حق بهره‌برداری یا فروش آثار ملی؟

بیش از یک‌میلیون و 200هزار اثر تاریخی به اعلام وزارت میراث‌فرهنگی در کشور شناسایی و ثبت شده است که حتی درصورت متروک ماندن نیمی از آنها و تخریب‌شان هزینه بسیاری برای مرمت و احیای آنها لازم است. براین اساس دولت با ایجاد صندوق احیا و بهره‌برداری از بناهای تاریخی و فرهنگی، اقدام به یافتن سرمایه‌گذار برای مرمت این آثار و البته دادن حق بهره‌برداری به آنها برای جبران هزینه‌های صورت گرفته در مرمت بناهای تاریخی و ایجاد مشوق سرمایه‌گذاری در حفظ و احیای بناهای تاریخی کرده است. صندوق حفظ و احیای بناهای تاریخی هیأت امنایی اداره می‌شود که رئیس آن وزیر میراث فرهنگی است و دیگر اعضای این هیأت، وزرای کشور، کار، امور اقتصادی، راه و شهرسازی، صمت و رئیس سازمان برنامه‌وبودجه هستند.
این صندوق اکنون 19بنای تاریخی ثبت ملی شده کشور را به مزایده گذاشته و اتفاقی که افتاده است اینکه جریان خبری این مزایده به‌گونه‌ای پیش رفته که «فروش» بناهای تاریخی ایران در آنها برجسته شده است. اما اصل ماجرا چیست؟
صندوق حفظ و احیای بناهای تاریخی و فرهنگی کشور، سالیان متمادی است که به‌دنبال یافتن سرمایه‌گذار خصوصی برای حفظ بناهای تاریخی کشور است. اگرچه این صندوق به‌زعم ناظران حوزه میراث فرهنگی توفیق چندانی در جمع‌آوری سرمایه‌های خصوصی برای احیای بناهای تاریخی نداشته و در برخی دوره‌ها مفسده‌هایی در واگذاری بناهای تاریخی همچون اتفاقی که در ماجرای واگذاری عمارت مسعودیه تهران به یک هلدینگ اقتصادی رخ داد و با رأی قضایی قرارداد آن ملغی شد داشته است، اما تلاش دارد تا با سرمایه خصوصی ‌بناهای تاریخی را حفظ کند.
حالا صندوق احیا و بهره‌برداری از بناهای تاریخی و فرهنگی کشور در تازه‌ترین تصمیم خود 19بنای تاریخی ثبت ملی شده کشور ازجمله بنای ساسانی ارگ راین کرمان که دومین بنای خشتی ساسانی کشور شناخته می‌شود، کاروانسرای صفوی جانانلو در آذربایجان‌شرقی، خانه قاجاری ناصرالدین میرزا در پاکدشت ورامین، کاروانسرای صفوی قاجاری زعفرانیه و مهر در خراسان رضوی، به همراه گراند هتل قاجاری قزوین، باغ‌موزه قاجاری هرندی کرمان، خانه قاجاری سرهنگ ایرج تهران و 11خانه تاریخی صفوی و قاجاری کشور را در دیگر شهرهای ایران به مزایده گذاشته است تا سرمایه‌گذاران بتوانند با میلیاردها تومان هزینه مرمت، سود بهره‌برداری طولانی‌مدت این بناهای تاریخی را از آن خود کنند.
روال معمول واگذاری بناهای تاریخی و حق بهره‌برداری از ابنیه تاریخی و ثبت ملی شده کشور که از سالیان پیش جریان داشته است، ناگهان با عنوان «فروش» بناهای تاریخی کشور در رسانه‌ها مطرح شد؛ درحالی‌که بسیاری از کارشناسان معتقدند راهی جز مشارکت عمومی و جذب سرمایه‌گذار خصوصی برای نگهداری و حفظ داشته‌های تاریخی هزینه‌بر ایران برای دولت وجود ندارد.