روح پنهان پایتخت
محمود منیعی- تهران‌پژوه
تهران به‌عنوان پایتخت ایران، از میراث ناملموس فراوانی برخوردار است. میراث ناملموس، به مجموعه‌ای از فرهنگ‌ها، آداب و رسوم، سنت‌ها و مقوله‌هایی اشاره دارد که با چشم قابل رویت نیست، اما به‌صورت ناخودآگاه در زندگی و ارتباطات فردی و اجتماعی افراد اثرگذار است. تهران به‌عنوان شهری با قدمتی طولانی، در طول سالیان متمادی با فرهنگ‌ها و آداب و رسوم گوناگون مواجه بوده است. ازجمله این میراث ناملموس تهران می‌توان به زبان و گویش‌های محلی، موسیقی، هنرهای محلی، غذاها و شیرینی‌ها، رفتارها و کنش‌ها و واکنش‌های افراد در بازار، کوچه و گذر، آیین‌ها، داستان‌ها، شیوه‌های درمان و... اشاره کرد.
در این‌گذار میراثی و جست‌وجوی فرهنگی، روش‌ها و متدهای رسیدن به میراث ملموس، ارزش میراث ناملموس برای اندوخته فرهنگی جامعه را پیدا خواهند کرد. از این منظر در این گذار، تمام موسیقی محلی و هنرهای مرتبط با آن، مهارت طبخ غذاهایی چون قیمه، شش کباب ری، ته چین، قرمه سبزی، اسفناج پلو با ماهی، والک پلو، دیزی و انواع آش‌ها، شیرینی‌هایی مانند سوهانک، قره‌قروت، پاستیل‌ها. همچنین روح معماری بازارها، کوچه‌ها، ساباط‌ها، مراکز خرید و تبادل کالاهای محلی و نقطه‌های ارتباطی افراد از زمان‌های قدیمی تاکنون مورد توجه قرار می‌گیرند. بازارهایی همچون بازار بزرگ تهران، بازار شمیران و بازار شهرری، تنها چند نمونه از بازارها و کوچه‌بازارهای تهران هستند که با معماری خاص و رنگارنگی که از طریق نیازها و فعالیت‌های مردم شکل گرفته‌اند، بخشی از میراث شهر را تشکیل می‌دهند.
میراث ناملموس به شکلی ناخودآگاه در زندگی روزمره مردم تجلی می‌یابد. آداب مهمان‌نوازی، نشست‌ها و صحبت‌ها در چایخانه‌ها، مراسم مذهبی و فرهنگی در محله‌ها و رعایت احترام و ارتباطات اجتماعی از همین جنس هستند. تهران با داشتن چنین میراث ناملموسی، یک مقصد فرهنگی و تاریخی منحصربه‌فرد است. مردم و بازدیدکنندگان می‌توانند با استفاده از این میراث، با فرهنگ و هویت شهر به‌طور عمیق‌تری آشنا شده و از این طریق به تجربه‌های متفاوت و ارزشمند بی‌نظیری برسند. پاسداشت میراث ناملموس جامعه، ترمیم نقاط همگرایی، انسجام، وحدت، همدلی و همراهی است؛ آنچه بر استحکام نخ تسبیح تعاملات اجتماعی ما می‌افزاید و مانند روحی پنهان در فضای حاکم بر رفتارها عمل می‌کند؛ روحی که در ضمیرناخودآگاه جمعی جامعه در جریان و در سیلان است.
در همینه زمینه :
