یادداشت
محله؛ بسترتوسعه درونزا
پیام مومنی-سردبیرهمشهری محله
واکاوی طرح‌های دوره‌های گذشته با عنوان مدیریت محله، شورایاری، مناسبات این دو باهم و با مدیریت شهری حاکی از آن است که این طرح‌ها با توجه به برداشت‌های ناقصی که از توسعه مبتنی بر اجتماع محلی وجود دارد پیش رفته‌اند. توسعه مبتنی بر اجتماع محلی به‌معنای ارائه خدمات نیست و چیزی فراتر از آن است. اما اهداف شورایاری به‌عنوان بازوی مشورتی شورای شهرو شهرداری اتفاقاً معطوف به ارائه خدمات شده است. پرواضح است اجتماعات محلی تقاضای زیادی برای دریافت خدمات از نهادهای خدمات‌رسان دولتی و بخش خصوصی دارند و انتظار دارند ارائه‌کنندگان خدمات بهترین خدمات ممکن را ارائه کنند. بنابراین توسعه مبتنی بر اجتماع محلی نباید در حد ارائه خدمات تعریف و عملیاتی شود. دومین برداشت ناقصی که از توسعه مبتنی بر اجتماع محلی وجود دارد این است که این نوع توسعه به‌عنوان مددکاری اجتماعی یا رفاه اجتماعی تلقی شود. متأسفانه در دوره‌های قبل جهت‌گیری کلی انتخابات شورایاران و مدیریت محله در شهر تهران با این رویکرد بوده و توسعه محله‌ای به‌معنای برنامه‌ای برای تأمین رفاه اجتماع ساکنان محله‌ها تلقی شده است. درحالی‌که در یک فرایند توسعه مبتنی بر اجتماع محلی، بسیاری از ساکنان ممکن است خواستار رسیدگی به وضعیت بیکاری، مریضی، ناتوانی و فقر، تقویت تعاملات اجتماعی، بهبود و یا خدمات حمایتی اجتماعی باشند. این درحالی است که توسعه مبتنی بر اجتماع محلی یک برنامه رفاه اجتماعی نیست بلکه یک فرایند خود هدایتگر است که طیف گسترده‌ای از منافع اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی را هدف می‌گیرد. حال آنکه هدف غایی آسیب‌شناسی مدیریت محله، کاهش تصدی‌گری، مشارکت دادن مردم در اداره امور شهری و صرفه‌جویی در برخی هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری فعالیت‌ها و اقداماتی است که شهرداری متصدی آنهاست. به همین دلیل است که راهبردهای توسعه مبتنی بر اجتماع محلی در شهر تهران موفق نشده ومهم‌ترین دلایل آن بی‌توجهی به الزامات و بسترها، شرایط علّی و مداخله‌گر این نوع توسعه است. برای توسعه در درجه اول باید راهبردها در اجتماعات محلی دارای مسائل اجتماعی، اجرایی شود، علاوه برآن باید نگاه کاهش تصدی‌گری و واگذاری وظایف و کاهش هزینه‌ها از این نوع راهبردها زدوده شود و همه حمایت‌ها با هدف توانمندسازی ساکنان اجتماع محلی برای تغییر با استفاده از توانمندی‌ها خود و با حمایت نهادهای بیرونی باشد. تمرکز بر محله‌های فرودست شهری و دارای مشکلات اجتماعی و تلاش برای توانمندسازی ساکنان این محله‌ها و درگیرکردن تمام اعضای این بافت‌ها در بخش‌های مختلف از کودکان گرفته تا سالخوردگان باید هدف قرار گیرند. همچنین طرح‌ها و پروژه‌های دستوری باید از حوزه توسعه این محله‌ها از دستور کار خارج و از نو براساس توانمندی‌های موجود و حمایت‌هایی که باید برای ارتقای مهارت‌های لازم برای پیشبرد برنامه‌های توسعه‌ای درونزا صورت گیرد، اجرا شود.
در همینه زمینه :