
داستانهای ابدی
آشنایی با چند کتاب محبوب بچهها در جهان

ناصر احدی-روزنامهنگار
محبوبترین کتابهای کودک و نوجوان در جهان چه کتابهایی هستند؟ نام داستانهای زیادی را میتوان بهعنوان محبوبترین داستانهای کودکان و نوجوان ردیف کرد اما در اینجا به معرفی آنهایی که به فارسی ترجمه شده و برای ایرانیان هم شناخته شده است، اکتفا کردهایم. همچنین برخی از اقتباسهای مهمی را که از این داستانها انجام شده ذکر کردهایم تا گوشهای از اهمیت و شهرت آنها را نشان دهیم.
آلیس در سرزمین عجایب
کتاب مشهور لوئیس کارول که در سال ۱۸۶۵ منتشر شد، داستان دختری به نام آلیس است که بهدنبال خرگوش سفیدی به سوراخی در زمین میرود و در آنجا با ماجراهای عجیبی روبهرو میشود؛ داستانی که در عین سادگی مالامال از مفاهیمی عمیق و جدی است و یکی از متون مهم ادبی غرب به شمار میرود. اهمیت تصویرگری این کتاب از متنش کمتر نیست.
نسخه سینمایی
از سال 1903تا به امروز، چندین و چند اقتباس سینمایی در سالهای مختلف از این کتاب صورت گرفته که معروفترینهایشان اقتباس 2010تیم برتون و دنبالهاش به سال 2016است. میا واسیکوسکا در نقش آلیس به همراه جانی دپ و هلنا بونهم کارتر از نقشآفرینان این دو فیلم هستند.
نسخه تئاتری
در یکی از بیشمار اجراهای صحنهای از این داستان، مریل استریپ در نقش آلیس، ملکه سفید و هامپتی دامپتی بازی کرده است.
شازده کوچولو
«شازده کوچولو» نوشته آنتوان دو سنت اگزوپهری داستان لطیف و شاعرانه شاهزادهای جوان است که از سیارات مختلف ازجمله زمین، دیدن میکند و در آن از مفاهیمی همچون تنهایی، دوستی، عشق و فقدان سخن به میان میآید. کودکان نسلهای متمادی خواننده این داستان بودهاند و از سال 1943که برای نخستین بار به 2زبان فرانسه و انگلیسی در آمریکا به چاپ رسید، به زبانهای مختلف ترجمه و خوانده شده و برای کودکان و بزرگسالان در سراسر جهان الهامبخش بوده است. ترجمههای احمد شاملو، محمد قاضی و ابوالحسن نجفی از این داستان به فارسی خواندنی است.
نسخه سینمایی
«شازده کوچولو»، 1974، کارگردان: استنلی دانن، بازیگران: ریچارد کایلی، باب فاسی و جین وایلدر. طراحی حرکات موزون باب فاسی در این فیلم در خلق حرکت موزون معروف به «مونواک» (ماهگردی) اثرگذار بود.
نسخه انیمیشن
سریال انیمیشن «مسافر کوچولو» که در دهه 1370محبوب کودکان ایرانی بود، در واقع «پرنس ستارهها: پرنس کوچولو» نام داشت که در سال 1978در کشور سازندهاش ژاپن، روی آنتن رفت و نسخه تدوین مجدد آن به زبان انگلیسی در سال 1982در آمریکا نمایش داده شد.
چارلی و کارخانه شکلاتسازی
داستانی نوشته رولد دال در سال 1964که درباره پسر فقیری است که مثل همه بچهها عاشق شکلات است و فرصت پیدا میکند که در بازدیدی از کارخانه شکلاتسازی ویلی وانکا به همراه چند بچه دیگر شرکت کند. این داستان روایتی از فقر، امید، حقشناسی و ناسپاسی با توصیفهای جذاب و شوخطبعی است.
نسخه سینمایی
از بین چند اقتباس سینمایی، نسخه 1971مِل استوارت با فیلمنامهای به قلم خود دال و با بازی جین وایلدر در نقش ویلی وانکا و نسخه 2005تیم برتون با بازی جانی دپ در نقش وانکا بیش از سایر اقتباسها معروف است.
زنان کوچک
این داستان که بیش از کودکان برای نوجوانان مناسب است، گذر زندگی 4 خواهر از دوره کودکی به بزرگسالی را روایت میکند؛ داستانی با دیالوگهای زنده و شخصیتهای واقعی حول محور روابط خانوادگی بوده و با اینکه نخستین بار در سال 1868منتشر شده، هنوز هم خواندنی است.
نسخه سینمایی
اقتباس جورج کیوکر از این رمان در سال 1933با بازی کاترین هیپبورن روی پرده رفت. این نخستین اقتباس ناطق از این رمان بود. در سال 1949، ملوین لروی نخستین اقتباس سینمایی رنگی را با بازی الیزابت تایلر و جنت لی از این قصه انجام داد. سال 1994، اقتباسی با بازی وینونا رایدر، کریستین دانست و سوزان ساراندون ساخته شد و در سال 2019اقتباس گرتا گرویگ از این داستان با بازی سرشا رونان، فلورنس پیو و اما واتسون به نمایش درآمد.
نسخه تلویزیونی
یکسریال کرهای در سال 2022با عنوان «زنان کوچک» ساخته شده که داستان 3خواهر در جستوجوی ثروت، عشق و استقلال است. دوست مرده یکی از این 3 خواهر برایش ثروتی کلان به ارث میگذارد اما ثروتمندترین خانواده کره میخواهد جلوی این اتفاق را بگیرد.
نسخههای ادبی
این رمان الهامبخش چندین و چند رمان دیگر بوده که با نامهایی مشابه یا متفاوت، داستانهایی کم و بیش مشابه داستان اصلی را بازگفتهاند.