زن ریحانه است

زهرا آبیار  - دکترای دین‌پژوهی

شاید سال‌ها بود که در همه جا از جایگاه والای زن در اسلام و جمهوری اسلامی سخن‌ها شنیده می‌شد. در کلاس‌های درس و دانشگاه به‌خود و دیگر دانشجویانم این جملات را می‌قبولاندم که «زن ریحانه است» یا «مادرها مایه انتقال عناصر هویت ملی‌اند»؛ اما هرازگاهی از گوشه و کنار ایران خبرهایی از خشونت و ظلم به زنان درون و بیرون از خانواده، چنان منزجرم می‌کرد که «وای اسلامم آرزوست» در حمایت از زنانی که مورد ظلم قرار گرفته‌اند، تمام دغدغه وجودی‌ام می‌شد. تا اینکه بعد از 12سال پس از تأکید مقام معظم رهبری بر «خلأهای قانونی، عادتی و سنتی عجیب» در مورد زنان، جمهوری اسلامی قدمی پیش گذاشت تا در روش حمایت از زنان و مادران خود بازنگری کند و به مصداق «عاشروهن بالمعروف» نیز نظری افکند. چرا که «در همین جامعه ما درون بعضی خانواده‌ها، از سوی مرد، به زن‌ها ظلم می‌شود» راه چاره را تنها در «وضع قوانین محکم» باید دید تا هیچ مردی فکر ظلم کردن به زنان را نکند.
اگر چه قتل‌های ناموسی چون «رومینا و مینا»‌ها را دیدیم و شاید به‌خودمان بگوییم چقدر دیر، ولی باز هم جای بسی شکر دارد که «طرح صیانت، کرامت و تأمین امنیت بانوان در برابر خشونت» به سطح جامعه نخبگانی رسید تا بتواند هویت اسلامی زنان را بازنگری کند.
مسئله پاسخ به معضلات رفتاری مردانی است که یا نمی‌دانند و سوء رفتار می‌کنند یا نمی‌توانند یا نمی‌خواهند از سوءرفتار خود دست بردارند. در مورد آنان که نمی‌دانند، باید آموزش داد و در مورد آنان که نمی‌توانند، مهارت‌ها را افزایش داد. ولی برای آنان که نمی‌خواهند معاشرت نیکو با زنان داشته باشند، مجازات کیفری را باید درنظر گرفت.
هرچند لایحه مذکور موافقان و مخالفانی دارد، ولی گذری بر بندهای حقوقی این طرح، بذر امیدی برای آن دسته از زنانی است که به طرق مختلف خشونت را تجربه کرده‌اند. زمانی که خانواده دچار کژکارکردی شود و «آسیب‌رسان» به زن تلقی شود، وضع قوانین کیفری، زنان را مورد حمایت قرار می‌دهد. روایت زنانی که از مردان خود ظلم دیده‌اند و به سرنوشت «رومینا»ها دچار نشده‌اند و مردانی که مجازاتی ندیده‌اند کم نیست. شاید این سرنوشت بسیاری از دختران جوانی است که به بهانه آداب قومیتی و گاه «کهن الگو»ها قربانی شده‌اند. گاه مرد با نظر به جایگاه ریاستی خود در خانواده، بدون ادله محکم عملکردش مصداقی از ظلم به زن است به‌عنوان مثال آنجا که برای خروج زن از کشور در امور ضروری(مانند سفر مطالعاتی در مورد استاد زن، سفر ورزشی در مورد زن ورزشکار، سفر درمانی و...) شاهد خودداری غیرموجه مرد هستیم. یا به کرات شاهد اذیت و سلب حقوق زن در محیط خانواده (چون بیرون‌کردن زن از خانه توسط مرد) هستیم و در این زمینه تصوری هم برای مجازات شدن مرد در این سوء رفتار، بعید می‌نمود. گاه این خشونت و ظلم به زنان در بیرون از محیط خانواده رخ می‌دهد. به‌عنوان مثال کم نبوده از این دست خبرها که زنی در فرایند حل مشکلات خانوادگی خود به مشاور و وکیل مراجعه کرده‌ و به جای حل مشکل، معضلی دیگر یافته، در دام وعده‌ای عاشقانه، قید حل مشکل و ترمیم خانواده خود را زده است.