محمد سرابی؛ روزنامه‌نگار
چندی پیش اسناد و مکاتباتی درباره فعالیت‌های کمیسیون ماده5 شهرداری‌ها در تهران منتشر شد؛ مبنی بر اینکه تخلفاتی در این کمیسیون رخ داده و طرح‌های توسعه شهری به نفع ساخت‌وساز بیشتر تغییر کرده است. پیش از این هم اتهامات مشابهی درباره مدیریت شهری فعلی مطرح شده بود، اما پشت پرده ماجرا چیست؟
تهران حدود یک‌میلیون پارسل است و سالانه باید حداقل 2درصد نرخ تخریب و استهلاک داشته باشد؛ یعنی سالانه باید 20هزار پروانه صادر شود، اما الان 50درصد این مقدار یعنی 10هزار پروانه صادر می‌شود. این شرایط با فرض اینکه هیچ مهاجرتی انجام نشود، هیچ خانواده جدیدی شکل نگیرد و هیچ تقاضایی وجود نداشته باشد، باز هم برای تهران مسئله ایجاد خواهد کرد و آن را به یک شهر فرسوده تبدیل می‌کند.
ازسوی دیگر به گفته کارشناسان حوزه مسکن رکود ساخت‌وساز در دوران گذشته مدیریت شهری یکی از دلایل افزایش قیمت مسکن بود. چراکه بر ساخت‌وساز این شهر قفل زده شده و فرسودگی سایه بر سر تهران انداخته بود، اما طی 20ماه گذشته رونق ساخت‌وساز در بافت فرسوده تهران مطرح شده و با وجود شرایط سخت اقتصادی، بازار ساخت مسکن در تهران دوباره رونق پیدا کرده با این حال برخی مخالفان سیاسی که در دوره گذشته پست مدیریتی داشتند، ماجرا را وارونه نشان می‌دهند و این گمانه وجود دارد که هدف از انتشار اطلاعاتی که صحت و سقم آن مشخص نیست، جلوگیری از تغییر مدیری است که از دوره پیشین مدیریت شهری باقی‌مانده و اکنون در معرض جابه‌جایی‌است، اما باز هم این همه ماجرا نیست و نام فروش شهر یکی از برچسب‌های رایج در همه ادوار بوده است.
جالب است بدانید که کمیسیون ماده 5از نظر اجرایی هیچ مصوبه محرمانه‌ای ندارد، بررسی هر پرونده مدت زیادی طول می‌کشد و کارشناسان و نمایندگان ارگان‌های مختلف در جریان جزئیات آن هستند. مصوبات آن نیاز به حداقل 4رأی برای تأیید دارد که شهرداری در آن تنها یک رأی دارد. نماینده شورای شهر هم صاحب رأی نیست و تنها می‌تواند نظرات خود را در جلسه مطرح کند. دیگر دستگاه‌ها مانند وزارتخانه‌ها یا ارگان‌های ذیربط، دیگر آرا را در اختیار دارند و می‌توانند مصوبات را رد یا تأیید کنند؛ بنابراین نمی‌توان کمیسیون را به صرف ارسال نامه اعتراضی یا افزایش آمار پرونده‌ها «متخلف» دانست؛ زیرا دستگاه‌های مختلف در جلسات این کمیسیون حضور دارند و این سؤال پیش می‌آید که اگر تخلف صورت گرفته چرا در این جلسات مهر تأیید بر مصوبات کمیسیون ماده5 می‌زنند؟
لازم است بدانید مهم‌ترین عملکرد این کمیسیون در رابطه با «طرح تفصیلی شهر» تعریف می‌شود.
طرح تفصیلی هر شهر برای قانونمند کردن ساخت‌وساز و تغییر کاربری‌های شهری نوشته می‌شود. تعداد طبقات ساختمان‌ها، تعریض خیابان‌ها یا ایجاد بزرگراه‌ها و تقاطع‌های جدید و منطقه‌های اداری و تجاری در این نقشه‌ها به دقت مشخص می‌شوند و نباید از آن تخلف کرد. مجوز‌هایی که شهرداری صادر می‌کند و فعالیت‌هایی که در شهر انجام می‌شود نه به‌صورت موقت و نه دائمی نباید با این طرح تضاد داشته باشد. با این حال وقتی طرح به مرحله اجرا می‌رسد و چند سال از زمان تصویب آن می‌گذرد در بعضی از نقاط شهر مشکلاتی رخ می‌دهد. در این مواقع اگر مشخص شد که طرح تفصیلی جوابگوی حل این مشکلات نیست، باید جزئیاتی از طرح به تناسب رفع مشکل تغییر کند. این کار در کمیسیون ماده5 انجام می‌شود؛ به این شکل که مشکل در قالب یک پرونده به کمیسیون فرستاده می‌شود. کارگروه تخصصی، ابعاد و ضرورت آن را بررسی می‌کند و کارشناسان مرتبط با تحقیقات میدانی آن را ارزیابی می‌کنند. درصورت تأیید اولیه، طرح به کمیسیون ماده5 فرستاده می‌شود تا درباره آن رأی‌گیری شود. نتیجه رای‌گیری برای اجرا به مناطق یا سازمان‌های مرتبط در شهرداری ابلاغ می‌شود.
در پایتخت، شخص شهردار، رئیس کمیسیون ماده5 و در دیگر کلانشهر‌ها استاندار، رئیس این کمیسیون است. استانداری، شهرداری، نماینده‌های وزارت راه و شهرسازی، وزارت جهادکشاورزی، وزارت میراث فرهنگی، نماینده سازمان نظام مهندسی و همچنین ارگان‌های شهری مانند نیرو، آب و فاضلاب و... به‌تناسبت عضو این کمیسیون هستند و در جلسات بحث و بررسی آن حضور دارند.
کمیسیون ماده5 را نباید با کمیسیون ماده100 اشتباه گرفت. کمیسیون ماده100 وظیفه رسیدگی به تخلفات شهری مانند مازاد بنا در ساختمان‌سازی‌ها را برعهده دارد و آرای خود را به‌صورت دستور تخریب یا پرداخت جریمه صادر می‌کند. عمده درگیری سازندگان آپارتمان‌ها و جرایم طبقات اضافی و کسری پارکینگ یا تغییر کاربری‌ها در کمیسیون ماده100 مورد بررسی قرار می‌گیرد، اما کمیسیون ماده5 وظیفه تهیه، تصویب، ترمیم و اصلاح طرح‌های تفصیلی را برعهده دارد.
تاختوتاز بر رونق ساخت‌وساز
در همینه زمینه :
اتفاق روز
فوتبال ایران