نگاه
سخت‌جانی ایران برای پیشرفت فضایی
محمد کرباسی؛ دبیر گروه دانش و فناری
دوستی تعریف می‌کرد چند وقت پیش در یک کنفرانس بین‌المللی در زمینه هوافضا شرکت کرده. یکی از سخنران‌ها می‌گوید به همراه تیمش روی پروژه‌ای کار می‌کردند تا بتوانند محموله‌ای را دقیقا در نقطه خاصی از سطح مریخ فرود بیاورند.گروه تحقیقاتی‌شان در سال ۲۰۱۰ هیچ ایده‌ای نداشتند که چطور می‌توان این کار را عملی کرد، اما یک روز مقاله‌ای از فردی به دستشان می‌رسد که ایده بسیار جالبی در این زمینه داشته و الهام‌بخش کارشان شده است.
این سخنران، مقاله فرد مورد نظر را در کنفرانس نشان داد و ما دیدیم که آن مقاله مربوط به یکی از دانشمندان فضایی ایران است. همه ایرانی‌هایی که در آن کنفرانس بودند به خودشان بالیدند که ما ایرانی‌ها در زمینه علمی می‌توانیم در جایگاهی باشیم که دانشمندان بزرگ جهان از ما ایده بگیرند.
شاید برای بسیاری از مردم صحبت از صنعت فضایی و منافع آن ملموس نباشد. وقتی صحبت از پرتاب‌های موفق، برنامه‌های زیرساختی و ماهواره‌های جدید ایران در مدار می‌شود شاید خیلی‌ها بگویند چه فایده‌ای برای کشور دارد و چرا حتی با وجود شکست‌ها این هزینه‌ها صورت می‌گیرد.
در بسیاری از حوزه‌های علم و فناوری شاید بتوانید به راحتی با کمی تلاش و گذراندن دوره و دانشگاه، اطلاعات خوبی به‌دست آورید، اما در برخی از حوزه‌ها هنوز دیتا و دانش قطره‌چکانی با سختی و مرارت زیاد به دست می‌آید. بخش‌های مختلف صنعت فضایی، از آن حوزه‌هایی هستند که در جهان نمی‌گذارند هر کسی به آن ورود کند و علم آن را به دست آورد؛ حوزه‌هایی که به لبه دانش مشهور هستند و ایرانی‌ها در سال‌های گذشته تلاش کرده‌اند بر آن مسلط شوند.
این وضعیتی است که ایران سال‌ها در صنعت فضایی هم داشته است. هیچ‌کشوری نبوده که برای ایران ماهواره طراحی کند، بسازد و پرتاب کند. این یک واقعیت است که ایران با وجود تحریم‌ها، در دستیابی به دانش فضایی در میان کشورهای منطقه در سطح بالایی قرار دارد و توانسته با اتکا به منابع انسانی متخصص و تکیه بر دانش بومی، زنجیره کاملی از ساخت و پرتاب ماهواره به فضا را داشته باشد. در حال حاضر کشور ما از نظر علم فضا یازدهمین کشور جهان و نخستین کشور منطقه است و در میان ۱۰کشور برتر دارای دانش فناوری فضایی قرار دارد.
ایران اکنون خیز جدیدی برای ادامه مسیر خود در صنعت فضایی برداشته است. آغاز شدن طرح ساخت پایگاه ملی پرتاب ماهواره، برنامه طراحی و پرتاب ماهواره‌های جدید، شروع پروژه ساخت نخستین منظومه ماهواره‌ای کشور و ورود شرکت‌های خصوصی به اکوسیستم فضایی کشور ازجمله مواردی هستند که راه روشنی برای پیشرفت فضایی ایران ترسیم می‌کنند.
ایران سال گذشته در اقدامی کم‌سابقه، پرتاب ماهواره سنگین‌وزن خیام را با سایوز روسی در یک همکاری بین‌المللی تست کرد و آنطور که رئیس سازمان فضایی کشور در گفت‌وگوی اختصاصی با همشهری گفته است خبرهای خوبی از همکاری‌های جدید منطقه‌ای در راه است. علاوه بر این به گفته رئیس سازمان فضایی، برنامه‌های دیگری مثل ساخت کپسول زیستی و آموزش فضانورد هم در حال پیگیری است. برنامه فضایی ایران یک برنامه ملی است که فداکاری‌های ناگفته زیادی در مسیر پیشرفت آن شده است. این صنعت می‌تواند موتور پیشرفت در حوزه‌های دیگر علم ازجمله مواد و متالورژی، کامپیوتر، مکانیک و الکترونیک شود.
چه در حال و چه در آینده، حکمرانی و اداره کشور بدون استفاده از داده‌های فضایی و اشراف اطلاعاتی از طریق فضا، شدنی نیست. با حضور بخش خصوصی در صنعت فضایی هم علاوه بر چرخه اقتصادی و اشتغال‌زایی قرار است بیشتر از گذشته نقش این صنعت در بخش‌های مختلف زندگی مردم دیده شود. پیشرفت ایران در فضا به راحتی نبود و باز هم ما را به سخت‌جانی خود این گمان نبود.
