یادداشت
برگزاری رفراندوم برای هر مسئله‌ای؛ ضد‌امنیت ملی
ابوالفضل ظهره‌وند؛ کارشناس مسائل سیاسی
مسئله‌ای که برخی با انگیزه‌های پیدا و ناپیدا با عنوان رفراندوم مطرح می‌کنند، مسئله‌ای تازه نیست و هر از چندی از سوی این افراد و گروه‌ها مطرح می‌شود و برای مدتی فضای سیاسی جامعه را دربر می‌گیرد. معمولا کشورهایی که از ثبات سیاسی خوبی برخوردار هستند یا رفراندوم برگزار نمی‌کنند یا تعداد رفراندوم‌هایی که برگزار می‌کنند به اندازه انگشتان یک دست است؛ از این رو، صرفا شاهد برگزاری رفراندوم‌های پیاپی در کشورهایی هستیم که دچار بی‌ثباتی سیاسی هستند و با رفراندوم، تلاش می‌کنند ضعف‌هایی که در نظام سیاسی خود با آن روبه‌رو هستند را جبران کنند. از سوی دیگر، نظام‌های سیاسی مستقر و باثبات صرفا در شرایط خاصی مجاب به برگزاری رفراندوم می‌شوند؛ به‌عنوان نمونه، رفراندوم در این نظام‌ها برای اتخاذ تصمیم‌های راهبردی در دستور کار قرار می‌گیرد؛ به‌عنوان نمونه اخیرا انگلستان تصمیم گرفت تا از اتحادیه اروپا خارج شود و برای این موضوع رفراندوم برگزار کرد، اما اطلاع‌رسانی‌ها و روشنگری‌ها توسط حکومت بریتانیا به‌خوبی انجام نشد. از طرفی جامعه این کشور نیز به فضایی دوقطبی دچار شده بود. پس حکومت از این شرایط کمال استفاده را کرد و در نهایت خروج از اتحادیه اروپا را به مردم خود تحمیل کرد. اما در ادامه خروج انگلستان از اتحادیه اروپا، ولز و ایرلند شمالی به این موضوع معترض شدند، ولی بریتانیا به این اعتراضات توجهی نکرد. دیگر مثال این موضوع سوئیس است. این کشور 26کانتون دارد. کانتون نوعی ایالت شبه خودمختار است که با توجه به‌خودگردان بودن آن، برای بعضی از تصمیم‌ها همه‌پرسی برگزار می‌کند؛ مثلا یکی از این موضوعات حرکت یک قطار حامل بار سمی بود. در این مورد، کانتون تصمیم می‌گیرد تا رفراندوم برگزار کند و مسئولیت عبور این قطار را به مردم خود واگذار کند تا اگر اتفاقی افتاد و این قطار دچار سانحه شد، مسئولیت آن با خود مردم باشد و کانتون دچار تحمل خسارت نشود. پس در حقیقت وقتی دولتی نمی‌تواند درباره موضوعی به‌خوبی تصمیم‌گیری کند و از طرفی نمی‌خواهد متحمل خسارت نیز شود، تصمیم‌گیری را به مردم واگذار می‌کند.
نکته جالب دیگر این ماجرا برگزاری بسیار محدود رفراندوم در ایالات‌متحده است. آمریکا حدود ۳۰۰سال قبل قانون اساسی خود را نوشته است و در طول تمام این سال‌ها هربار قصد ترمیم قانون اساسی را داشت، از تبصره‌های گوناگون استفاده می‌کرد و به هیچ وجه حاضر به برگزاری رفراندوم مگر در موارد خیلی خاص نمی‌شد. نکته حائز اهمیت دیگر برای برگزاری رفراندوم که رهبر انقلاب نیز در بیاناتشان به آن اشاره کرده‌اند، اطلاع‌رسانی دقیق و اقناع افکار عمومی است. رفراندوم در موارد بسیار مهم و کارشناسی‌شده باید انجام بگیرد و مردم نیز باید اطلاع دقیق و جامع درباره موضوع و ابعاد آن داشته باشند. از طرفی احزاب نیز نقش مهمی در همه‌پرسی ایفا می‌کنند؛ به‌گونه‌ای که اگر مردم درباره موضوع رفراندوم اطلاعات کاملی نداشتند، این امکان را داشته باشند تا به حزب خود اعتماد کنند و با آن هم‌رأی شوند. برگزاری رفراندوم کار ساده‌ای نیست. بعضی‌ها فکر می‌کنند به آسانی می‌توان همه‌پرسی را اجرا کرد؛ درحالی‌که حکومت‌های دنیا تا جایی که امکان دارد از اجرای همه‌پرسی فرار می‌کنند؛ به‌عنوان نمونه اخیرا مردم فرانسه اصرار داشتند تا سن بازنشستگی در این کشور افزایش پیدا نکند و حتی خواهان برگزاری رفراندوم برای این موضوع شدند، اما حکومت فرانسه این درخواست را نپذیرفت. درحقیقت رفراندوم ازجمله حقوق اصلی دولت‌ها به‌شمار می‌رود که از طریق آن تصمیم‌گیری در یک موضوع خاص را برعهده مردم خود قرار می‌دهند. رفراندوم معمولا بعد از تغییر رژیم در کشورها برگزار می‌شود؛ به‌عنوان نمونه رهبر کبیر انقلاب(ره) در سال58 بعد از پیروزی انقلاب اسلامی رفراندوم برگزار کردند. پس اینکه بگوییم برای هر مسئله پیش‌پاافتاده‌ای باید رفراندوم برگزارشود، این حرف ضد‌امنیت ملی است. همچنین یکی از موارد مهم برای تحلیل موضوع رفراندوم، اطلاعات طبقه‌بندی شده و محرمانه‌ای است که طبیعتا در اختیار همه مردم نیست. پس همانطور که رهبر انقلاب یادآور شدند، همه مردم امکان تحلیل مسائل رفراندوم را ندارند.
در همینه زمینه :
