پیشتازی آمریکا در تجارت باروت و خون

بهاره محبی- روزنامه‌نگار

هزینه‌های نظامی در جهان به‌طور چشمگیری افزایش یافته است. مجموع هزینه‌های نظامی در سال گذشته میلادی از 2.24هزار میلیارد دلار فراتر رفته و اروپا با افزایش 13درصدی رکورد تازه‌ای را در 3دهه اخیر ثبت کرده است.
در تازه‌ترین گزارش مؤسسه تحقیقات صلح بین‌المللی استکهلم «سیپری» آمده، 5کشور بزرگ صادرکننده تسلیحات عمده جهان در سال‌های 2018تا 2022به‌ترتیب آمریکا، روسیه، فرانسه، چین و آلمان بوده‌اند. همچنین هند، عربستان سعودی، قطر، استرالیا و چین در این دوره 36درصد از کل واردات تسلیحات جهان را داشته‌اند. اوکراین نیز با افزایش 640درصدی هزینه‌های نظامی در سال 2022، بیشترین افزایش هزینه‌های نظامی یک کشور را که تاکنون این مؤسسه ثبت کرده به‌خود اختصاص داده است.

هزینه 3برابری آمریکا در حوزه نظامی نسبت به چین
آمریکا با بودجه نظامی بیش از 877میلیارد دلار در سال 2022بیشترین هزینه نظامی را داشت که 3برابر بیشتر از چین بود و در همان سال، 292میلیارد دلار را صرف بودجه نظامی خود کرده است. 19.9میلیارد دلار از بودجه نظامی آمریکا شامل کمک‌های مالی و تسلیحاتی به اوکراین بود و 4کشور عربستان سعودی، قطر، کویت و امارات متحده عربی در فهرست 10کشوری قرار دارند که بیشترین تسلیحات آمریکایی را در سال 2022خریداری کرده‌اند.
آمریکا و متحدانش عامل افزایش هزینه‌های نظامی در جهان
به‌گفته ناظران، آمریکا و متحدانش در پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) دلیل اصلی افزایش هزینه‌های نظامی و تسلیحاتی در جهان بوده‌اند چراکه واشنگتن به تنهایی 39درصد از کل هزینه‌های نظامی جهان را به‌خود اختصاص داده است. این رقم بیش از مجموع هزینه‌های نظامی تمام کشورهایی است که در فهرست 10کشور با بیشترین هزینه‌های نظامی قرار دارند. همچنین‌31کشور عضو پیمان ناتو در سال‌های 2018تا 2022میلادی روی‌ هم رفته بیش از 1.23هزار میلیارد دلار هزینه کرده‌اند که بیش از نیمی از کل هزینه‌های نظامی جهان در سال 2022بوده است. اگر دیگر متحدان نزدیک آمریکا مانند ژاپن و کره‌جنوبی به این فهرست اضافه شوند، سهم کل آمریکا و متحدانش از هزینه‌های نظامی نزدیک به دو سوم کل هزینه‌های نظامی جهان می‌رسد.

کاهش صادرات سلاح روسیه
در این میان سهم روسیه در صادرات تسلیحات از 22درصد پیش از جنگ اوکراین به 16درصد کاهش یافته است.«سیمن تی‌ویزمان»، پژوهشگر سیپری می‌گوید: «احتمالا عملیات نظامی روسیه در اوکراین، صادرات تسلیحات روسیه را بیشتر محدود خواهد کرد. به این دلیل که روسیه تامین نیاز نیروهای مسلح خود را در اولویت قرار خواهد داد و تقاضا از سوی دیگر کشورها به‌دلیل تحریم‌های تجاری روسیه پایین خواهد ماند.»
 با این حال روسیه (با 16درصد) پس از آمریکا همچنان به‌عنوان دومین صادرکننده بزرگ تجهیزات عمده نظامی، بیش از 65درصد از تسلیحات خود را به کشورهای آسیایی و اقیانوسیه فروخته است. کشورهای خاورمیانه و آفریقایی به‌ترتیب با 17درصد و 12درصد در رده‌های بعدی واردات تسلیحات روسی
قرار دارند.
در‌گزارش سیپری آمده که روند افزایشی هزینه‌های نظامی در آسیا و اقیانوسیه نیز با بیش از 575میلیارد دلار قابل توجه بوده است. سال گذشته تنش‌ها در شرق آسیا بر سر جزیره تایوان که پکن آن را بخشی از خاک خود می‌داند بالا گرفت. مسئله دیگری که باعث افزایش هزینه‌های نظامی در منطقه شده مناقشه دریای چین جنوبی است که چین، فیلیپین، ویتنام و مالزی ادعای مالکیت تمام یا بخشی از آن را دارند.

مکث
چشم‌بادامی‌ها و کاهش 23درصدی فروش سلاح

چین در سال‌های 2018تا 2022میلادی 5.2درصد از مجموع صادرات تسلیحات جهان را داشته است که نسبت به صادرات سال‌های 2013تا 2017میلادی 23درصد کاهش یافته است. پاکستان بزرگ‌ترین واردکننده تسلیحات چینی در بازه زمانی 2018تا 2022بوده است. بنابراین گزارش، صادرکنندگان بزرگ تسلیحات برای توسعه نفوذ خود در قاره آفریقا با یکدیگر رقابت داشته‌اند به‌طوری که روسیه در فاصله سال‌های 2018تا 2022توانست از چین پیشی بگیرد. در مجموع حجم واردات تسلیحات در قاره آفریقا 40درصد کاهش داشته است. با این حال بزرگ‌ترین تامین‌کنندگان تسلیحات در این بخش از جهان به‌ترتیب روسیه (40درصد)، آمریکا (16درصد)، چین (9.8درصد) و فرانسه (7.6درصد) بوده‌اند.

تحلیل
دیپلمات آمریکایی: تسلیحات واشنگتن به درگیری‌های نظامی در جهان دامن زده!

«الیزابت شکلفورد»، دیپلمات سابق آمریکایی، با انتقاد از رکورددار بودن کشورش در افزایش هزینه‌های نظامی جهان در روزنامه شیکاگو تریبیون می‌نویسد:‌ «آمریکا بزرگ‌ترین و بیشترین بودجه نظامی را داشته و بزرگ‌ترین فروشنده تسلیحات در جهان است. این در حالی است که برای واشنگتن تفاوتی ندارد که از تسلیحاتش برای کشتار غیرنظامیان در یمن استفاده ‌شود یا انجام کودتاهای نظامی. تسلیحات آمریکا به بی‌ثباتی‌ها و درگیری‌های نظامی در جهان دامن زده است؛ مثلا آفریقا را درنظر بگیرید. کمک‌های امنیتی آمریکا در غرب این قاره نه‌تنها دمکراسی را تقویت نکرده، بلکه به شورش‌های تروریستی خشونت‌آمیزی دامن زده که از قضا قرار بوده مانع آنها شود.»