مرگ در تاریکی

جواد عزیزی- روزنامه‌نگار

آمار تکان‌دهنده است؛ مرگ ۶۴۴نفر در سال گذشته بر اثر مصرف مشروبات الکلی سمی. این آمار را بگذارید کنار مسمومیت صدها نفر دیگر که در همین سال به‌خاطر مصرف الکل تقلبی دچار کوری چشم، مشکلات کلیوی یا صدمات جبران‌ناپذیر دیگری شدند که نه‌تنها زندگی خودشان، بلکه خانواده‌شان را هم تا آخر عمر تحت‌تأثیر قرار خواهد داد.
اینکه مشروبات الکلی سمی چطور تهیه می‌شود، چگونه سر از شهرهای مختلف کشور درآورده و به‌دست مشتریان می‌رسد، بارها در گزار‌ش‌های مختلف به آن پرداخته‌ایم اما مسئله‌ای که اینجا مطرح است، چرا با وجود همه خطرات هولناکی که مصرف این مشروبات به همراه دارد، همچنان هستند افرادی که خطر مرگ را به جان خریده و به سراغ آن می‌روند.
کارشناسان اعلام کرده‌اند که حدود 90درصد از مشروبات دست‌سازی که در کشور توزیع می‌شود، تقلبی است. یعنی چه؟ یعنی افرادی که آنها را تهیه می‌کنند، شیادانی هستند که هیچ‌چیز، حتی جان انسان‌ها برایشان مهم نیست. آنها فقط و فقط به طمع رسیدن به پول بیشتر، حاضرند سمی چون متانول را در آب حل کرده و با افزودن اسانس و رنگ، آن را به جای مشروبات دست‌ساز یا حتی مشروب خارجی به‌دست مشتری رسانده و جیب‌شان را پر پول‌تر از گذشته کنند. برایشان هم مهم نیست که با این کار چه بلایی بر سر دیگران می‌آورند که اگر مهم بود، هرگز حاضر نبودند چنین لقمه کثیفی را سر سفره خود و خانواده‌شان ببرند.
پس شاید یکی از دلایل اینکه مشروبات سمی همچنان قربانی می‌گیرد، عدم‌اطلاع‌رسانی کافی درباره خطر مهلک این نوع مشروبات است. شاید آنهایی که دیروز در رباط‌کریم جانشان را از دست دادند، خبر مرگ 17نفر در کرج و شهرهای اطراف آن را در هفته گذشته نشنیده بودند. شاید اصلا خبر نداشتند که مصرف تنها 150سی‌سی متانول که به آن الکل صنعتی یا الکل چوب هم گفته می‌شود به راحتی جان یک نفر را می‌گیرد و شاید نمی‌دانستند که افراد سودجو، طوری متانول را با آب و دیگر موادی که در اختیار دارند ترکیب می‌کنند که هرگز نمی‌شود از روی ظاهرش، سمی و مرگبار بودن آن را تشخیص داد.
اصلا شاید ماجرا چیزی شبیه کلاهبرداری‌های تلفنی است که از 10سال پیش تا حالا همچنان قربانی می‌گیرد. اینکه برخلاف تصور ما که «مگر می‌شود با این همه گزارش و اخباری که درباره کلاهبرداری‌های تلفنی منتشر کردیم، باز هم کسی فریب این کلاهبرداران را بخورد؟»‌، هنوز افرادی هستند که چیزی درباره این نوع کلاهبرداری‌ و این شگرد نخ‌نما نمی‌دانند و به همین دلیل است که همچنان کلاهبرداری تلفنی در بالای جدول بیشترین کلاهبرداری‌های کشور قرار دارد. پس بیایید با هر امکانی که در اختیار داریم، درباره خطر متانول و مشروبات سمی اطلاع‌رسانی کنیم. بیایید به همه بگوییم که مصرف الکل، جدا از اینکه در دین اسلام حرام است و منکری بزرگ، خطرات دیگری حتی از دست دادن جان و از بین رفتن چندین زندگی را هم به‌همراه دارد.


خسارات و تلفات جهانی مصرف الکل
مشروبات الکلی نه‌تنها در ایران، بلکه تلفات قابل توجهی در کشورهای مختلف جهان دارد. به این ترتیب که روزانه 3میلیون نفر در جهان بر اثر مصرف مشروبات الکلی جان خود را از دست می‌دهند که 13.5درصد آنان جوانان 20 تا 39سال هستند. اگر به این آمار معلولیت و مشکلات جسمی میلیون‌ها نفر در روز را هم اضافه کنید درمی‌یابیم که چرا سازمانی همچون بهداشت جهانی نسبت به عواقب انسانی و اقتصادی مصرف مشروبات الکلی هشدار داده و خواستار تدابیری برای مدیریت این مسئله شده است. علاوه بر مرگ و بیماری، مصرف مشروبات الکلی در بلندمدت نرخ بهره‌وری کشورها را نیز به‌طور چشمگیری کاهش می‌دهد و پیامدهای روانی و اجتماعی زیادی ازجمله خشونت‌های خیابانی و ارتباطات ناایمن به‌دنبال دارد.
این در حالی است که نرخ جرائمی چون تجاوز، سرقت، رفتارهای پرخطر و خشونت نیز وقتی پای مصرف مشروبات الکلی به میان می‌آید به‌طور چشمگیری افزایش می‌یابد. بنا بر آمارهای رسمی اعلام شده 37درصد از جرائم مربوط به تجاوز، 15درصد از سرقت‌های مسلحانه، 27درصد از رفتارهای خشونت‌آمیز منجر به ضرب‌ وجرح و 25مورد از درگیری‌های فیزیکی در آمریکا بر اثر مصرف مشروبات الکلی است. ضمن اینکه، طبق گزارش نشریه فوربس، روزانه 28نفر در آمریکا بر اثر تصادف ناشی از مصرف مشروبات الکلی جان خود را از دست می‌دهند.
در این میان البته به ‌نظر می‌رسد که آمارهای رسمی و غیررسمی تفاوت‌های معناداری دارند؛ به‌عنوان مثال درحالی‌که سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده که در سال 2019نزدیک به 5هزار نفر در آمریکا بر اثر عوارض مستقیم مصرف مشروبات الکلی جان خود را از دست داده‌اند وب‌سایت drugabusestatistics.org گزارش داده که 141هزار نفر،در آمریکا قربانی عوارض مستقیم و غیرمستقیم ناشی از مصرف مشروبات الکلی می‌شوند.در این گزارش اشاره شده که از مجموع مرگ های ناشی از مصرف مشروبات الکلی در آمریکا، 5.37درصد آن به ‌دلیل ابتلای افراد به بیماری‌های عصبی، 5.72درصد به ‌دلیل ابتلا به سایر بیماری‌های حاد، ‌45.7درصد به ‌دلیل تصادفات اتومبیل، 7.86درصد به‌ دلیل قتل و نزاع‌های خشونت‌آمیز، 10.44درصد خودکشی، 31.8درصد بیماری‌های کبدی و 14.85درصد مسمومیت الکلی بوده است. براساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) آمریکا، هزینه سالانه تصادفات رانندگی ناشی از مصرف الکل در این کشور بیش از 44میلیارد دلار است.

مرگ سالانه یک میلیون اروپایی به‌ دلیل مصرف مشروبات الکلی
در سراسر جهان صدها میلیون مرد و زن به اختلالات مصرف الکل مبتلا هستند که بیشترین میزان شیوع در میان مردان و زنان قاره اروپا به شمار می‌رود. سازمان جهانی بهداشت تخمین می‌زند که الکل سالانه باعث مرگ بیش از یک میلیون نفر در قاره سبز می‌شود. دویچه‌وله نوشته، از هر ۱۲شهروند اروپایی یک نفر هر روز نوشیدنی الکلی می‌نوشد و میزان مصرف الکل در کشورهای مختلف متفاوت است. براساس آمارها، میزان مصرف الکل در سال ۲۰۱۲ در اروپا ۱۰.۹درصد بوده و در سال ۲۰۱۶ این رقم به ۹.۶درصد رسیده که همچنان رقم قابل توجهی به شمار می‌رود.طبق تحقیقاتی که این سازمان انجام داده مصرف الکل در میان جوانان تأثیرات مخرب بیشتری دارد و موجب مرگ زودرس در ۷.۲درصد جوانان شده است. بنا بر این گزارش، طبقات محروم و آسیب‌پذیر اغلب میزان بیشتری از مرگ‌ومیر ناشی از مصرف الکل و بستری شدن در بیمارستان را به‌خود اختصاص می‌دهند.