شهرفروشی؛ خط قرمز شهرداری

فرناز محمدزاده-روزنامه‌نگار

شهرفروشی، کلیدواژه‌ای است که در هر دوره مدیریت شهری حداقل برای یک‌بار هم که شده برچسبش زده شده است. درواقع نخستین اتهامی که هر شهرداری بی‌شک تجربه کرده، شهرفروشی است. شهرداری زاکانی نیز که از همان ابتدا ‌با انواع دروغ‌پردازی‌ها و شایعات مختلف مواجه شده بود، از این اتهام ‌بی‌نصیب نماند. شاید خیلی از آغاز به‌کار مدیریت فعلی شهر نگذشته بود که برخی از رسانه‌ها ادعای شهرفروشی شهرداری تهران را مطرح و از همان ابتدا شهردار تهران و سایر مدیران شهری با قاطعیت این شایعه را تکذیب کردند.
سال گذشته، شهردار تهران با حضور در یک برنامه تلویزیونی بار دیگر با جدیت مسئله شهرفروشی را رد کرد و یکی از نکاتی که در آن مصاحبه تأکید داشت، پایان‌دادن به بحث تراکم‌فروشی در شهر تهران بود. علیرضازاکانی در برنامه صف اول، گفت: «به‌هیچ‌وجه تراکم‌فروشی در شهر تهران وجود ندارد.» او در ادامه با رد هرگونه تخلف از قوانین و مقررات، تصریح کرد: «ما از همان اول جلوی تخلف را گرفتیم و خدا به درآمد ما در شهرداری تهران برکت داد.» این صحبت‌های شهردار تهران به این مهم اشاره داشت که مدیریت شهری فعلی بنا ندارد براساس درآمد حاصل از فروش شهر برخلاف دوره‌های قبلی، تهران را اداره کند.

ماجرای نامه سرگشاده نماینده مجلس به شهردار
هرچند هجمه‌ها علیه شهرداری تهران در این خصوص تمامی نداشت، در روزهای اخیر یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی در نامه‌ای سرگشاده که توسط برخی از رسانه‌ها منتشر شده‌، شهرداری تهران را متهم به شهرفروشی کرده و در این نامه عنوان کرده که شدت شهرفروشی در این دوره، نسبت به سایر دوره‌های مدیریت شهری بیشتر شده است. آنقدر حجم اتهامات وارده در این نامه بالاست که رئیس شورای شهر تهران بلافاصله نسبت به این مسئله واکنش نشان داد.

واکنش چمران به شهرفروشی در پایتخت
مهدی چمران روز گذشته با حضور درجمع خبرنگاران با اشاره به اقدامات کمیسیون ماده5، گفت: «براساس قانون جدید مجلس اختیارات این کمیسیون بیشتر شده و بنده نیز از دبیر و ریاست کمیسیون ماده5 خواسته‌ام تا گزارش مفصل و مستندی را نزدیک به فعالیت 20ماهه این کمیسیون در دوره جدید به شورا ارائه کند. در این گزارش تأکید شده است که مقایسه‌ای در ارتباط با فعالیت کمیسیون ماده5 در این دوره نسبت به دوره قبل و تعداد واحدهای ساخته‌شده و اخذ مجوز از کمیسیون ماده5 انجام شود.»
رئیس شورای شهر تهران در پاسخ به این سؤال که آیا در شهر تهران در حال حاضر شهرفروشی انجام می‌شود یا خیر، تصریح کرد: «این مسئله یک اصطلاحی است که در دهه70 مطرح شد و آن زمان تصمیمی اخذ شد که هر چقدر افراد پول بدهند، بتوانند ساختمان‌سازی کنند که کار بسیار نادرستی بود؛ به‌طوری که در کوچه‌های تنگ و تاریک ما شاهد سر‌به‌فلک‌کشیدن برج‌های چندطبقه در سطح شهر تهران بودیم که آسیب‌ جدی را به سطح شهر وارد کرده بود.»
چمران با تأکید بر اینکه هرگونه ساخت‌وساز مغایر با طرح جامع و طرح تفصیلی خلاف قانون است، گفت: «در همین ارتباط برخی از شهرداران مناطق تهران به مراجع قضایی خوانده شده‌اند؛ چرا‌که در این زمینه تخلفاتی در گذشته وجود داشته است.»

شهرفروشی از کجا شروع شد؟
اصطلاح شهرفروشی را اگر بخواهیم در یک جمله کوتاه تعریف کنیم، واگذاری دارایی‌های شهری را شهرفروشی می‌گویند؛ تاراجی همه‌جانبه که آغاز آن به دوره شهرداری کرباسچی برمی‌گردد. پس از کرباسچی نیز برخی از شهرداران تهران که همراه با این جریان سیاسی بودند، این شیوه را با شدت و با گستره بیشتری ادامه دادند. این شیوه تامین منابع مالی اداره شهر مصداق بر سر شاخه نشستن و بن بریدن بوده است. اما در رابطه با نامه نماینده مجلس به شهردار تهران درخصوص شهرفروشی، سیدمحمود فاطمی عقدا، سرپرست دبیرخانه کمیسیون ماده5 به خبرنگار همشهری می‌گوید: «کمیسیون ماده‌5 در دوره جدید مدیریت شهری، به‌خصوص از سال گذشته تاکنون، تمام اقدامات و مصوباتش در راستای گره‌گشایی از شهر و در چارچوب طرح تفصیلی و طرح جامع تهران صورت گرفته است.»

بحران مسکن امروز، نتیجه عملکرد غلط مدیران شهری سابق
رئیس دبیرخانه کمیسیون ماده5 تصریح کرد: «اگر روال ساخت‌وساز در سنوات گذشته طبق معمول اتفاق می‌افتاد، امروز ما با بحران سنگین و وحشتناک گرانی مسکن در شهر مواجه نبودیم. اینها نتیجه اقدامات قبلی است و مطمئنا شهروندان این سؤال را دارند که چه‌کسی بانی این شرایط بحرانی مسکن در شهر است؟»

بدون تراکم، می‌توان ساختمان ساخت؟
رئیس دبیرخانه کمیسیون ماده5 افزود: «شهروندان مستحضر باشند در کمیسیون ماده5، نه شهرفروشی اتفاق افتاده و نه حتی تراکم‌فروشی در حدی که ادعا می‌کنند، رقم خورده است. تراکم حق هر ساختمانی بوده و هیچ ساختمانی بدون تراکم ساخته نمی‌شود! مگر می‌شود ساختمانی را بدون تراکم ساخت؟ هر ساختمانی یک تراکم مجاز دارد و یک تراکم نیز باتوجه به همجواری و براساس شرایط زمین و کاربری آن مطابق طرح تفصیلی تعلق می‌گیرد و تلاش شده این اقدام بسیار عادلانه انجام شود.»

گزارش اقدامات کمیسیون ماده5 در دسترس مردم
فاطمی عقدا گفت: «در این دوره نیز هیچ پرونده خاص و ویژه‌ای برای افراد خاص نداشتیم و گزارش عملکرد کمیسیون ماده5 به استحضار بعضی از اعضای شورای شهر تهران رسیده ‌و گزارش اقدامات دبیرخانه نیز در سامانه شهرداری تهران به‌طور کامل در دسترس عموم مردم است.»
وی در پایان خاطرنشان کرد: «در دوره مدیریت شهری سابق، شدت تراکم‌فروشی‌ها و بلندمرتبه‌سازی‌ها رونق داشته است اما در حال حاضر شاهد چنین مواردی نیستیم و فقط سال گذشته 2بلندمرتبه‌سازی مجوز داده شده و سایر موارد نیز به‌خاطر بهبود کیفیت، سیمای شهر و مطابق مصوبه کاهش سطح اشغال و افزایش طبقه، تراکم داده می‌شود. آیا این مصداق شهرفروشی‌است؟»

به هیچ عنوان شهرفروشی نداشتیم!
سرپرست دبیرخانه کمیسیون ماده‌5 بیان کرد: «در دوره جدید به هیچ عنوان بحث شهرفروشی مطرح نبوده و تراکم‌هایی که داده شده، کمترین تراکم در 10سال اخیر بوده است، به‌طوری که در سال گذشته فقط 2مورد مجوز بلندمرتبه‌سازی تصویب شده است. اگر سنوات گذشته را بخواهید بررسی کنید، متوجه می‌شوید شرایط به چه صورت بوده است.»  او افزود: «کمترین تراکم در سال‌ گذشته داده شده است و بحث تراکم دادن به معنی شهرفروشی نیست. این را همه می‌دانند که هر زمین یک تراکم پایه دارد و یک تراکم باتوجه به ویژگی‌ها و موقعیت زمین به آن داده می‌شود. بسیاری از تراکم‌هایی که داده شده برای افزایش سرانه خدماتی شهر بوده و بیشتر در بخش‌های خدماتی، تجاری، اداری و... بوده است.»
او ادامه داد:  «در این دوره، از نظر تعداد طرح‌های موضوعی و موضعی که برای گره‌گشایی از شهر و مناطق مختلف بوده، حداقل در مقایسه با سنوات گذشته، معادل 5سال از دوره قبل است. معلوم است دوره جدید مدیریت شهری در جهت گره‌گشایی از شهر عمل کرده است.» فاطمی‌عقدا گفت: «اگر مشکل منطقه شوش بعد از سال‌ها حل‌و‌فصل و ماموریت جدید برای محور دماوند تعریف شده است، نشان می‌دهد که کمیسیون ماده5 به‌دنبال بازکردن قفل‌هایی است که به مناطق خورده است. اگر این موارد را شهرفروشی تفسیر می‌کنند، بنده به‌عنوان یک خادم در این کمیسیون به آن افتخار می‌کنم.»