در قند هندوانه

جواد نصرتی

ایرانی‌ها از گرمای گزنده تابستان فلاتی که روی آن گذران می‌کنند به چیزهای زیادی پناه می‌برند؛ خنکای بادگیرها، طعم سرد شربت‌ها و عرق‌ها، معجون یخ‌زده آب‌دوغ خیار و از همه شیرین‌تر و دم‌دستی‌تر و محبوب‌تر و لذیذتر، تردی سرد و شیرینی هندوانه.
کدام تابستان را به یاد دارید که هندوانه، قهرمان اول مسابقه خنک کردن جان و جگر مردم نبوده است؟ کدام گوشه از این سرزمین پهن و در تابستان‌ها داغ را می‌شناسید که هندوانه امید دل‌های گرمازده مردم برای فرونشاندن عطش نیست؟ هندوانه، رکب ما به گرمای تابستان است، اما ما در این دنیا، از این منظر، ‌تنها نیستیم. هزاران سال است انسان‌ها کنجکاوانه روی هندوانه انگشت می‌زنند تا با صدایی که می‌شنوند، شیرینی‌اش را بسنجند. متون کهن، سرشار از ارجاعات و روایات درباره هندوانه است و آنطور که مارک تو این نویسنده سرشناس آمریکایی نوشته، با مزه کردن هندوانه می‌توانیم بفهمیم که فرشته‌ها چه چیزی می‌خورند. نیاکان این میوه اما، تلخ، بدمزه و سفت بوده‌اند و مغز آن در گذر زمان، به این بافت ترد و شیرین و آبدار و روح‌افزا تبدیل شده است. برخی می‌گویند هندوانه 5هزار سال پیش در جنوب آفریقا سفر جهانی‌اش را شروع کرده اما برخی مورخان دیگر، شروع کاشت آن را در مصر باستان و 4هزار سال پیش می‌دانند. کشت این میوه به هر حال از جایی شروع و به اینجایی که ما در تاریخ ایستاده‌ایم رسیده است. از نظر آماری ‌می‌توانیم بگوییم که این میوه حالا دیگر کاملا آسیایی است. نزدیک به 80 درصد هندوانه دنیا در آسیا تولید می‌شود. اگر گرمای  هوا را ملاک قرار بدهیم خاورمیانه باید قطب تولید هندوانه آسیا و دنیا باشد، اما دقیقا اینطور نیست. ما ایرانی‌ها یکی از 5تولیدکننده برتر هندوانه دنیا هستیم اما نه ما و نه هیچ کشور دیگری را در مسئله تولید هندوانه نمی‌توان با چین مقایسه کرد. در دنیا سالانه بیش از 100میلیون تن هندوانه تولید می‌شود که 60میلیون تن آن محصول چین است. این یعنی چین حدود 60درصد هندوانه دنیا را تولید می‌کند. کشورهای بعدی ترکیه و هند هستند که حدود 3/4 میلیون تن در سال تولید می‌کنند و ما، عاشقان همیشگی هندوانه در تابستان‌ها با 2.7میلیون تن تولید در سال در رتبه بعدی قرار داریم. آمریکا، ‌آلمان، فرانسه، کانادا و لهستان هم بزرگ‌ترین واردکنندگان هندوانه در دنیا هستند.