد شد. از سوی دیگر تاکنون قانونی برای کنترل هنجارشکنی در فضای مجازی وجود نداشته است، اما اگر لازم بدانیم قانونی در این مورد خواهیم نوشت و درباره آن اقدامات لازم را انجام خواهیم داد. در مجموع اعتقادم بر این است که فضای مجازی سالم باید در کشور گسترش یابد و نباید به سمت و سوی محدودکردن پلتفرم‌ها قدم برداریم، اما درعین‌حال رعایت قوانین کشور و اسلام در مورد این برنامه و دست‌اندرکاران آن لازم‌الاجراست و دستگاه‌های اجرایی نیز نباید در این موارد کوتاهی انجام دهند.

برای مبارزه با بی‌حجابی خلأ قانونی نداریم

حسین جلالی، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی
وقتی سخن از تصویب قانون درباره مسائلی مثل عفاف و حجاب می‌شود، عده‌ای گمان می‌کنند درحال حاضر در موضوع عفاف و حجاب و مبارزه با هنجارشکنان آن در کشور دارای خلأ قانونی هستیم. پس این افراد به انجام حرکات اعتراضی روی می‌آورند و در این بین عقده‌های خود را نیز خالی می‌کنند. همچنین مشکل‌تراشی در راه تصویب قانون عفاف و حجاب و همراه کردن مردم جامعه با خود از دیگر اهداف هنجارشکنان داخلی و خارجی است، اما این افراد باید بدانند که قانون حجاب درحال کامل شدن است و مجلس شورای اسلامی در قانون جدید درحال برطرف کردن برخی نقاط ضعف و به‌روز کردن برخی از مفاد این قانون است؛ بنابراین انتظار می‌رود دستگاه‌های قضایی و اجرایی مطابق قانون حال حاضر در حوزه عفاف و حجاب، با هنجارشکنان برخورد کنند. اقدام اخیر کارکنان اپلیکیشن‌هایی مثل دیجی‌کالا و طاقچه نیز در راستای عادی‌سازی‌ بی‌حجابی در کشور و دعوت دیگر همکاران خود برای پیوستن به پویش‌های هنجارشکنانه در موضوع عفاف و حجاب بوده است که خوشبختانه دستگاه‌ قضا برخورد مناسب و قاطعی با این افراد داشته است، اما قطعا تنها برخورد با قانون‌شکنان کافی نیست و لازم است تا دستگاه‌های مربوطه ازجمله مجلس شورای اسلامی با انجام اقدامات مناسب از تکرار چنین حرکات ضد‌قانونی جلوگیری کنند. خوشبختانه نمایندگان مجلس با تصویب قانون عفاف و حجاب گام مناسب و خوبی برای مبارزه با هنجارشکنی‌ها در موضوع عفاف و حجاب برداشته‌اند تا با این اتفاقات برخورد شود. امیدواریم هرچه زودتر شاهد اجرا شدن این قوانین ازسوی دستگاه‌های مربوطه باشیم.