می‌توانیم به دنیا آموزش نظامی دهیم

حمید رضا بوجاریان-خبرنگار

گفت‌وگو با یک نظامی باتجربه و پیشکسوت برای رسیدن به آمارها کار سختی است. سختی کار آنجایی بیشتر نمود پیدا می‌کند که معاون هماهنگ‌کننده ارتش جمهوری اسلامی ایران پاسخ برخی پرسش‌های کلیدی این روزها در حوزه نظامی ازجمله خرید سوخو 35را به افراد دیگری واگذار کرده و پاسخ برخی دیگر از سؤالات را موکول به روزهای آینده می‌کند. با وجود این، امیر دریادار حبیب‌الله سیاری در این گفت‌وگو از مجهز شدن نیمی از بالگردهای هوانیروز ارتش به تجهیزات دید در شب و تجهیز نیمی دیگر از آنان در آینده‌ای نزدیک خبر می‌دهد. او آغاز فعالیت خط تولید ناوشکن در نیروی دریایی را گامی برای تقویت ناوگان دریایی کشور می‌داند و امیدوار است به‌زودی خط تولید زیردریایی‌های سنگین این نیرو فعالیت خود را آغاز کند.

همواره ارتش جمهوری اسلامی را با دوران قبل از پیروزی انقلاب مقایسه می‌کنند، اما به‌نظر می‌رسد زمان آن فرارسیده است که ارتش انقلابی را با گذشته نه چندان دور خود مقایسه کرد. اگر بخواهید ارتش امروز را با 15سال قبل مقایسه کنید ارتش در کدام حوزه‌ها شاهد رشد چشمگیر و دستاوردهای شاخصی بوده است؟
اگر موضوع مقایسه باشد و به عقب برگردیم در هر سالی که گذشته است ما شاهد پیشرفت‌هایی بوده‌ایم که این پیشرفت‌ها خود را در برهه‌های مختلف زمانی به‌خوبی نشان داده است. براساس اصل 143قانون اساسی ارتش 3ماموریت و مسئولیت اساسی دفاع از تمامیت ارضی، دفاع از استقلال کشور و دفاع از نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران را بر عهده دارد.
پس از پایان جنگ تحمیلی، ارتش برای بازآمدسازی و نوسازی تجهیزات خود وارد عمل شد و با تکیه بر توانمندی‌های داخلی در ابعاد مختلفی این اقدام را انجام داد. مهم‌ترین عاملی که در این زمینه سبب توفیق ارتش شد نیروی انسانی کارآمد و متخصص بود. بسیاری از افراد متخصص ما در دوران قبل از انقلاب آموزش دیده بودند و بسیاری از پیروزی‌های به‌دست آمده در دوران دفاع‌مقدس ما از سوی همین نیروها طراحی و اجرا شد. گرچه در طول دوران دفاع‌مقدس هم مسئله آموزش و ارتقای توانمندی‌های آموزشی در ارتش اهمیت بالایی داشت، اما بعد از پایان دوران دفاع‌مقدس، ما توجه بیشتری به مسائل آموزشی و به‌روزرسانی آموزش‌ها مبتنی بر آخرین یافته‌های نظامی داشتیم. در این راستا، مراکز آموزشی، شبیه‌سازها، وسایل کمک‌آموزشی و نیز دروس آموزشی مطابق با آیین‌نامه‌های جدید به‌روز شد و علاوه بر آن ارزش‌های انقلاب و دفاع‌مقدس را وارد آموزش‌های ارتش ‌کردیم تا شاهد تربیت نیروهای انقلابی و کارآزموده در ارتش باشیم.
با تکیه بر این اصول، امروز به جرأت می‌توانیم مدعی شویم که آموزش‌های ارائه‌شده در مراکز آموزشی و دانش‌آموختگان مراکز آموزشی و تحصیلی ارتش از استانداردهای بالایی برخوردار است. با وجود اینکه هیچ‌یک از دوره‌های آموزش خلبانی و ناوبری ما در خارج از کشور برگزار نمی‌شود، کوچک‌ترین ضعفی در این حوزه‌ها نداریم، بلکه آموزش‌های ما از استاندارد جهانی نیز برخوردارند.
 آیا ارتش برنامه‌ای برای تبادل دانش و به‌روزرسانی آموزش‌های نظامی با کشورهای دوست دارد؟ این تبادلات در چه سطحی انجام می‌شود؟
مهم‌ترین مولفه در ارتقای توان رزم و دفاع در ارتش، موضوع منابع انسانی است. این نیروها باید به‌درستی آموزش ببینند تا بتوانند هنگام نیاز از آنها استفاده کنند. ما در حوزه آموزش خودکفا هستیم، اما این خودکفایی به آن معنا نیست که بی‌نیاز از تبادل آموزش با کشورهای دیگر باشیم. هرجا که عزت، حکمت و مصلحت رعایت شود ما تبادلات علمی با دیگر کشورها داریم. در حال حاضر در دافوس ارتش، از بسیاری از کشورها دانشجو داریم و در بسیاری از کشورها نیز در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری دانشجو داریم. هر جا روحیه استکباری وجود نداشته باشد، حتما ما با آن کشور تبادل علمی داریم. برای بسیاری از کشورهای دنیا نیز می‌توانیم دوره‌های آموزشی برگزار کنیم؛ چراکه استانداردهای آموزشی ما بالاست و این آموزش‌ها به‌گونه‌ای است که نیازهای کشورهای دوست را تامین می‌کند؛ از این‌رو ما مجری برگزاری دوره‌های آموزشی برای ارتقای مهارت نیروی انسانی ارتش‌های دوست هستیم.
ما در دوران دفاع‌مقدس، تجهیزات زیادی در اختیار داشتیم. بسیاری از این تجهیزات کاملا نو، پیشرفته و تولیدشده غرب بود. به خوبی در دوران دفاع‌مقدس توانستیم از این تجهیزات استفاده کنیم. غربی‌ها فکر می‌کردند با خروج متخصصانشان از ایران، توان استفاده از این تجهیزات را نداریم، اما خیلی زود بر این تجهیزات مسلط شدیم. بعد از دوران دفاع‌مقدس دیگر به این سمت نرفتیم که دست نیاز به‌سوی دیگران دراز کنیم. براساس رهنمودی که فرمانده معظم کل قوا درباره تامین نیازها در داخل نیروهای مسلح فرمودند ما به سمت جهاد خودکفایی حرکت کردیم. در ابتدا تلاش کردیم تجهیزات موجود را به‌درستی نگهداری کنیم و سپس به سمت تعمیرات اساسی رفتیم. کمی بعد مسئله نوسازی را با هدف جلوگیری از نیاز به خارج از کشور در دستور کار قرار دادیم.
با اجرای این سیاست، امروز در نیروی زمینی به نقطه‌ای رسیده‌ایم که 90درصد تجهیزات مورد نیاز این نیرو در صنایع وزارت دفاع و نیروی زمینی ساخته می‌شود. این اقدام با کمک شرکت‌های دانش‌بنیان در حال انجام است. در حوزه تامین مهمات زمانی بود که ما با کمبود شدید مهمات در دوران دفاع‌مقدس روبه‌رو بودیم، اما امروز به نقطه‌ای رسیده‌ایم که به انواع مهمات حتی از نوع هوشمند آن دست یافته‌ایم و با حجم بالایی مهمات تولید می‌کنیم. در سامانه‌های پدافندی نیز، موشک‌های هوشمند و توپ‌هایی داریم که برد موشک‌های متوسط برد ما الان به 130کیلومتر رسیده است. سامانه برد بلند مانند باور 373را داریم که پس از ارتقای سیستم موشکی‌ آن به صیاد 4B ، می‌تواند اهداف را از فاصله ۴۵۰کیلومتری شناسایی و از ۴۰۰کیلومتری رهگیری کند. همچنین توانایی هدف‌گیری از فاصله ۳۰۰ کیلومتری، تا ارتفاع ۳۲ کیلومتری را داراست. این پیشرفت‌ها برای ما غرورآفرین و برای غربی‌ها غیرقابل باور است. در نیروی هوایی نیز در ساخت هواپیما، تعمیرات اساسی آنها، تولید انواع بمب و راکت و موشک‌های سطح به سطح پیشرفت‌های عجیبی داشته‌ایم. در نیروی دریایی کاملا خودکفا هستیم. از سال 88که ناوشکن جماران را ساختیم از آن سال به بعد ما خط تولید ناوشکن را فعال کردیم. بعد از آن خط تولید زیردریایی کوچک و متوسط را راه‌اندازی کردیم و بعد از آن نیز ان‌شاءالله به‌زودی خط تولید زیردریایی سنگین را راه‌اندازی خواهیم کرد.
 اخیرا شاهد برگزاری رزمایش‌هایی در ارتش بودیم که عمقی بیشتر و تفاوت‌هایی با دیگر رزمایش‌های برگزار شده قبلی داشت. دراین باره بیشتر توضیح می‌دهید؟
در رزمایش‌ها همواره از تاکتیک‌های غربی استفاده می‌شود. امروز با افتخار اعلام می‌کنیم هر رزمایشی که در قالب رزمایش‌های ترکیبی، مرکب و تک‌نیرویی انجام می‌شود فکر و برنامه طراحی شده برای رزمایش براساس مدل و فکر ایرانی است. از سوی دیگر، امروز سطح مناطق تحت پوشش رزمایش‌های ارتش در مدار 10درجه شمالی تا شاخ آفریقا را در برمی‌گیرد و آن را پوشش می‌دهد. در هوا، هواپیماهای ما با سوخت‌گیری هوایی قادرند در هر نقطه‌ای با مهارت بالا پرواز کنند و رزمایش خود را انجام دهند. آموزش در کنار تکنولوژی بومی و نیز ارتقای توان و تکیه بر مباحث جدید مانند جنگ الکترونیک و رزم پهپادی را داریم و به جایی رسیده‌ایم که نیروهای مسلح و ارتش ما آمادگی دارد براساس ماموریتی که دارد در مقابل هر تهدیدی بایستد و هر جا که لازم باشد عملیات آفندی هم انجام دهد.
 رزمایش‌هایی که اشاره کردید به نوعی جمهوری اسلامی ایران و ارتش را به حیاط‌خلوت آمریکا رسانده است؛ اتفاقی که با حضور ناوگروه‌های ارتش در کنیا، تانزانیا، کیپ تاون، ونزوئلا و اخیرا برزیل رخ داده است.
نکته‌ای در این زمینه هست که باید بگویم. ما به همه این سرزمین‌ها سفر می‌کنیم، اما تابع قانون و قوانین بین‌المللی هستیم. ما اهل تجاوز به آب‌های هیچ سرزمینی نیستیم. فرمانده معظم کل قوا تأکید فرمودند که دریا متعلق به همه است و به این دلیل ما اهل حضور در آب‌‌های آزاد هستیم. همه می‌توانند در این دریا دریانوردی کنند. زمانی بود که اقتدار، قدرت و توان آن را نداشتیم، اما امروز همه این مولفه‌ها را داریم و می‌خواهیم و می‌توانیم که در آب‌های آزاد دنیا دریانوردی کنیم.
 مدت‌هاست که ارتش در آب‌های اقیانوس هند حضور دارد. ارتش در این منطقه چه مسئولیت و ماموریتی دارد؟
90درصد صادرات و واردات ایران از طریق دریاست. هرچه کالا از ایران خارج یا به آن وارد شود باید از شمال اقیانوس هند بگذرد. اینجا منطقه‌ای است که جمهوری اسلامی ایران در آن منافع دارد. هرجا که ما منافعی در آن داشته باشیم ضرورت دارد ارتش نیز در آنجا حضور داشته باشد تا از منافع کشور پاسداری کند. به‌عنوان نمونه، ما در موضوع دزدی دریایی در عدن در سال 86مشکل پیدا کردیم؛ از این‌رو موضوع همراهی ناوگان نیروی دریایی با کشتی‌های تجاری و نفتکش‌ها در دستور کار قرار گرفت. در دوران دفاع‌مقدس تجربه 10هزار همراهی با کشتی‌های تجاری و نفتکش ایران را از بندرعباس تا بندر امام(ره) و جزیره خارک داشتیم و با تکیه بر این تجربه تاکنون موفق شده‌ایم با انجام 5هزار ماموریت همراهی از منافع اقتصادی ایران و کشتی‌های تجاری و نفتکش‌های خودی مراقبت کنیم. با این اقدام از سال 86تاکنون هیچ کشتی تجاری ایرانی ربوده یا مورد تعدی قرار نگرفته است. گرچه ماموریت اصلی ارتش دفاع از کشتی‌های خودی است، اما با اعلام درخواست کمک از سوی کشتی‌های تجاری خارجی نیز ارتش به کمک این کشتی‌ها رفته است؛ به‌عنوان مثال در سال 92، یک کشتی تجاری چینی که از سوی دزدان دریایی ربوده شده و در حال حرکت به سواحل سومالی بود را نجات دادیم.
یکی از ضعف‌هایی که سال‌ها در بخشی از بدنه ارتش شاهد آن بودیم، نبود توان رزم شبانه یا کاهش قدرت رزم نیروها در شب بود. آیا برای برطرف کردن این ضعف اقدامی انجام شده است؟
متأسفانه در گذشته هم در هوانیروز ارتش و هم در نیروی دریایی شاهد این مشکل و نبود تجهیزات دید در شب برای انجام عملیات‌های شبانه بودیم. با این حال، خلبانان هوانیروز ما براساس تجربه در شب‌های مهتابی پرواز می‌کردند و عملیات خود را انجام می‌دادند. اکنون تلاش کرده‌ایم با استفاده از تفکر ایرانی سیستم‌های نوینی را طراحی و روی بالگردها و ناوهای خود نصب کنیم که امکان ارتقای توان رزم شبانه آنان فراهم شود. در حال حاضر نیمی از بالگردهای هوانیروز ارتش به این سامانه مجهز شده‌اند و با توجه به اینکه خط تولید سامانه دید در شب بومی و در حال تولید محصول است قطعا به‌زودی شاهد نصب آن روی همه بالگردها و تجهیزات نظامی که نیاز به این سامانه دارند، خواهیم بود.

مکث
ماجرای ارتش حرفه‌ای
ما در ارتش باید ماموریت خود را انجام دهیم و برای این کار نیازمند نیروی انسانی و تجهیزات هستیم. با اعتباراتی که در اختیار ارتش قرار می‌گیرد، تجهیزات را می‌سازیم و به‌کار می‌بریم. نیروی انسانی که به خدمت ارتش درمی‌آیند را نیز آموزش می‌دهیم تا از تجهیزات به‌درستی استفاده کنند. ارتش حرفه‌ای که بحث آن متمرکز بر کارکنان وظیفه است، موضوعی است که باید از سوی قانونگذاران مورد بررسی قرار گیرد؛ چراکه ارتش سازمان خود را دارد و براساس قانون عمل می‌کند. برخی کشورها برای ارتش خود سرباز 5ساله دارند، برخی خدمت وظیفه عمومی مانند آنچه در ایران اجرا می‌شود را اجرا می‌کنند و برخی دیگر سرباز را برای 30سال خدمت به‌کار می‌گیرند، اما تصمیم درباره این مسئله بر‌عهده ما نیست که کدام گزینه اجرا شود. ما در دوران دفاع‌مقدس 2میلیون و 600هزار سرباز را تنها در نیروی زمینی به جبهه اعزام کردیم. بدون شک وجود نیروی جوان در نیروهای مسلح، متغیری اثرگذار در ارتش و نیروهای مسلح محسوب می‌شود. جوان خون تازه‌ای است که به بدنه نیروهای مسلح وارد می‌شود. ما در ارتش به‌دنبال نیروی مناسب، کارآزموده و البته راضی هستیم که بتواند نیازهای ارتش را تامین کند. اینکه با چه روشی این موضوع محقق شود، نیاز به کارشناسی جدی و نظرسنجی از متخصصان این حوزه دارد.